Шрифт:
Беренче блек
* * *
Мин авылга кунакка кайтуымны бтенлй башкача кз алдына китергн идем. Безне авыл чыршы, нарат агачлары белн капланган тау астында утыра, шул агачлыктан бернич чакырымга сузылган куе урман башлана. Картыйларны урамы тау итгенд, авылны и биек иренд, ул лл кайдан кренеп тора. Астарак кечкен елга ага. Урам малайлары белн без шунда балыкка йрибез, су кербез. Авылны башка лешеннн аерылып торганга безне якны урман ягы дип т, шрле урамы дип т йртлр. м монда яшчелрне исемен д “шрле” кушаматы стл, йтик, минем хакта сз барганда кемдер: “Нинди Илам?” – дип сорый икн, аа шуны да белмисе мени дигндй итеп карап:“Шрле
Бу юлы да шулай булды. Юл буена мин андагы дус малайларны, крше кызларын берм-берм кз алдына бастырып кайттым. сеп беткннрдер инде, згргннрдер, ел буена кргнем юк бит. Мине танырлармы? Ничегрк каршыларлар? Хер, болары чен бик борчылмадым да инде. Безне урам кечкен булгангамы, барыбыз да дус-тату яшибез. Хтта лкннр д бер-берсен ярдм итешеп, хл-хвл белешеп тора. Картый йтмешли, кнен биш урап хл беллр. Шулай да келд ниндидер шик т юк тгел иде…
Район зген иткнче кояш балкып тора иде. Авылга кайта торган автобуска утырыр алдыннан ягыр сиблрг тотынды, авылга якынаюга, яшен яшнтеп котырып ява башлады.
– Нич кн иш инде бу, ходайны рхмте! – дип куйды бер карчык (мин аны исемен онытканмын),– Афте белн булмасын инде.
– Ягыры гына пчтк ле аны, – дип сзг кушылды бер карт (зебезне урамнан булмагач, моны да исемен хтерлмим),– Шрле урамына убыр иялшкн дилр бит. Бампир дип йтлрме ле… Шуны эше булмагае.
– Кит аннан!
– Бй, ишетмде мени ле… Теге Галимрдн бичсе шуа кр очсызга гына йортын сатып киткн бит. Алпавыт сарае кадр йорт иде, югыйс.
– стгыфирула! Чынлап шулай мени?!
– Олы башым белн алдап тормам бит инде.
Мин аларны сзен башкача тылый алмадым. Яшен яшнп, кк ккрде д ягыр чилклп коярга тотынды. Кемдер коты алынып кычкырып ибрде, кемдер бисмилла йтеп баш стен сыпырып куйды. м сз бтенлй башка юнлеш алды. Лкин миа ишеткне д бик иткн иде инде. Чнки Галимрдн бичсе дигне, картыйларны кршесе Халис апа иде. Нфисне нисе. Нфис белн без ткн йне матур гына дуслашып калган идек, яз уртасына кадр хат та алыштык ле, тик соыннан никтер туктап калдык. Мин моа бераз борчылсам да кара кайгыга тшмдем, озакламый авылга кайтам, шунда очрашырбыз ле дип юандым. Дресен ген йткнд, шр автобусында дуслар ничек каршылар икн дип хвефлнгнд д шул Нфис кз алдыннан китмгн иде. Хзер, аны башка урынга кченеп китен белгч, бтенлй келсез булып калды. Авылга кайтуымны бтен мгънсе югалгандай тоелды. Шулай да земне тынычландырырга тырыштым. лл нинди шомлы сзлр сйлнеп кайткан бу карт белн карчыкка тагын бер караш ташладым. Яшисен яшгннр инде. Блки, акыллары да кыйшая башлагандыр. рхлд, аларны сзен хакыйкать дип кабул итрг ярамый, бигрк т гайре табигый нрслр турында шундый беркатлылык белн сйлгннн со.
Мин йге кояшка алданып иелч ген киенгн идем. ст – спорт костюмы, аякта – кроссовкалар. Автобустан тшг ягыр бераз басылгандай булса да урам инде ярыйсы ук пычранып лгергн иде, кпер башына итрк, ташлы ком елгн ир беткч, бтенлй баткакка йлнде м мин кроссовкаларны салып кулыма тоттым да, чалбар балакларын тезгч сызганып атладым. Ягыр бтен киемемне чылатып бетергнлектн, ил салкын булып тоелды, ул сяклрем кадр ткндй булды. Моа кадр кият доньясы булып тшлрем кергн Шрле урамы инде ул кадр к матур булып кренмде. Ул ниндидер салкын котсызлык бркеп торган ташландык авылны хтерлтте. Урамда кеше заты, кеше ген тгел, хтта эт-флн д, сыар ан иясе д юк иде. й тблрен тыпылдап тамган тамчыдан башка бер тавыш та, бер хркт т юк, йтерсе, урам мгелек йокыга талган. Мин калтыранып куйдым. Ирексездн келг шом йгерде. Кайтуын кайттым да, тик картый инде исн тгелдер, аны кптн ирлгннрдер, гомумн, бу урамда барсы да кптн инде леп беткндер сыман тоелды.
Капка шыгырдап ачылды. Аны шыгырдауы ничектер анымны кырып алган сыман булды. Мин, леге шомлы тавышны тагын кабатлануыннан куркып, аны тиз ген ябып куйдым, тик ул тагы да куркынычрак булып шапылдап ябылды. Моа игътибар итмск тырышып, ашыгып ишекк уздым. Тизрк йг керерг телп ишек тоткасын тарттым. Тик ишек ачылмады. Мин тагы тарттым. Ачылмады. Ул эчтн бикле иде. Келг шик йгерде. Картый кндезлрен ишек биклп утыру тгел, аны тнгелекк д ачык калдыра торган иде бит. Нрс булды икн?
Хтсез ген дбердткннн со, эчтн аяк тавышлары ишетелде. Ишек янына иткч, ул туктап калды. Тылап торды. Мин тамак кырган булдым.
– Кем йри анда?
– Мин бу, картый…
– Син кем?
– Илам.
– Минем Иламым шрд ле.
Аяк тавышына карап мин аны китрг ыенганын шйлдем д елардай булып кычкырып ибрдем.
–Картый, мин кайттым бит… Кичке автобус белн… шедем, керт инде…
авап ишетелмде. Веранда трзсен каплап торган прдне бер чите ачылды да картыйны курку катыш сагаюлы йзе кренде. Ул озак кына мине йрнеп торды.
–Мин бит бу, картый. Танымыйсы мени.
Ул дшмде. Ниндидер дога укый-укый ишек янына килде д аны ачып ибрде. Кулындагы очлы таягын миа тбп, тагы бераз карап торды.
–Кем икнене ник башта ук йтмде,– диде ул мине ишектн тартып алып,– Кер тизрк. Котымны алды бит.
Мин аны:“Кайттымы, балакаем! Исн-таза гына яшисезме?!” – дип, кочаклап алуын кткн идем, тик ул ишекне келлрг ашыкты. Аннан со миа тагы бер сынаулы караш ташлады да й эчен этрде:
– Бар, кер тизрк. Катып лсе бит.
Пычрак аякларыма карап, кыенсынып торуымны креп, кулымнан ук элктереп алды:
–йд-йд, кергч юарбыз.
йг узгач, миа ылы су, коры киемнремне зерлп бирде д табын корырга тотынды. Шул арада ти-нилрне хлен сораштырып алды, мин авап биргн булдым, зем д хл белештем. Ул авапсыз калды.
Мин инде ник авылга кайтканыма чынлап торып кен башладым. Картыйны, йтерсе, алыштырып куйганнар иде. Башка чаклардагы сыман кочаклап та алмады, янымда лтерп т йрми, алып кайткан кчтнчлрг д бик исе китми. Кыскасы, ул минем авылга кайтуыма тамчы да шатланмый, киресенч, хвефлн ген иде сыман. Чй эчкнд сз арасында гына: “Укуларыгыз шушы вакытта ук бет мени со?” – дип сорап, кайчанга кадр торырга уйлавым белн д кызыксынып куйды. Мин: “Белмим ле…” – дип кен авап бирдем. Мин чынлап та белми идем ле. Блки, иртг к кире сыпыртырмын. Блки… Шундый зур метлр белн кайтып, шулай тиз ките кызганыч, лбтт. Тик нишлисе…
–Ишегалдында бер тавыш та ишетмдеме? – диде ул табыннан кузгалгач, – Халис апанарны й тбсеннн?
– Юк. нинди тавыш?
Ул авап бирмде. Дшми-тынмый гына яныма килде д назлы итеп кочаклап алды. Башымнан сыйпады. м елап ибрде. Мин нрс уйларга, ни йтерг д белми катып тордым.
– Кичер мине, балам…—диде ул аннан со, – Сине ишек тбенд кшектереп тордым. Котыбызны алып бетерде бит, кар… Кндез урамга чыгарга курыкмый идек ле… Бген кне бигрк шомлы…
Мин дшмдем.
Автобуста сйлнеп кайткан карт белн карчык иск тште. Димк, аларны сзе хак булып чыга… Эх… Блки, алай да тгелдер ле…