Убырлар уянган чак
Шрифт:
Ктмгнд ягыраган бу тавыштан без дертлп киттек. Атлаган иребезд катып калдык та акырын гына хрктлнеп тавыш килгн якка борылдык. Мин бала оннарымны кабаруын Айратка сиздермск телп белгемне сыпырып куйдым. Ул да шулай итте. Келе шом оялаганда рбер ктелмгн нрс куркырга мбр ит икн. Тавыш хуасы явыз зат-флн булса, мин йгереп качарга зер идем инде. Тик ул идиятулла абзый булып чыкты.
– Идиот… —дип пышылдады Айрат, – Котны ботка тшерде.
Мин дшмдем.
идият, кырыкка итеп килгн буйдак ир, фермада каравылчы гына булып эшлс д башлы кеше, белмгн нрссе юк. Болай карап торуга ул сау-слмт
– Безне сугышта шул хтлем нык чыныктырдылар, – дигн идият, бер исергненд, – Аяктан “Камаз” машинасы белн чыгып китс д бер нрс д булмый.
Моны тылап торган “Камаз” шоферы, ул кемгдер кунакка килгн булган, шундук тотып алган:
– йд алайса, аягынан машина белн тм,– дигн ул идиятне з сзеннн чигенеп мсхрг калуын ктеп, – фганда булган кеше алай мактанмый ул.
идият елмаеп кына куйган:
– Бер яшник аракы.
Кул сугышканнар да идият аякларын машина астына тыгарга айлап куйган. Моны ктмгн шофер бер млг албырап калган, тик идиятне:“йд! Егет сзе бер була ул. Чыгарга курыкса, ике яшник тлисе!”– дип мбрлвен чегеп, аяклар стеннн узып киткн. Шуннан идият берни булмагандай торып баскан да шофер янына килгн:
– Бар, бырат, кибетк элдерт!
Тегесе з кзлрен зе ышанмыйча, баскан урынында ярты кн буе катып торган, ушына килгч, ике яшник аракы алып биргн.
– Гафу ит, туган…—дигн ул, – Мондый хлне кргнем д, ишеткнем д юк иде. Син чынлап та батыр яугир булгансыдыр.
– Начар сугышчы тгел идем, – дигн идият, чалбар балакларын ктреп, – Тик мен аякларым гына ташлап качты.
Аны ике аягы да протез икнне кргч, шофер бтенлй ушсыз егылган, дилр…
–Кайда ашыгасыз, егетлр, —диде ул, без каршысына килеп баскач,– Тоткарламыйммы сезне?
Без баш селкедек.
– Бер проблема бар бит ле, егетлр…
Без колакларыбызны торгызып тыларга ыендык.
– Бтен авылны урап чыктым, бер юньле кеше таба алмадым. Кайсы йд юк, кайсы ишеген биклп утыра…—ул тмке алып кабызды,– минем мен бер “чкшк” бар.
– Без бит эчмибез.
– мин кыстамыйм да…—Ул бер члле шешсен тартып чыгарды, – Янымда гына торыгыз. Эчкч, ялгыз каласым килми минем. Янымда кемнедер йрге типкнне тоясым кил.
Ул шешсен ачып, ыелмалы стаканга аракы койды.
– Сезне иснлекк, егетлр.
Без баш кактык. Ул эчеп куйды.
– Авыл ирлре бген ауга киткн…—дидем мин, – Син кргнседер инде.
– Шуннан?
– Минем бик т барасым килгн иде.
– Ерунда!..
– Ник алай дисез?
– Ну, кулларыннан килс, бре аулап кайтырлар инде… Шуннан?!.
– Сарыкларны бре…
– …бумаган!
– Алайса, нрс со?
– Белмим.
– Авылда вампир бар, дилр…
– Вампир… – Ул тмке тпчеген ирг батырып куйды, – Вампир авылда мге булган ул… Чуртым…
Ул тагы берне койды.
– хтмне белсез бит?!. Скотник иде. Хатыны больницада бби табып ята, ирне бичсе янына тшрг акчасы юк. Председательг кергн бу. Тегесе сйлшеп т тормаган, “юк” дип кен куйган. Шуннан хтм моны стле артыннан сйрп кен алган да яагына берне кундырган.
– Шуннан?
– Председатель айдан артык больницада ятты. хтмне милицияд бер атна тоттылар да чыгарып ибрделр. Кайткач миа аркасын крстте. Зп-згр иде. Берен тйгннр. Атна-ун кн йрде д… ирлдек.
Ул стакандагы аракысын ачу белн эчеп ибрде.
– Вампирны монда ни катнашы бар?– дидем мин ник тукталуыбызга кен башлап. идият, йтерсе, мине ишетмде д.
– Авыл кешесе борын-борыннан бер рхт т крмгн. Сез тарихны белсез бит инде. Крепостное право дигн нрсне хтерлисездер. крестьян восстаниеларын?!. – Ул безг карап алды да, кулын селтп куйды, – Рхтлектн бер д коралг релми. Авыл гомер бакый изел астында булды, аны тирен, саулыгын, хтта канын сыгып, суырып алдылар.
м ул кинт миа теклде:
– син:“Вампирны ни катнашы бар?” – дисе. Мин председательне д гаеплрг телмим. Ул икмкне тиешле бяг сата аламы?! техника кпме тора?! ягулык?! Шулай булгач, акча каян килсен колхозга?!. еллар буена зарплата алмаган колхозчы ничек кел биреп эшлсен?!.
– Без бит чын вампир турында йтбез, – дидем мин, идиятулланы сзеннн ялка башлап,– Кан эч торган…
– мин нрс хакында сйлим?! – Ул тмке кабызды, – Без блкй чакта мктпт бер юаш малай бар иде. Без, тилелр, аны уратып алабыз да:“Елый. Елый. Елый”– дип чеклибез. м бераздан ул чынлап та елап ибр.
Мин Айратка карап куйдым. Ул тылый иде.
– Идея материальллш дигнне ишеткнегез бардыр, – дип двам итте идият, – Мхит, кешене уратып алган атмосфера материальлш, ул кешене килчген билгели. Кемнедер алла итеп крсе икн, зе д сизмстн, аны колына верелсе…
Ул икебезг д кз йгертеп алды.
– гр халык флн гасырлар буена:“Безне каныбызны эчлр” – дип яши икн, аны бу уе материальлшмс, гамлг ашмас дип кем йт ала?!
– Димк, авылда вампир булу ммкинлеген син шиклнмисе? – диде Айрат.
– Шиклнмим. м мин тагын бер нрсне белм, бген киткн аучылар урманны бтен бресен тотып бетерслр д иртг тагын маллар зыян крчк. Маллар гына булса…
– Ник алай дисе?
идият икебезг д теклеп карап чыкты.
– Песилрегез йдме?—Аны сзеннн мин кинт нрсгдер тшенгндй булдым, тик башыма килгн фикер шундук эзсез югалды. идият двам итте,—Авылда башта песилр югалышып бетте. Минем Мурзик юкка чыккач, кршелрг кереп сораштырдым, аннан бтн кешелрг… Кыскасы, беркем д песиене кайда йргнен белмде, атнага якын кргннре юк икн. Мен шулай… Башта песилр югалды. Аннан сарыклар каза крерг тотынды. Бген ферма сарыкларын мин каравыллый идем. Тнге сгать чт бер чыгып йлндем, дртенче унбиш минутта – бер. Шул арада бер кт сарык буып ташланган иде. Бер ген тавыш та ишетелмде. Бре шулай эшли аламы?! Юк!
Айрат белн без катып калдык.
– Картыйны да песие юк, —дип пышылдадым мин, – Югалган…
идият елмаеп куйды.
– Без ле алап та бетермибез. Тик зур бла кил безг, егетлр. Тормышны тамыры булган авылны юкка чыгарачак бла.
Без дшмдек.
– бит уйлап караса, песилрг кадр д бик кп нрслр юкка чыкты, —дип двам итте идият,– Дин юкка чыкты. Кпме матур йолалар!.. м керенлп кен кешелр арасындагы ылылык, ярдмчеллек юкка чыкты. Намус. – м ул яртылаш эчелгн чкшксен атып брде, —Элек мен бу нрсне якын да китерми торганнар иде. Хзер ис хатыннар да эч…