Блакіт і золата дня

Караткевіч Уладзімір Сямёнавіч

Агульны рогат заглушыў яго словы.

А яна глядзела на Міхала здзіўленымі і сур’ёзнымі вачыма.

– Каб вы толькі ведалі, Міхал, якую вы важную справу зрабілі.

– Глупства, - сказаў ён, - проста гэтыя палескія дагэтуль не далі ніводнага археолага.

– Як ваша прозвішча?

– Дарскі.

– А што, - ціха сказала яна, - “цяцка Дарскага”. Нядрэнна гучыць. І дадала: - Знойдзены дзве шыферныя прасніцы, каралі-“лімонкі” і адна “цяцка Дарскага”. Не, Міхал, вы ўсё ж малайчына. Гэта нас бог звёў.

Лёвачка

зухавата стаяў на краі траншэі, абапіраючыся на рыдлёўку. Рот да вушэй, вочы хітрыя.

– Ты зубы не загаворвай, - прыжмурыў ён адно вока, - ты абяцанне выконвай.

– І сапраўды, - сказаў хлопец у акулярах.

– Абяцанне! Абяцанне!
– загулі ўсе.

Зноў вакол блішчалі зубы, асабліва белыя на запыленых сонцам абліччах.

Потым ён перавёў вочы на дзяўчыну. Яна трохі зніякавела. Абое глядзелі адно на аднаго.

– Я думаю, сказаў Міхал, - Мар’яну Юр’еўну не трэба прымушаць. І лавіць яе на слове не варта. Яна пацалуе сама - каго захоча і калі захоча. І гэта будзе цудоўны чалавек, лепшы на зямлі. Яна кепскага не абярэ.

– Брава!
– сказаў таўстун.

У трусіках і чырвонай з чорным каўбойцы, ушчэнт спалены сонцям, ён нагадваў афрыканца.

– Брава!
– паўтарыў ён.
– У наш век заняпаду рыцарскіх адносін вельмі прыемна чуць такое. Хвалю, малады чалавек!

Урэшце, нікуды Міхал не паехаў. Ні праз два дні, ні праз тыдзень. Ён адстаў ад групы і ўвесь водпуск правёў з гэтымі людзьмі. Яны вельмі спадабаліся яму, а ён - ім. Таму што ён быў вельмі кампянейскі і просты хлопец...

Міхал павярнуўся на бок і сціснуў далонямі скроні.

“Ах, божа мой, божа мой”, - застагнаў ён.

Дождж усё шумеў і шумеў за саламянай страхою. Лёгкія подыхі ветру даносілі водар абмытай лістоты, горкі павёў палыну, востры пах мяты.

Дождж... Менавіта так дождж шумеў тады, калі яны ўдваіх хадзілі паркамі па беразе Дняпра.

Шырокія сходы царскага паляца, бела-блакітныя муры, мокрыя дрэвы, кручаны струмень фантана, агні ліхтароў у начных шатах.

Дождж мацнеў і мацнеў. Яны ледзь паспелі дябегчы да пустой ракавіны для сімфанічнага аркестра і схявяттття туды.

Слабае святло падяла на падлогу, блішчалі мокрыя рады пустых лавак. І ветрык, такі, як цяпер, патыхаў з мокрых клёнаў.

– Холадна...
– здрыганулася яна.

Ён накінуў ёй на плечы свой пінжак. Пінжак спаўзаў, і яму давялося прытрымаць яго рукою. Адчуваў пад далонню яе худыя моцныя плечы. І, неспадзявана для сябе, прыгарнуў яе да грудзей.

Аднойчы Міхал бачыў дзікую казу, якая папалася ў пастку. І вочы ў той казулі былі такія, як цяпер у гэтай дзяўчыны.

Яны прасілі яго, малілі - не чапаць, пусціць яе. І ён не вытрымаў, пусціў...

Пасля яны пачалі дурэць, разыгрываць перад пустымі лаўкамі, перад мокрым паркам, у якім не было ніводнага чалавека, сцэну з нейкай пышнай

трагедыі.

– Вазьміце меч, - замагільным голасам стагнаў Міхал, - і мне прабіце грудзі. Клянуся пасівелай барадой і ўсёй гарэлкай у скляпах -вы любая і ясная...

– Прытым, - смеючыся падказвала яна, я вам не веру. У рыцараў палескіх ёсць у вачах жахлівая спакуса, каварства нізкае, падсгупнасць слоў. Яны хітруюць, і яны чаруюць. Яны даверлівых дзяўчатак крадуць і ў Турцыю султанам прадаюць.

– Ну, гэта паклёп, - не вытрымаў Міхал.
– Мы такія людзі, што ў нас сабакі з-пад носа хлеб крадуць. Нас саміх у Турцыю прадаць можна.

І яны зарагаталі. Дождж перастаў. Толькі дрэвы ўсё яшчэ скідалі на жвір буйныя кроплі.

Яны выйшлі ў парк. І тут, ля агароджы стадыёна, яна выпадкова дакранулася плячом да яго пляча.

Пастка замкнулася зноў. Ён абняў яе і пацалаваў у дзіцячыя прыпухлыя вусны.

– Успомніў усё ж пра маё абяцанне, - прашаптала яна.
– Злапамятны ты.

Пацяклі дні. Праца, дзе яго ўжо лічылі сваім, кпіны Лёвачкі, добры і трошкі зайздросны позірк таўсіуна, дняпроўскі пляж, звон тугога мяча ў паветры. І яна, то задыханая і ружовая, з занесенай для ўдару па мячы рукой, то ціхая і пяшчотная, з адбіткам начных ліхтароў у вачах...

Аднойчы яны правялі ноч на вадзе. Проста так, селі і паехалі начным параходам.

З берагоў далятаў рэзкі голас драча, які недарэчна пераймаў цвыркуна, даносіла пахі водарасцяў і нагрэтых за дзень кіёўнікаў. Калі параход набліжаўся да берага, ясна чуліся ўсплёскі хваль аб бераг, журботныя і сонныя галасы начных птушак. Недзе далёка, па курсу парахода, гарэла нізкая сіняя зорка. Стоячы на носе парахода, яны плылі проста на яе.

– Не ведаю, сказаў Міхал,- што ў тваім сэрцы. Але маё поўнае. Мне больш нічога не трэба. Ёсць зямля, спрацаваныя мускулы, зорка і ты.

Яны ўжо ведалі, што былі першыя адно ў аднаго.

– Ты доўга будзеш кахаць мяне?
– яна прынікла да яго плячом.

– Не ведаю, - проста адказаў ён.

– Чаму?

Ён маўчаў, потым сказаў не то жартам, не то сур’ёзна:

– Час смерці невядомы кожнаму з нас. Таму я і не ведаю, колькі год кахання дадзена мне...

Яны плылі і плылі... І бясконцы быў шлях да сіняй зоркі.

А потым быў світанак. Сонца выплывала з-за пяскоў і лазы левабярэжжа. І хвалі былі зеленавата-блакітныя. І на адзін кароткі момант самыя грабянцы іх успыхнулі крывавым, трывожным, а потым апельсінавым агнём, быццам там вось-вось павінен быў вынырнуть нехта прыгожы, пранікліва-пяшчотны, той, што прыносіць на зямлю вечную цеплыню і радасць...

– З пены народжаная, - ціха шапнуў Міхал, і яна зразумела.

Ах, дождж, дождж!.. Як магло здарыцца, што Міхал адзін тут, у шалашы? Як забыць тую размову ў начным скверыку каля Залатой Брамы?