Дзікі сабака Дзінга, альбо Аповесць пра першае каханне
Шрифт:
Таня задрыжала ад гневу.
— «Выбачайце, калі ласка», — паўтарыла яна некалькі разоў. — Якая ветлівасць! Ты б лепш не затрымліваў нас. Праз цябе мы не наловім рыбы.
Коля маўчаў.
— Мы яшчэ не празявалі, час ёсць. Гэта наверсе светла, а на вадзе паплавок яшчэ не бачны. Чаго ты злуеш? — сказаў Філька, больш спрактыкаваны, чым яна.
— Я таму злую, што не люблю вельмі ветлівых, — адказала Таня. — Мне заўсёды здаецца, што яны могуць падмануць.
— А я, напрыклад, — сказаў, звяртаючыся да Фількі, Коля, — не люблю ніякіх кошак: ні тых, якія ходзяць лавіць
І Філька, сэрца якога не выносіла цяжару сварак, сумна паглядзеў на абаіх.
— Чаму вы заўсёды лаецеся — і тут, і ў класе? А я вось што скажу: перад паляваннем сварыцца — дык лепш сядзець дома. Так гаворыць мой бацька. А ён ведае, што гаворыць.
Коля паціснуў плячыма.
— Я не ведаю… Я ніколі не сваруся з ёю. А яна заўсёды нечым не задаволена. Бацька гаворыць, што мы павінны быць сябрамі.
— Гэта не абавязкова, што гаворыць бацька, — сказала Таня.
Філька яшчэ больш скрушліва паглядзеў на яе. І Коля таксама быў засмучаны яе словамі, хаця не падаў знаку.
— Не, я не згодзен, — сказаў Філька. — Мой бацька паляўнічы, ён гаворыць са мной мала. Але ўсё, што скажа, — праўда.
— Вось бачыш, — сказаў Коля, — нават Філька, твой верны Санча Панса, не згодзен з табой.
— Чаму ж гэта ён Санча Панса? — здзекліва запыталася Таня. — Ці не таму, што ты нядаўна прачытаў «Дон-Кіхота»?
— Не, «Дон-Кіхота» я прачытаў даўно, — адказаў Коля спакойна, — але хаця б таму, што ён заўсёды носіць твае вуды, капае табе чарвякоў.
— Таму, што ён у тысячу разоў лепшы за цябе! — крыкнула Таня, пачырванеўшы. — Філька, не давай яму чарвякоў!
А Філька падумаў:
«Ліха на іх, яны гавораць пра мяне, як пра забітага мядзведзя, але ж я жывы!»
Коля яшчэ раз паціснуў плячыма.
— І не трэба, я сам накапаю на беразе і месца знайду сабе. Не трэба мне тваіх чарвякоў!
І ён знік пад берагам, дзе кусты і камяні схавалі яго імгненна з вачэй. Толькі крокі яго доўга чуліся знізу, з дарожкі.
Таня глядзела яму ўслед, ужо не бачачы яго. Белы туман падымаўся ёй насустрач з ракі, плыў па гліне, ступаў на лісце, на траву і пясок. І такі ж белы туман стаяў у яе на душы.
Філька з жалем глядзеў у яе твар і маўчаў. І нарэшце сказаў праўду:
— Што табе трэба ад яго? Навошта ты да яго чапляешся? Я сяджу з ім на адной парце і ведаю: ніхто табе пра яго нічога благога не скажа. І я не скажу. Я не бачу ў ім ганарлівасці, хаця ён вучыцца лепш за іншых, нават лепш за цябе. Я сам чуў, як ён гаварыў па-нямецку з настаўніцай нямецкай мовы і гаварыў па-французску. Але ж у класе пра гэта ніхто не ведае. Дык чаго ж ты хочаш ад яго?
Таня нічога не адказала Фільку. Яна ціха рушыла наперад, насустрач рацэ, што драмала ўнізе пад туманам. І кошка з кацянятамі таксама паплялася ўніз да ракі.
А Філька ішоў следам за імі і думаў: дзіўны гэты хлопчык Коля! Няхай тысячы кошак ходзяць на раку здабываць сабе рыбу, няхай мільён кошак! Але калі яны з Таняй, то хіба яму, Фільку, горш ад гэтага? Не, яму добра! І дзіўная гэта дзяўчынка Таня. Хай сабе Коля называе Фільку і Санчам і Пансам, пра якіх ён не чуў пакуль што нічога благога, але хіба яму, Фільку, хоць на кроплю горш ад таго? Не, яму добра!
Так спусціліся яны па крутым беразе і дайшлі да ракі, да вузекькіх масткоў, куды прыставалі шампункі [1] , і ўбачылі, што Коля сядзіць на дошках якраз на тым месцы, дзе заўсёды бяруцца ляшчы.
1
Шампунка — рыбацкая лодка кітайскага тыпу.
— Усё-такі знайшоў ён гэта месца! — сказаў з радасцю Філька, таму што ў душы быў гэтым задаволены.
Ён наблізіўся да Колі, зазірнуў у ягоную банку, дзе на ржавым дне ляжала толькі жменька пустой зямлі, і, павярнуўшыся, каб не ўбачыла Таня, усыпаў туды чарвякоў.
Але Таня ўбачыла гэта і нічога не сказала.
Яна ўзяла сваю вуду і чарвякоў, прайшлася на масткі і села амаль побач з Колем. А Філька адышоўся далей, выбраўшы сабе таксама нядрэннае месцейка. На паляванні ён любіў быць адзін.
І на хвіліну, а можа, і болей рака завалодала дзецьмі і нават кошкай з кацянятамі, што з тых самых масткоў пільна глядзелі ў ваду.
А там, у глыбіні ракі, адбывалася нешта дзіўнае. Нібы чыёсьці дыханне падымала з глыбіні туман, нібы чыесьці нябачныя рукі, што валодалі ім усю ноч, выпусцілі яго на волю, і ён ляцеў цяпер па паверхні ракі, цягнучы над вадой свае доўгія ногі. Ён бег за сонцам, люляючыся ў вышыні. А сама рака святлела, усё вышэй узнімалася неба, віднелася глыбіня. Рыба выйшла пасвіцца да берагоў, пачала добра брацца. Божа, якая гэта была лоўля! Таня ніколі такога не бачыла.
Але калі ты глядзіш не на свой паплавок, а на чужы, то рыба гэта добра разумее. Можа, яна ў гэтую секунду здзекуецца з цябе, павярнуўшыся галавой на струмень.
А Таня штохвілінна падымала вочы і глядзела на Колеву вуду. Коля ж глядзеў на яе паплавок. І страх, што другі зловіць раней, не даваў ім абаім спакою. Здабыча зрывалася з кручка, аб'еўшы прынаду.
Коля першы ўзняўся на ногі, нічога не злавіўшы. Ён пацягнуўся, пазяхнуў, косці яго хруснулі.
— Я так і ведаў, што нічога з гэтага не выйдзе, — прамовіў ён услых, аднак не звяртаючыся да Тані. — Невыносна ўвесь час глядзець на ваду, адразу хочацца спаць. Лепей ужо, як Жэня, трымаць гэтых дурных рыб у акварыуме.
— Вядома, яны дурныя, — сказала Таня, — калі не адрозніваць ваду ад звычайнага шкла.
А Коля не ведаў, што б яшчэ сказаць.
Ён пайшоў па мастках, не крануўшы пальцам сваёй вуды. Дошкі гнуліся ад яго крокаў. Кошка Казак, якая паспела ўжо лапай нацягаць на масткі дробнай рыбы, паглядзела на яго з асцярогай. Яна пасунулася, даючы яму дарогу. Але кацяня Арол, пахістаўшыся на мокрай дошцы, з ціхім усплёскам упала ў ваду. Ці было яно так захоплена малькамі, што шнырылі ля самай дошкі, ці вельмі блізка падышло да краю, не выпусціўшы ў час кіпцюры, толькі Таня ўбачыла кацяня па другі боі; масткоў, куды несла яго плынь. Кацяня захлыналася, а кошка мяўкала, бегаючы па мокрым пяску.