Каласы

Цвірка Кастусь

* * * У мяне ёсць мара глыбінная: Здаць мясцкому ўсе ключы I з сталіцы, як з лабірынта, У лясныя нетры ўцячы. Пасяліцца ля песні чыстай — Нетаропкага ручая, У сядзібе зялёналістай Бестурботніка — салаўя. Ды пакуль пачакайце, Лясныя нетры, Ручаёк булькатлівы, Баравое паветра. Я шчэ маю сяброў, Без якіх мне нідзе не ўсядзіцца, не ўспіцца, Я шчэ недругаў маю, З якімі ніяк не магу не счапіцца!

Вырай

* * * Далёка

ад азяродаў, там, дзе між хмарамі-марамі зоркі ледзь-ледзь мігцяць, Гусі — га-га! — ляцяць. Над прыгорбленымі стрэхамі (што маўчаць каля ліп нерухомых), Над гразёю — аж дрыжыкі! — вуліц, над блішчастых лужын холадам, Над гарадамі-сотамі (дзе ў светлых ад электрыкі вокнах снуюць людзі ў піжамах бяссонна), Над соткамі (якія хавае змроку заслона), Над прыазёрнымі чаратамі, над маякамі, над вякамі, Як гуслі — Гусі. У вырай, у вырай, у вырай — Гусі ляцяць. Ізноў ім, ізноў ім, ізноў ім за далячыняю далячынь Звонкім ключом адмыкаць. Будуць пад імі плысці рэк паясы i ветрам абсвістаныя даліны Украіны. Ca сваёй вышыні яны павітаюцца З аграмадай-Эльбрусам пад белым абрусам. Пройдзе паціху Пад крыламі іхнімі, Як Зямлі блакітная латка, Адрыятыка. А там — мурожнай саванай-выганам — гэй, прапусці, маладая вясёлка-арка! Афрыка... Далёка ад азяродаў — што ім дарогі i межы, што ім граніцы дзяржаў! — Гусі ляцяць. Дзікія гусі ляцяць.

* * *

Памяці Л. Баразны

Жыў хлопец. Мастак. I былі ў яго скарбы — Вялікае сэрца i ў скрыначцы фарбы! Браў пэндзаль у пальцы ён не для забавы: Хацеў ён людзям трошкі сонца прыбавіць, Адкрыць неадкрытыя колеры радуг I ў сэрцах пасеяць яшчэ адну радасць! Ды вось — перастрэлі хлапца два тупіцы, I свет, што ў фарбах ляжыць яго, больш не раскрыецца!.. О, людзі, высокае племя! Па-брацку Нам трэба б за рукі ўсім разам пабрацца... Няўжо не асілім мы гэтую крыўду людскую — заўчасную смерць?

Лісце На дрэве — лісце. Добра ў небе сінім. Пра вечнасць сні... Але раптоўна — сівер, I ліст за лістам — у траву, у прах. А мы? Не, мы — не лісце на вятрах!

Зярняты У поце, у працы здабыты зярняты. Нямыя, драбнюткія, спіць у вас Заутра. Спіць Час, сняць Падзеі, мае ўсе надзеі.. Хаця б зберагчы вас ад лютай завеі.

* * * He веру я, што ў нейкі век Уладу возьме атам I сваё месца чалавек Саступіць аўтаматам. Я знаю, прыйдзе час, калі На злосць расістам розным Скрозь запануе на Зямлі Непераможны розум!

* * * Чалавек — бог, Чалавек — раб. Чалавек скруціць Казбек у рог, Чалавек на нагах не трымаецца: так аслаб. Чалавек, чалавек — Загадка, якую разгадваю век. Я ведаю пэўна: ёсць у чалавека сіл незлічоных скарб, Ды часам ix кіпцюрамі сваімі трымае раб, як краб. I так спраку веку — Ідзе вайна жорсткая (хоць i нябачная) у чалавеку. Змагаюцца бог i раб, Сіла i слабасць, Святло І тло. Хто — каго? Хто — каго?.. О якім бы прыгожым быў свет, Каб У чалавеку Загінула ўрэшце немач яго — Раб. І перамог Прыроднай яго ўсемагутнасці бог!

* * * Аднекуль з-пад воблачка — любуйся любы! — Злятаюць на мой падаконнік птахі нябёс — галубы. Чысцяць дзюбамі пер'е — вур, вур. Абадкамі вачэй ловяць раніцы сіняву. Галубы, галубы — Яны ніколі не вешаюць галавы. Яны сумаваць не ўмеюць, галубяцца любою парою. Натряпяць на хлеба скарынку — падзеляць заўсёды пароўну. Я ніколі не бачыў, каб біліся яны між сабою За ежу ці месца для гнёздаў сваіх пад страхою. У жыцці для ix многа не трэба: Адно блакітнае неба! Жывуць у ім, купаюцца ў ім. Калі ж адпачыць захочуць, Злятаюць на мой падаконнік I — ціха вуркочуць. Вуркачыце ж сабе, вуркачыце — Людзей жыць вучыце.

* * * Усё паўтараецца з веку ў век: Ад зары да зары птушкі пяюць бесклапотна на дрэвах, A ўначы засынаюць спакойна на голлі між роснага лісця. Спяць і, мусібыць, сняць, як i ўсё на зямлі, пра шчасце, Нават i блізка не падазраваючы, Што ў гэты час прачынаюцца іншыя птушкі — совы, (Хаця якія гэта птушкі — яны ж i спяваць не ўмеюць!), Лётаючы ад дрэва да дрэва, яны свае прагавітыя кіпцюры упускаюць у птушак сонных — I гіне за песняй песня. Раніцай зноў прачынаюцца ўцалелыя птушкі I, не заўважыўшы нават, што гэта ж няма ix сябровак, i зноў бесклапотна пяюць, на дрэвах. Птушкі, як вам сказаць пра небяспеку?

* * * Ліст легкакрылай чайкой З клёна — свайго гнязда — Ляціць у палёт... Ды страчае Яго каляін вада. Ніяк ліст паверыць не хоча У несправядлівы лёс. I доўга ў вадзе лапоча, Рвучыся у сінь нябёс.

* * * Бываем мы часам, што пушчы, запушчаны, Ідзём па свеце, як невідушчыя. Нават ад чорнага белае Не заўсёды адрознім смела. Мы блытаем, блытаем вечна Авечку з воўкам у скуры авечай. I часта — ад роспачы як не крыкну Прымаем за чыстую праўду крыўду. Ля сэрца нават яе хаваем, Яе гадуем, яе люляем, Покуль яна — крыўда ёсць крыўда! — Нам жа пад сэрца нож не усадзіць крыва.

* * * Жыццё пражыць — не поле перайсці. Усё тут будзе: i любоў, i здрады, I сад, якому зноў i зноў цвісці, I песня, i ярмо, i барыкады!

Саксаул Слаўлю саксаул я: i ў пустыні, Дзе вятроў раз'юшаных разгул, Ён прабіўся скрозь пяскі крутыя І цвіце па-свойму, саксаул.

* * * Мы б'ёмся над рыфмай, рвём жылы на гонях, Ідзём — за ўсмешку адну! — у агонь мы, Клён садзім, ляцім у захмар'е знічкаю Шукае, шукае душа гармоніі У свеце негарманічным.

* * * Мы ў гэты свет на нейкі міг прыйшлі I чалавек, i звер, i птушка, i расліна. Усе мы мацеры адной — Зямлі I па-братэрску, каб цвісці маглі, Адзін другога берагчы павінны!