Казкi (на белорусском языке)
Шрифт:
– Ах, - адказала жонка, - ды вось небарака трапiў у буру i дождж, ну i папрасiўся пераначаваць. Дала я яму кавалак хлеба з сырам i дазволiла легчы на саломе.
Муж гаворыць:
– Няхай сабе спiць, толькi дай жа ты мне чаго-небудзь паесцi.
А жонка кажа:
– Няма ў мяне нiчога, акрамя хлеба ды сыру.
– Я i тым буду задаволены, - адказаў муж, - давай, хаця б, хлеба з сырам.
Зiрнуў ён на Мужычка i кажа:
– Гэй ты, iдзi ды паеш з намi яшчэ раз!
Мужычок не прымусiў сябе доўга прасiць, падняўся i стаў есцi. Пабачыў млынар, што ляжыць на зямлi каровiна шкура i ў яе крумкач загорнуты, вось ён i пытаецца:
– Што гэта ў цябе там такое?
А Мужычок i гаворыць:
– Ды там у мяне прадказальнiк схаваны.
– Можа, ён i мне што-небудзь прадкажа?
– запытаўся млынар.
– Магчыма, - адказаў яму Мужычок, - але ён прадказвае толькi чатыры разы, а на пяты ўсё ў сабе хавае.
Млынара гэта зацiкавiла, i ён пачаў прасiць:
– Дык загадай ты яму што-небудзь прадказаць.
Прыцiснуў Мужычок крумкачову галаву, той адразу i крыкнуў i закаркаў: "кар-кар". Млынар спытаў:
– Ну, што ён сказаў?
Мужычок адказаў:
– Па-першае, сказаў ён, што вiно схавана пад падушкаю.
– Гэта было б нядрэнна!
– ускрыкнуў млынар; пайшоў ён туды i знайшоў вiно.
– Ну, кажы далей!
– сказаў млынар.
Мужычок прымусiў крумкача зноў закаркаць i сказаць.
– Па-другое, ён гаворыць, што смажанiна стаiць у печцы.
– Гэта было б дарэчы!
– ускрыкнуў млынар; пайшоў ён туды i знайшоў смажанiну.
Мужычок прымусiў крумкача яшчэ прадказваць i абвясцiў:
– Па-трэцяе, ён гаворыць, што салата ляжыць на ложку.
– Гэта таксама было б нядрэнна!
– ускрыкнуў млынар; пайшоў ён туды i знайшоў салату.
Яшчэ раз прыцiснуў Мужычок крумкача, ды так, што той запiшчэў i закаркаў. I абвясцiў Мужычок:
– А па-чацвёртае, сказаў ён, што пiрагi ляжаць пад ложкам.
– Гэта было б някепска!
– ускрыкнуў млынар, палез пад ложак i знайшоў там пiрагi.
Селi яны абодва за стол, а млынарыха да смерцi перапалохалася, легла ў ложак i ўсе ключы пахавала. Схацелася млынару даведацца i пра пятае, а Мужычок кажа:
– Давай спачатку паядзiм усе чатыры, а пятае - яно будзе, бадай што, горшым.
Вось паелi яны, сталi таргавацца, колькi павiнен даць млынар за пятае прадказанне, i сыйшлiся яны на трохстах талерах. Вось прыцiснуў Мужычок яшчэ раз крумкачову галаву - той адразу i закаркаў на ўсё горла. Пытаецца млынар:
– Што ж ён сказаў?
А Мужычок адказвае:
– Ён сказаў, што ў шафе ў сенцах схаваўся чорт.
Млынар кажа:
– Ну, чорта трэба будзе адтуль выгнаць, - адчынiў дзверы ў сенцы, i вось давялося жонцы аддаць мужу ключ.
I Мужычок адчынiў шафу. I выскачыў стрымгалоў адтуль гэты самы поп. А млынар гаворыць:
– Бачыў я сваiмi вачамi чорнага чалавека - гэта i быў чорт.
Мужычок на другую ранiцу, толькi стала свiтаць, захапiў свае трыста талераў i дай бог ногi. Вярнуўся Мужычок дамоў i прывёў мала-памалу сваю гаспадарку ў парадак, пабудаваў сабе прыгожую хату, i сяляне сталi пра яго гаварыць:
– А Мужычок жа, напэўна, пабываў там, дзе падае дождж залаты i дзе грошы проста лапатамi грабуць.
I паклiкалi Мужычка да старасты, каб сказаў ён, адкуль у яго з'явiлася такое багацце. I адказаў ён:
– Быў я ў горадзе i прадаў каровiну шкуру за трыста талераў.
Пачулi гэта сяляне, схацелася i iм таксама атрымаць такiя ж грошы. Прыбеглi яны дамоў, усiх кароў сваiх пазарэзвалi, шкуры паздзiралi, каб прадаць iх у горадзе ды барыш узяць, як мага большы. А стараста i кажа:
– Мая работнiца няхай iдзе ў горад першая.
Прыйшла тая да купца ў горад, i даў ён ёй усяго тры талеры за шкуру; а калi з'явiлiся i iншыя, даў ён iм i таго менш i сказаў:
– Ды куды ж мне ўсе гэтыя шкуры i дзяваць ужо?
Раззлавалiся сяляне, што Мужычок iх гэтак спрытна падмануў, i вырашылi яму адпомсцiць: падалi скаргу старасту, што ўвёў ён iх, маўляў, у зман. I нi ў чым невiнаваты Мужычок быў адзiнагалосна асуджаны да пакарання смерцю; i павiнны былi яго спусцiць у прадзiраўленай бочцы ў рэчку.
Прывялi Мужычка i паклiкалi папа, каб прачытаў ён па iм памiнальную. А ўсiм астатнiм загадана было разысцiся. Як пабачыў Мужычок папа, пазнаў у iм таго самага, што быў у гасцях у млынарыхi. Вось i кажа ён яму:
– Я вызвалiў вас з шафы, а вы вызвальце мяне з бочкi.
А якраз на той час пастух гнаў авечак, а пра таго пастуха ён ведаў, што даўно яму хацелася стаць старастам. I вось закрычаў ён на ўсё горла:
– Не, я не згодны! Нават калi б увесь свет таго пажадаў, дык i тады б я не пагадзiўся.
Пачуў гэта пастух, падышоў i пытаецца:
– Што з табою? На што ты не пагаджаешся?
А Мужычок адказвае:
– Ды вось хочуць яны зрабiць мяне старастам, калi сяду я ў гэтую бочку, але я не згодны.
Тады пастух i гаворыць:
– Калi толькi гэта i патрэбна, каб стаць старастам, я зараз сяду ў бочку.
А Мужычок кажа:
– Калi згодны ты сесцi, дык i старастам будзеш.
Пастух пагадзiўся, сеў у бочку, i Мужычок донца ў бочцы забiў, а сам падышоў да статку i пагнаў яго замест пастуха. А поп пайшоў да сваiх прыхаджанiнаў i сказаў, што памiнальную ён ужо прачытаў. I прыйшлi сяляне i скацiлi бочку ў рэчку. Толькi пачала бочка кацiцца, а пастух з яе як закрычыць:
– Так, я ахвотна старастам буду!