Легенда аб бедным д'ябле і адвакатах Сатаны
Шрифт:
Рогач трохі расплюшчвае вочы. І са здзіўленнем бачыць разгублены, упершыню жывы, упершыню чалавечы твар Агаты.
— Маўчы, — шэпча яна П’яндзе. — Раніцай.
Калі яна з трывогай паварочваецца назад — яна бачыць, што вочы Рогача заплюшчаны.
Раніца. З замкавай брамы выходзіць Рогач у адзенні шкаляра, са старым клункам на плячы. Стаў. Падняў вочы да неба і глыбока ўздыхнуў.
Стары сівы брамнік набліжаецца да яго.
— А каралева?
— Каралева спіць.
— Куды ж вы?
– Іду шукаць
Брамнік спалохана глядзіць на яго:
— Не хадзіце. У горадзе бунт. Ходзяць панскія шайкі і народ. Я… усе мы ў замку ведаем, што вы не вінаваты. Але яны ненавідзяць вас, не ведаючы. Не хадзіце, заб’юць.
— Няхай, — гаротна адказвае Рогач, — мне ўжо няма дарогі. Я пайду думаць. — Ён накіроўваецца да плошчы. Брамнік глядзіць яму ўслед.
Рогач стаіць каля плошчы і глядзіць, як на ёй віруе народ.
— Біце! Ламайце іхнія дамы! — крычыць нехта.
Мільгаюць змардаваныя твары. Цэлы лес узнятых друкоў маячыць над галовамі. Людзі ў лахманах шпурляюць з акон посуд, кубкі, парчу.
— Не браць нічога, — вырастаючы над натоўпам, крычыць Пётр. — Не брыдзіць рукі! Палі!
Скураны лапаць наступае на парчу, топча яе ў гразь.
Старая хрысціцца, у слязах гледзячы на бунт.
У акне другога паверха з’яўляецца, нахіляючыся над натоўпам, бюст Рогача. Натоўп узвыў:
— Андронік! Здраднік! Знайсці яго! Забіць!
Павольна-павольна падае бюст, павольна разлятаюцца асколкі… Яшчэ бюст… Яшчэ… Статуя… Другая… Вуліцы ў белай крышанцы.
Рогач сумна ўсміхаецца. Пабрыў вуліцай.
Анфілада змрочных залаў. Бяжыць па іх маленечкая фігурка Агаты.
— Андронік! Рогач!
Калоны сплятаюцца, як лес. Змрок ляжыць у капітэлях.
— Сын! Дзе ты?
— А-а, — адбіты рэхам, гучыць недзе голас.
Быццам заблудная, яна бяжыць на кліч.
…Тронная зала. У змроку, недзе далёка-далёка, пляма святла падае на трон, а на іх сціснулася маленькая постаць. Цень Агаты кінуўся да яго.
— Ты?
— Ма-а, — спалохана крычыць той, папярэджваючы аб чымсьці.
Агата павярнулася — непадалёк, распатланыя, потныя, стаяць з аголенымі мячамі ў руках змоўшчыкі. Паперадзе — гаспадар Іван. Ён глядзіць на маці і сына і цяжка дыхае.
І тады Агата выпрамілася:
— Мячы?! Тут?! На калені, быдла!!!
Разгубленасць на тварах. Нехта падаецца задам. Яна наступае на іх, страшная ў гневе.
— На калені!
І раптам за імі раздаецца каркаючы голас:
— Што ж вы баіцёся? Упярод! Ну!
Каля трона вырасла гаспадыня Аглая з кінжалам у руцэ. Прынц выпраміўся:
— Прэч! Карга!
Бліснуў кінжал. Закруцілася і з ровам стала падаць уніз аблічча Хрыста-Пантакратара ў купале.
Белыя вочы. Жорсткая ўсмешка. З ровам. Уніз. Змрок.
…Агата расплюшчвае вочы. Вакол стаяць змоўшчыкі. На прыступках, галавою ўніз, ляжыць прынц у залатой чузе.
З непрытомнасці ўзнікаюць словы гаспадара Івана.
— Ты яшчэ вернешся да мяне, — усміхаецца ён жорсткай і баязлівай усмешкай, — асвяціш каронай, каб не застацца без следу на зямлі. Гадзіну на роздум. Не згодзішся — вернемся, заб'ем.
Яны ўходзяць, падмятаючы чорнымі мантыямі падлогу: вялізныя чорныя пацукі.
Агата адна. Яна ў адчаі падпаўзае да сына і гладзіць залатую галаву.
— Заснуў.
Яна падымае яго на рукі, нясе залай. Хіляцца, адплываючы назад, калоны.
…Анфілада. Яна асцярожна нясе сына.
— Я памерла. Памерла.
Яна падыходзіць да стойла каровы.
— Карова-карова, ці не возьмеш ты сына?
Карова сапе, косячы на яе вокам. Ззяюць у цемры залатыя рогі.
— Разумееш, я памерла, а ён заснуў. І спіць. Як я яго абараню, мёртвая.
Голас яе гучыць па-дзіцячаму жаласна.
— Абарані яго.
Карова ўдарыла рогам у загарадзь.
— Так, я ж забрала ў цябе цяля.
Залатое цялятачка закалолі, Шкурку на хмарку паклалі. Хмарка плыве над ягняткам, Зубраняткам і медзведзяняткам. Хай зубранятку ўсё ліха, Хай княжатка спіць ціха. А-а-а… Так, я ж забрала ў цябе цяля.…Яна ідзе далей. У нішы сядіць вялізны пёс. Схіліў галаву. Глядзіць.
— Забяры. Як я зберагу, мёртвая.
Яна апускае прынца каля сабакі. Сабака ліжа мёртвую руку. Кладзе на грудзі хлопчыка вялізную галаву.
— Што ты, яму цяжка!
Яна хоча ўзяць сына. Але пёс так загыркаў, што Агата адхапіла рукі. Вялізная лабастая галава пса. У вачах туга. Седзячы неўздалёк, Агата гладзіць паветра рукамі, нячутна спявае:
Мой Дом, В нем живет добрый дух, В нем живет добрый дух, Духов злых отгоняя. Коль В дом Забредет злобный дух, Значит, он ослеп и глух И о добром не знает. Ах! Но Кто-то смотрит в окно, Кто-то в тусклый очаг Залетает с размаху. Ах, Как безумно темно! Даже серьги в ушах Тяжелеют от страха. Дождь! Налети, бурный дождь, Дай мне молнию, дождь, Я боюсь темноты.. . . . . . . . . . . .
Цемра. Гулкія рэдкія крокі па камені. І тады Агата выпростваецца:
— Анёл смерці. Ідзі сюды. Вінаватая. Бяры.
Крокі. Крокі. Крокі.
Цагляныя купалы. Гульбішча. На неверагоднай вышыні ўзносіцца яно над натоўпам. З гульбішча гаспадар Іван і гаспадыня Аглая (у латах) глядзяць на народ.
Гаспадар Іван падымае руку, і шум сціхае.
— Людзі! Каралева Агата ў прыпадку вар'яцтва закалола сны і кінулася на меч.