Легенда аб бедным д'ябле і адвакатах Сатаны
Шрифт:
— На пякельны густ гэта проста пачварна.
— Ну і няхай.
Рагач стаіць перад люстрай. І вось паступова бялее яго аблічча. Чорная поўсць валасоў ператвараецца ў хвалісты залаты лён. Зубы стаюць роўнымі. Вочы — вялікімі і сінімі. Выпростваецца і робіцца стройнай, як таполька, постаць… Вось на ім ужо ўбор вандроўнага шкаляра: шырокая ў плячах і вузкая ў таліі куртка з разрэзамі на рукавах, берэт, кінжальчык
Ён з жахам глядзіць на сваё новае аблічча, праводзячы далонню па твары, плячы, грудзі, назе. Твар яго перакрывіўся.
— Нашто вы далі яму сярэдневяковы касцюм беларускага шкаляра? — здзіўляецца цэнзар.
— Таму што ў Беларусь яго. У самы паршывы закутак.
— Да чаго ж паршывы?
— Там занадта многа сталі гаварыць пра Бога.
— Што зробіш? — з павучальным выглядам талмудыста кажа цэнзар. — Там рэлігійныя войны. Сярэдневякоўе прыкрывала маскай рэлігіі барацьбу саслоўяў і нацый.
Старшыня ўз'ярыўся:
– Ідзіце вы са сваім анархізмам ведаеце куды?.. Во ён у мяне дзе сядзіць… На Беларусь! У глуш! У Саратаў!
Выхад з пекла. Глыбокая расколіна, спадзістая з аднаго боку. Па дне яе ідуць да выхаду Рагач і ягоны прыяцель Жупел.
Спыніліся на краі расколіны. Перад імі поле. Грады чэрвеньскіх аблокаў. Ля самага краю расколіны цурчыць крынічка.
— Бывай, Жупел, — сумна кажа Рагач. — Я так і застаўся вінен табе дваццаць чырвоных вугольчыкаў. Адкуль я іх тут вазьму?
— Нічога. Разлічымся. Перад тварам такога няшчасця з другам — ці нам памятаць пра нейкія жалю вартыя пазыкі?
Жупел працягвае Рагачу блакнот:
— Распішыся, што я даставіў цябе.
Рагач распісваецца.
— У цябе ёсць права на пробны цуд, — кажа Жупел. — Вось крыніца.
Рагач глядзіць на вясёлы буркатлівы струменьчык.
— Ссохні, - кажа ён.
Па імгненна прасохлым ложку ручаіны, па вадзе, што ўсмоктваецца ў жвір, паўзе, пераліваючыся маслістай скурай, удаў.
— Ну вось, — кажа Жупел. — Хіба не хараство? Ідзі, брат мой. Табе будзе вельмі цяжка. Зямля ж цвіце. Д'ябал нічога не можа зрабіць.
Яна цвіце.
Жупел глядзіць услед Рагачу, што ідзе ўсё далей і далей па схіле ўзгорка. Вось Рагач памахаў рукой на вяршыні. Знік.
…Рагач ідзе пагоркамі, з якіх далёка-далёка бачны суцэльны кілім лясоў.
Зямля раскошная. Зямля цячэ малаком і мёдам. Дрэвы дастаюць верхавінамі да хмар… У лясной рацэ нястрымна б'е рыба… Лань кінулася ў бок ад сцежкі.
Лес скончыўся. Нагляднае поле, што залацее баркуном, лясы, стромы. І потым лугі, лугі, лугі.
Рагач шырокімі вачыма глядзіць на свет.
Ідзе палявой дарогай фігурка, апранутая ў касцюм шкаляра.
Рагач падыходзіць да весніц вёскі. Весніцы зламаныя: жэрдкі ляжаць на зямлі. Уражвае поўная цішыня: ні голасу, ні сабачага брэху.
Насцярожаны, ён ідзе вёскай. Цішыня.
Крок, яшчэ крок. Яшчэ.
І раптам гук, кароткі, рэзкі! Нешта ляснула на ветры.
…Над дзвярыма хаты ўмацаваны белы жалобны сцяг… Далей яшчэ адзін… Яшчэ… Яшчэ… Рагачу пачынае здавацца, што лопанне сцягаў падобнае на хрыплы і кароткі трубны рык.
Сцягі на ўсіх хатах. Некаторыя ўжо зусім запыленыя: вісяць даўно. Ляпаюць на ветры ў поўнай цішыні сцягі.
І раптам непадалёку пачуўся хрыплы крык, падобны на лямант смяротна параненай жывёлы.
З узгорка Рагач бачыць, як з хаты вываліўся на карачках у двор моцны мужчына сярэдніх год. Ён паўзе, не ў змозе стаць на ногі, вые і ўвесь час апускае галаву ўніз.
Непаразумелы Рагач глядзіць на яго і, урэшце, разумее…
…Чалавек есць траву.
"Голад, — штурханулася ў галаве Рагача кароткае слова. — А казалі "цвіце". Разведка, халера на іх! Дэзінфарматары!.."
Ён сядае і глядзіць на паміраючага.
"Дапамагчы? — думае ён. — Чым? Ды і нельга. Павінен жа я быць д'яблам".
А з двара ўсё яшчэ ляціць выццё, у якім няма ўжо нічога чалавечага.
А потым цiша.
Рагач устае, спускаецца з узгорка і заходзіць у двор.
Прайшоўшы паўз труп, Рагач уваходзіць у хату.
Унутры цёмна. Бычыны пузыр у вокнах ледзь прапускае святло ў хату. Комін печкі пашыраецца, як звон. Пад ім ачаг, некалькі зэдлікаў, пралка.
Пустая міса на стале.
Рагач шарахаецца ўбок, заўважыўшы на іконе ў покуці вялізныя белыя вочы. Ён зусім было кінуўся наўцёкі, але тут чуе ў кутку слабы стогн. Падыходзіць, запальвае трут.
На нізкім ложку, у рыззі, ляжыць, накрытая кажухом, дзяўчына. Рагач углядаецца. Ахае.
Дзяўчына — тая самая, якая з'явілася на экране дзякуючы памылцы мантажора ў пекле.
Яна непрытомная. Падталае аблічча. Вялізныя вачаніцы. Рагач глядзіць і глядзіць на яе.
Заляпаў за акном белы сцяг.
І тады Рагач, страпянуўшыся, асцярожна бярэ дзяўчыну на рукі і нясае да выхаду.
…Праносіць паўз мёртвага… Выносіць на вуліцу… Нясе па сяле, і сцягі ляскаюць яму ў спіну… Настойлівей… Грамчэй… Нясцерпна. Рагач кідаецца бегчы… Роў сцягаў за яго спіной.
За вёскай ён супакойваецца. Стаў на кургане, амаль зроўненым з зямлёю. Глядзіць на твар дзяўчыны.