Пагарэльцы

Макаёнак Андрэй

Ухватаў. Спраўлюся. Вот падбяру кадры.

Рая. Дзе тыя кадры? Адкуль ты іх возьмеш? Дзе знойдзеш?

Ухватаў. Кадры? Яны мяне знойдуць. Кадры самі прыйдуць, а я іх толькі выбіраць буду.

Стук у дзверы.

Рая. Заходзьце, калі ласка!

Уваходзіць Кудасаў.

Кудасаў.

Добрай раніцы, Хведар Паўлавіч! Добрай раніцы, Раіса Якаўлеўна!

Ухватаў. Вось ён — першы кадр. Добрай раніцы.

Кудасаў (панюхаў, панюхаў і вынюхаў: радасна). А ў вас журавінавы кісель! Верна! Прыпраўлены чабарком.

Рая (здзіўлена). Верна… Але адкуль вы ведаеце?

Кудасаў. Мяне прырода надзяліла такім носам, што… за вярсту чую. Ну, Хведар Паўлавіч, віншую вас! I вас, Раіса Якаўлеўна, таксама віншую! Шчыра, шчыра, шчыра віншую вас! I рад! Рад!

Ухватаў. Ты глядзі! Пранюхаў ужо!

Кудасаў (хваліцца). Хведар Паўлавіч! Усе, нават самыя сакрэтныя, навіны ў горадзе мне першаму становяцца вядомымі. Напрыклад, прапаў Бурлакоў, а я ўжо праз гадзіну ведаў.

Ухватаў. Ды ты, відаць, за гадзіну перад тым ведаў.

Кудасаў. Дагадваўся — да. Хе-хе… Жартуеце, Хведар Паўлавіч. А жартачкі ўсё-такі горкія. (Бядуючы.) Ах, ах, ах, ах! Якая атмасфера, якая атмасфера! Які катаклізм? Такія страты! (Давярыцельна.) Як жа тут можна жыць, як жа тут можна працаваць? Такая няўпэўненасць… (Чакае адказу.)

Рая выходзіць. Ухватаў доўга ўглядаецца ў вочы Кудасаву.

Ухватаў (пагразіў пальцам). Э-э-э-э! Не, таварыш Кудасаў! У нас вельмі цудоўная атмасфера! У нас можна жыць і можна працаваць! Зафіксіруй! Устаноўку чуў: «Жыць стала лепей, таварышы, жыць стала весялей!.. А калі весела жывецца, то і работа спорыцца».

Кудасаў (зразумеў, што паклёўкі не было). Ясна. Але пасля такой устраскі паявіліся шчэлкі, каб там не завяліся паразіты.

Ухватаў. Вытруцім паразітаў. Правядзём дэзінфекцыю. А шчыліны заселім вернымі людзьмі, з добрым нюхам.

Кудасаў. А цяпер, Хведар Паўлавіч, трэба на галоўныя ўчасткі паставіць верных, надзейных, адданых душой і целам, сваіх людзей.

Ухватаў. Я пра гэта і талкую. Размышляю… Вот — думаю…

Кудасаў (прынюхаўся). Селядзец!

Ухватаў. Што селядзец?

Кудасаў. Там, на кухні, у Раісы Якаўлеўны. Марынаваны.

Ухватаў. Ох, і нюх у цябе!

Кудасаў.

А якія ў нас галоўныя ўчасткі? Што галоўнае для нашага савецкага чалавека, для нашага народа, для рабочага класа?

Ухватаў. Сацыялізм.

Кудасаў. Правільна. Сацыялізм. А канкрэтней?

Ухватаў. Класавая барацьба.

Кудасаў. А яшчэ канкрэтней?

Ухватаў. Ну, давай, давай сам. Што?

Кудасаў. Тры рэчы. Яда — раз. Хата, кватэра — два! I адзёжа — тры! Вось тут і ключавыя пасады: горгандаль прадуктамі, горгандаль прамтаварамі і горжылупраўленне.

Ухватаў. Правільна, гэта тры кіты.

Кудасаў (прынюхаўся). З цыбулькай і канапляным алеем.

Ухватаў (не зразумеў). Што — цыбулька?

Кудасаў (паказвае на кухню). Там, да селядца.

Ухватаў. Слухай, Кудасаў, не злоўжывай нюхам.

Кудасаў. Звярніце ўвагу, Фёдар Паўлавіч, бюракраты і паразіты ў сістэме гандлю, каб скампраметаваць Савецкую ўладу. там-сям штучна марылі голадам рабочы клас.

Ухватаў. Ты хочаш яго пакарміць?

Кудасаў. Накармлю! О так! Пераканаецеся на ўласным вопыте!

Ухватаў. I сам будзеш сыты?

Кудасаў. Сыты ці галодны, а скардзіцца не прыйду.

Уваходзіць з кухні Рая.

Рая. Федзя. ты, можа, паснедаеш? Ты ж пасля ўчарашняга абеду нічога не еў.

Кудасаў. Ёсць прычына нават кульнуць. Так сказаць. успрыснуць новае крэсла, каб не рассохлася.

Ухватаў. З гэтага пачынаць? Ну, ведаеш…

Кудасаў. Ну-у, Хведар Паўлавіч! Гэта ж старая народная традыцыя. Народная! А мы хто? I служым каму? Народу. Інакш нас не зразумее народ. Адвернецца — во як!

Ухватаў. Дый зелля гэтага я ў хаце не трымаю…

Кудасаў. Падначаленыя павінны быць прадбачлівымі. Ва ўсім! I нават у гэтым. (Бярэ свой партфель.) Вось гэтая папка, яна ж і мамка, зараз выручыць. (Вымае з партфеля паўлітэрку.)

Рая (ставіць на стол сняданак). Федзя! Падгледзіць хто-небудзь…

Кудасаў. А мы павінны быць акуратнымі. (Зачыняе дзверы на зашчэпку і ў замочную шчыліну затыкае карандашом насавічок.)

Ухватаў. Лоўка.

Кудасаў. Беражонага і бог беражэ. А паколькі бога рэпрэсіравалі, трэба самім не зяваць.

Рая прыносіць шклянкі і закуску.