Пагарэльцы
Шрифт:
Рая. Я гатова. Я зараз. (Замітусілася.)
Ухватаў. Доўга не затрымлівайся.
Рая. Не, не, я хуценька!
Бусько. Я пакуль што нічога не змікіціў. Гаспадар горада? Як цэ зразумець? Легкавая? «Эмка»? Шафёр у цябе?
Ухватаў (пасміхваецца). Кумекай! Спасцігай!
Бусько. Значыць, ты… (Паказвае пальцам на неба.) Значыць, ты праклюнуўся, прарос? (Увінціў палец угору.)
Рая.
Бусько. Хведзька! Цэ праўда? Ура-а! Ура-а-а! Наша бяроць!!! О, тэпэр усэ гаразд! Хведзька! Дарагі! Дай я тэбэ поцілую!
Рая. Не «Хведзька», а Хведар Паўлавіч! Ясна? Трэба адвыкаць.
Бусько (на краі шчасця). Хве-едар Па-аўлавіч!.. (Закахана.) Бяры мяне! Я ўвесь твой! Куды хочаш!
Ухватаў (Раі). А ты казала: «Дзе тыя кадры?» Вось ён — другі кадр!
Рая выходзіць з дачкой на руках.
Бусько. Не, Хведар Паўлавіч! Другі там. На чарзе. Я — першы. Мы на палку браліся. Кон выпаў — мне першаму. А ён стаіць там. (Падыходзіць да акна, крычыць.) Эй, ваша вялікасць! Топай сюды!
Ухватаў. Што за ваша вялікасць?
Бусько. Бельгійскі кароль.
Ухватаў. Кароль?
Бусько. Пацеха. Зараз раскажу. Гэта Сілан.
Ухватаў. Сілан? (Успамінае.)
Бусько. Ну так, Сілан…
Ухватаў. А-а, той самы? Сілан?
Бусько. Той самы — Клёпкін. У рэвалюцыю ў Піцеры быў. Нават аднойчы «Аўрору» сам бачыў.
Ухватаў. А-а! Помню. Ён заўсёды гэтым хваліўся.
Бусько. Затуркаў усіх у раёне. Абы толькі якая дарада, ці сход, ці там пасяджэнне якое, дык ён абавязкова каго-небудзь ды папраўляе. Лічыцца толькі з першым сакратаром ды яшчэ НКВД не папраўляе. А то заўсёды, як толькі што, ён: «А ў Смолыіым бы не так рашалі…» Але нарваўся па аднаго…
Уваходзіць Сілан Клёпкін.
Сілан. Компрывет!
Ухватаў. Здароў, здароў, Сілан! А чаму ж ты на вуліцы стаяў?
Сілан. Мне заўсёды так выпадае. Як рэвалюцыю рабіць, дык Сілан. А як што да чаго, то пастой, Сілан, на вуліцы. Мая чарга — апошняя.
Ухватаў. Якую ты там рэвалюцыю рабіў? Ты ж казаў, што дрывяны склад вартаваў.
Сілан. У Піцеры! Тады! Гэта не цяпер! Што тады азначалі дровы? У Піцеры? Дзе бушавала полымя рэвалюцыі? Дровы тады былі — галоўнае! Не проста — ёлкі-палкі!
Бусько. Значыць, недарма цябе цяпер хацелі прызначыць каралём у Бельгію. А ты яшчэ недавольны.
Сілан. От то-та ж і яно!
Бусько. Ты во хоць раскажы Хведару Паўлавічу, як усё было. (Па-змоўніцку
Сілан. Хе, дурня знайшлі! Гэта ўсё разумнік гэты, Кузьмянок. Ну, што інструктарам райкома ў нас быў. Прыехаў і выклікае мяне ў сельсавет. Так і так, кажа, вельмі сур'ёзная справа да цябе. Усіх з сельсавета выправадзіў, кажа: «Сакрэтная справа». Асталіся мы ўдвух, ён і кажа: «Учора да самага рання бюро райкома засядала. Ламалі галаву, кажа, і рашылі — толькі ты, Сілан, можаш справіцца. Дзела такое, што… у Бельгіі кароль, кажа, памёр. Але бельгійцы пакуль што пра гэта не ведаюць. У тайне дзержыцца. Ёсць магчымасць, кажа, падсунуць ім свайго, вернага чалавека. I вот мы на бюро выбралі цябе. Чалавек ты, кажа, стойкі, правераны, рэвалюцыю ў Піцеры рабіў, дый цяпер — калектывізацыю правёў. I — галоўнае, кажа, — з твару ты вельмі змахваеш на таго Леапольда».
Ухватаў. Ну, а ты што?
Сілан. А я пытаю: «А як жа вы мяне туды прыстроіце?»
Бусько. Ну, а він шо?
Сілан. У-у, кажа, там жа камуністы таксама ёсць. А яны, брат, такія хлопцы, што любую добрую аперацыю правернуць.
Ухватаў. Ну, а ты што?
Сілан. Ну, думаю, і праўда. Але ж, кажу, каралева можа не прызнаць.
Ухватаў. Ну, а ён што?
Сілан. Гэта, кажа, не твой клопат. Ты — мужчына яшчэ крэпкі, а той Леапольд быў гнілы, хліпкі. Кажа, каралева нават давольна будзе. Выручай, кажа. Для міравой рэвалюцыі вельмі важна паслаць туды свайго чалавека.
Ухватаў. А ты што?
Сілан (ну і хітры Сілан! Сабе наўме. Бачыць, што расказ яго падабаецца Хведару Паўлавічу, ён і стараецца пацешыць. Ён згодзен і прастачком прыкінуцца!). Я падумаў трохі дый кажу: «Справа сур'ёзная, канечне, але як жа з маёй Пархвенаўнай? Дый двое дзецюкоў у мяне». — «Камсамольцы?» — пытае. «Камсамольцы», — кажу. «Ну, то зразудеюць хлопцы!» — «Не, — кажу, — трэба ўсё-ткі з Пархвенаўнай пагаварыць».
Бусько. Ні ў якім разе, — кажа!
Сілан. Верна! «Ні ў якім разе! — кажа. — Гэта ж сакрэтная справа, і бабе ўводзіць у вушы такое дзела нельга!» Я кажу: «Мая сакрэтаў не выдасць. Каторы год жыву, ведаю. Раскулачванне праводзілі, таксама — тайна, але ж не прагаварылася. Правераная баба». Прыйшоў гэта я дадому, расказаў сваёй. Ну, канечне, агітацыю правёў. «Заданне, — кажу, — паручэнне атвесцвеннае». Ну, а жонка мая — бітая баба. Кажа: «Зноў дурня шукаюць. Як учора рызінавыя боты прывезлі ў сельпо, дык размеркавалі не табе. А як каралём у Бельгію, дык цябе знайшлі. Як затычку. Пад усе бочкі шпунт». Падумалі, дый…
Ухватаў. І што? Адмовіўся?
Сілан. Пайшоў і сказаў: «Не, пе пайду каралём!» Дый яно і праўда. Як што, дык мяне, а калі што мне, дык — пастой, Сілан, на вуліцы…
Ухватаў. Ну, а калі б далі рызінавыя боты, пайшоў бы каралём? Для вялікай мэты?
Сілан. А чаго ж? I пайшоў бы. Папрацаваў бы трохі правадыром. Каб толькі дакументы аформілі, што па заданню райкома. Каб потым не прыдзіраліся. А то… у анкеце запоўніш, а… сам ведаеш, як цяпер… Калі без матывіроўкі.