Салярыс
Шрифт:
Ён адышоўся ад радыёпульта i зноў пачаў пстрыкаць выключальнiкамi.
— Тут толькi твой подпiс, — азваўся я праз хвiлiну. — А Сарторыуса?
— Ён у лабараторыi. Я табе ўжо казаў. Ён не паказваецца; я думаю, што…
— Што?
— Што ён замкнуўся.
— Замкнуўся? Ах, замкнуўся. Вось што! А мо барыкады ўзвёў?
— Мажлiва.
— Снаўт… — пачаў я, — на Станцыi нехта ёсць.
— Ты бачыў?!
Ён нагнуўся да мяне.
— Ты абараняў мяне. Ад каго? Цi мо гэта галюцынацыя?
— Што ты бачыў?!
— Гэта чалавек, праўда?
Снаўт не адказаў. Ён адвярнуўся да сцяны, нiбыта не хацеў, каб я бачыў яго твар. Ён барабанiў пальцамi па металiчнай перагародцы. Я пазiраў на яго руку. На костачках ужо не было крывi. I тут я раптоўна зразумеў.
— Гэты чалавек рэальны, — прамовiў я цiха, амаль што шэптам, нiбыта перадаваў яму тайну, якую маглi падслухаць. — Так? Да яго можна… дакрануцца? Яго можна… паранiць… апошнi раз ты бачыў яго сёння.
— Адкуль ты ведаеш?!
Снаўт стаяў, не адварочваючыся. Стаяў ля самай сцяны, датыкаючыся да яе грудзьмi, нiбыта яго прыбiлi мае словы.
— Непасрэдна перад маёй пасадкай… Незадоўга да гэтага?
Снаўт скурчыўся як ад удару. Я ўбачыў яго шалёныя вочы.
— Ты?!! — выцiснуў ён. — Хто ТЫ такi?!
Здавалася, ён вось-вось кiнецца на мяне. Гэтага я не чакаў. Усё стала з ног на галаву. Ён не верыць, што я той, за каго сябе выдаю? Што гэта азначае?! Ён глядзеў на мяне з сапраўдным страхам. Цi мо гэта было ўжо шаленства? Атраўленне? Усё мажлiва. Але ж я бачыў — гэтае стварэнне, а значыць, i я сам… таксама?..
— Хто гэта быў? — спытаўся я.
Гэтыя словы крыху супакоiлi яго. Але ён пазiраў на мяне так, нiбыта яшчэ не давяраў мне. Я зразумеў, што зрабiў фальшывы крок i што ён не адкажа мне.
Снаўт паволi ўсеўся ў крэсла i сцiснуў галаву рукамi.
— Што тут адбываецца… — прамовiў ён цiха. — Бязглуздзiца…
— Хто гэта быў? — паўтарыў я.
— Калi ты не ведаеш, — прамармытаў ён.
— Дык што?
— Дык нiчога.
— Снаўт, — прамовiў я, — мы ж далёка ад дому. Давай гуляць адкрыта. Усё i так заблытана.
— Што ты хочаш?
— Я хачу, каб ты сказаў, каго ты бачыў.
— А ты?.. — падазрона прамовiў ён.
— Снаўт, ты ходзiш па кругу. Я табе скажу, але i ты мне скажы. Можаш не хвалявацца, я не буду лiчыць цябе вар’ятам, бо ведаю…
— Вар’ятам! О Божухна! — Ён паспрабаваў засмяяцца. — Мой ты чалавеча, але ж ты нiчога, зусiм нiчога… бо вар’яцтва было б выратаваннем. Калi б ён хоць на iмгненне паверыў, што з’ехаў з глузду, ён не зрабiў бы гэтага, ён быў бы жывы…
— Значыць, ты схлусiў, калi напiсаў у акце пра нервовую ўзбуджанасць?
— Вядома!
— Чаму ты не напiшаш праўду?
— Чаму? — перапытаў ён.
Запанавала маўчанне. Я зноў зайшоў у тупiк, я зноў нiчога не разумеў, а праз хвiлiну мне здалося, што я здолею пераканаць яго i мы сумесна паспрабуем адгадаць загадку. Чаму, чаму ён не хоча гаварыць?!
— Дзе робаты? — азваўся я.
— На складах. Мы замкнулi ўсiх, за выключэннем тых, якiя абслугоўваюць касмадром.
— Навошта?
Ён не адказаў.
— Ты не скажаш?
— Я не магу.
Тут было штосьцi такое, чаго я нiяк не разумеў. А мо падняцца да Сарторыуса? Раптам я ўспомнiў запiску, i яна падалася мне на гэты момант сама важнай справай.
— Як ты ўяўляеш нашу далейшую працу ў такiх абставiнах? — спытаўся я.
Снаўт пагардлiва пацiснуў плячыма:
— Якое гэта мае значэнне?
— Ах, так? Што ж ты будзеш рабiць?
Снаўт маўчаў. Недзе ў далёкай цiшынi зашлёпалi босыя ногi. Пасярод нiкелю i пластыку, высокiх шафаў з электроннай апаратурай, шкла, дакладных прыбораў гэтае шлёпанне гучала як няўдалы жарт нейкага пустадомка. Крокi наблiжалiся. Я ўстаў i напружана сачыў за Снаўтам. Ён услухоўваўся, прымружыўшы вочы, але не падаваў прыкмет страху. Выходзiць, ён баяўся не яе?
— Адкуль яна з’явiлася? — спытаўся я. I на яго маўчанне дадаў: — Ты не хочаш сказаць?
— Я не ведаю.
— Добра.
Крокi аддалiлiся i сцiхлi.
— Ты не верыш мне? — прамовiў Снаўт. — Даю табе слова, што не ведаю.
Я моўчкi адчынiў шафу са скафандрамi i пачаў рассоўваць цяжкiя пустыя абалонкi. Як я i меркаваў, углыбiнi, на круках, вiселi газавыя пiсталеты для палёту ў прасторы без гравiтацыi. Вядома, гэта не зброя, але газавы пiсталет лепш, чым нiчога. Я праверыў зарад i павесiў пiсталет у футарале цераз плячо. Снаўт уважлiва назiраў за мной. Калi я падбiраў даўжыню раменьчыка, ён з’едлiва ўсмiхнуўся, паказаўшы жоўтыя зубы.
— Удалага палявання! — прамовiў ён.
— Дзякуй табе за ўсё, — сказаў я i накiраваўся да дзвярэй.
Ён ускочыў з крэсла:
— Кельвiн!
Я зiрнуў на яго. Ён ужо не ўсмiхаўся. Бадай што нiколi я не бачыў такога спакутаванага твару.
— Кельвiн, гэта не… Я… я… сапраўды не магу, — мармытаў Снаўт.
Я чакаў, цi скажа ён што-небудзь яшчэ, але ён толькi мыляў губамi, нiбыта хацеў з iх нешта выцiснуць.
Я павярнуўся i моўчкi выйшаў.
САРТОРЫУС
Калiдор быў пусты. Напачатку ён вёў прама, а пасля збочваў управа. Я нiколi не быў на Станцыi, але пад час падрыхтоўкi правёў шэсць тыдняў у яе дакладнай копii, якая знаходзiцца ў Iнстытуце, на Зямлi. Я ведаў, куды вядзе алюмiнiевы трап. У бiблiятэцы было цёмна. Вобмацкам знайшоў выключальнiк. Калi адшукаў у картатэцы дадатак да першага тома «Салярыстычнага штогоднiка» i нацiснуў на клавiшу, у адказ запалiўся чырвоны агеньчык. Я праверыў у рэгiстратары — кнiжка была ў Гiбарыяна, як i другая — «Малы Апокрыф». Я патушыў святло i спусцiўся назад. Я баяўся iсцi да Гiбарыяна, хоць i чуў, што яна выйшла. Але ж яна магла туды вярнуцца. Я пастаяў ля дзвярэй, пасля, сцiснуўшы зубы, прымусiў сябе ўвайсцi.