?ылмысты? процесте бизнесті ?ор?ау

Белгілі адвокат Тайыр Назхановты кітабы алы оырмана арналан. Автор экономикалы ылмыстар бойынша ылмысты істерге атысуды кп жылды тжірибесімен жне жеке практикасында болан наты мысалдарын крсете отырып, бизнесті ылмысты процесті шеберіне негізсіз тартудан алай орауа болатындыы туралы ксіби кеестер береді. Тайыр Кзеклы оамды ыты сана дегейін арттыратын жне ксіпкерлерге е зекті сратара жауап табуа, иын жадайларды жеуге ана емес, сонымен атар те жаымсыз салдара келуі ммкін кптеген ателіктерді алдын алуа шынайы кмектесетін ерекше кітап жазды.

Бизнесмен з мдделерін орауа тырысса, компаниялар мен ксіпкерлерді негізсіз удалаудан орау механизмі

аншалыты крделі екенін тсіне алады. Автор бизнесмендер, загерлер жне ы орау органдарыны ызметкерлері арасындаы арым-атынасты мінсіз лгісін сынады, оны сынымдары істі стті аяталу ммкіндігін арттыруа, тергеуді ызыл таспасын болдырмауа кепілдік береді жне кп жадайда сот талылауынан млдем аула болуа ммкіндік береді.

Тайыр Назханов экономика саласындаы ылмыстар бойынша орауды ерекшеліктері мен жалпы ерекшеліктеріне тотала отырып, рлыты трлі нысандарына: алаятыа, иемденіп алуа жне талан-таража салуа ерекше назар аударады, себебі азастанды ксіпкерлер на осы ылмыстара атысты негізсіз айыптаулара жиі шырайды. Жеке тараулар салы ылмыстарына, дейі банкроттыа жне адвокатты жбірленушіні кілі ретіндегі жмысыны ерекшеліктеріне арналады.

Аталмыш кітапты Тайыр Назхановпен бірге жазан адвокат Дархан Дйсембеков нормативтік-ыты базаны іріктеп, Р ПК, Р К, азастан Республикасы задары, Р Жоары Сотыны нормативтік аулыларыны жне заа туелді актілерді наты баптары мен ережелеріне сілтеме жасайды.

Кітапта сипатталан наты ылмысты істер, сауатты кеестер жне апаратты сынуды арапайым трі оны шынымен ызыты жне пайдалы етеді. Жаа басылым бизнесмендер, загерлер мен жаа іс бастаан ксіпкерлер шін стел кітабына айналады.

«Атамекен» лтты ксіпкерлер палатасыны траасы Райымбек Баталов

рметті оырмандар, сіздерді назарларыыза адвокат, LLM, Алматы алалы адвокаттар аласы президиумыны мшесі, «Назханов жне Серіктестер» адвокатты кесесіні басарушы серіктесі – Тайыр Кзеклы Назхановты ебегі мен экономикалы ылмыстар бойынша ылмысты істерге атысудаы кп жылды адвокатты тжірибесіні нтижесі сынылан.

азастанды бизнесті ылмысты процесс шеберіне негізсіз тартудан орау, кінішке орай, бізді шындыымызда зекті мселе болып алуда. за мерзімді практикамен алыптасан сот-тергеу жйесіні айыптау баытын, оны ішінде экономикалы ылмысты ы бзушылытар бойынша, сондай-а меншікке арсы ылмысты ы бзушылытар аясындаы істерді згерту иын. Авторды пікірінше, экономикалы жне мліктік ылмыстар бойынша істерге атысуа маманданан адвокатты орасан зор тжірибесі алы оырман шін олжетімсіз болып келеді. оамды ыты сана дегейін арттыруда азастанды адвокатураны рлін асыра баалау иын, алайда бл маманды кілдеріні ебектерін кітап дкендеріні срелерінен жне елімізді кітапханаларынан табу іс жзінде ммкін емес. Экономикалы ылмыса арсы крес саласындаы дістемелік сынымдар, ылыми ралдар негізінен мамандандырылан ведомстволы жоары оу орындарында ана бар, біра арапайым оырман олара олжеткізе алмайды. Айта кету керек, бл ылмысты удалау органдарыны кілдері ызметіні нтижесі, ал адвокатураны билігінде кптеген себептерге байланысты ылыми орталытар, жоары оу орындары жо. Бл кітап бизнес

кілдеріне, жаа бастаан загерлер мен тжірибелі адвокаттара арналан авторлы кітаптар сериясыны жаласы болуы керек. Бан дейін аталмыш авторды «За кеестері» (2009), «Адвокатпен схбат» (2020), «Кибербуллингтен ыты орау трлері» (2021) сынды кітаптары жары крген болатын.

Осы басылым оырмандара экономика саласындаы ылмысты істерге баса ырынан арауа ммкіндік береді жне тергеуді уре-сарсаына жол бермеу шін компаниялар мен ксіпкерлерді ы орау органдары тарапынан негізсіз удалаудан орау, сондай-а жбірленушілерді мдделерін білдіру жніндегі істерде авторды наты жне баа жетпес тжірибесін пайдалануды

маыздылыын тсінуге кмектеседі.

Кітапта автор ылмысты процесті рбір жеке сатысы шін экономикалы ылмыстардаы оранысты жалпы ерекшеліктеріне тоталып, экономикалы ылмыстара ораушы ретінде де, жбірленушіні кілі ретінде де атысудаы жеке тжірибесін сынады. Адвокатты алаяты, иемдену, жымыру сияты рлау нысандары туралы істер бойынша орау дістемесі трысынан е крделі кзарасы ашылады. Салы ылмыстары бойынша автор зіні ксіби ызметіндегі наты фактілерге сілтеме жасай отырып, орауды тактикалы ерекшеліктерін ашу тарауларды бірін алады. асаана банкроттыа, сондай-а осындай ылмысты істер аясында мдделерді алай орауа болатынына да назар аударылан. Жеке бір тарау адвокатты жбірленушіні кілі ретіндегі жмысына жне тжірибеші адвокаттарды осы процедуралы мртебеде андай проблемалара тап болатынына арналан.

Бірлескен автор – адвокат Дйсембеков Дархан Мейрамлымен бірге нормативтік-ыты база ірікте алына отырып, Р ПК, Р К наты баптары мен ережелеріне, азастан Республикасыны задарына, Р Жоары Сотыны нормативтік аулыларына, заа туелді актілерге сілтемелер крсетілді, бл з кезегінде осы басылымны маызды артышылыы болып табылады. Сонымен атар адвокаттар наты ылмысты істер бойынша жасалан іс жргізу жаттарыны лгілері мысал ретінде келтірілді.

Алдымен, за бойынша экономикалы ызмет саласындаы ылмысты істер Р К 8-тарауында, ал меншікке арсы Р К 6-тарауында айындаланынан бастайы. Осы ылмыс трлеріні ішінде тжірибеде жиі кездесетіндері -алаяты (Р К 190-бабы), иемдену немесе ысырап ету (Р К 189- бабы), іс жзінде жмыстар орындалмай, ызметтер крсетілмей, тауарлар тиеп-жнелтілмей шот-фактура жазу бойынша іс-рекеттер жасау (Р К 216-бабы), аржылы (инвестициялы) пирамиданы ру жне оан басшылы ету (Р К 217- бабы), экономикалы контрабанда (Р К 234-бабы), асаана банкротты (Р К 238-бабы), Р К 245) жне баса да ылмыс рамдары. арастырылып отыран ылмысты ы бзушылы тріні ызмет мні е алдымен аша, баалы ааздар, пластикалы карталар, сондай-а жылжымайтын млік болып табылады.

Алайда экономикалы ызмет саласындаы істер баса негіздер бойынша да жіктелуі ммкін. Мысалы, шаруашылы ызметті салалы ерекшелігі бойынша ндірісте, оамды таматандыру, сауда саласында жне т.б. экономика саласында жне меншікке арсы ылмыс жасау дістері зауыттарда, елді мекендерді абаттандыру ксіпорындарында, фармацевтикалы компанияларда жне т.б. ерекшеленуі ммкін.

Бдан рі аталан істерді кейбіреулері мемлекеттік салада, ал басалары экономиканы мемлекеттік емес секторы саласында жасалады деген негізде блінуі ммкін. Мысалы, жымыру ртрлі секторларда жасалуы ммкін. Егер зиянкес – бюджеттік йымны басшысы болса, онда, детте, зиян тікелей мемлекетке келтіріледі, сол сияты залал ксіпкерге, жеке йыма келтірілген жымыру істері де бар. Ал салы тлеуден жалтару тек мемлекеттік сектора зиянын тигізеді.

Жоарыда айтыландармен атар рсат етілген экономикалы ызметке жне тыйым салынан экономикалы ызметке атысты істерді бліп крсетуге болады. Рсат етілген ызметке жалпы зады негізде жзеге асырылатын, яни бл ксіпорындар ресми тіркелген, жмыс істейтін, біра ылмысты жолмен, мысалы, бюджетке салы тлеуден жалтаруа баытталан кірістерді жасыру немесе азайту рекеттерін жатызуа болады. Немесе олданыстаы ксіпорында бас- тапыда болмаан тауарларды жнелту шін шот-фактураларды жазып бере бастайды. Экономика саласындаы тыйым салынан ызметке, мысалы, экономикалы контрабанданы, жалан аша жасауды, аржылы (инвестициялы) пирамида руды, яни іс-рекеттерге тыйым салынан жне бастапы зады бизнестегі задылытан ауыту нысаны бола алмайтын рекеттер жасалан жадайды жатызуа болады.