Шрифт:
Якуб Колас
Зло - не заўсёды зло
Цэлае лета вiсеў Жолуд на старым дубе.
Невядома, як далей, а пакуль ён быў малы, вялiкага гора зазнаць яму не прыйшлося. Праўда, на яго тады нiхто не зварачаў i ўвагi:
А калi, бывала, яно прыпякала надта горача - любоў часта пераходзiць свае гранiцы - маленькi Жалудок хаваўся ў цяньку густых лiстоў, як пан пад парасонам, i яму заўсёды было добра.
Так i вiсеў ён, нi для каго не прыметны.
Але ж, урэшце, вiсець яму абрыдла.
Яно такi i праўда: як бы там нi было добра, але калi гэтае дабро цэлы век астаецца без усякай змены, то яно лёгка перастае быць дабром. Гэтак было i з Жолудам: захацелася яму другога жыцця, так i цягнула яго саскочыць з галiны i пакачацца на мяккай зямлi. Не раз ён ужо парываўся зрабiць гэта.
Сказаўшы праўду, трохi Вецер у гэтым вiнаваты. Бывала, чуць толькi ўзыдзе сонца, гэты жартаўнiк i штукар Вецер зараз i падкрадзецца, але так, каб не чуў стары дуб, i пачне баламуцiць дубовых сынкоў. Што казаў Жолуд - не ведаю.
Болей смелы Вецер гаварыў грамчэй, i вось што раз шаптаў ён Жолуду:
– Дурны ты! я пражыў на свеце болей вякоў, як лiстоў на гэтым дубе, i кажу табе: раз у цябе ёсць сiла, ты заўсёды знойдзеш спосаб жыць на свеце, праб'еш сабе дарогу - што жывое, жывым i застанецца.
А стары дуб тым часам гаварыў так:
– Сынок! патрывай яшчэ трошкi, падрасцi, уздужай. О! ты яшчэ не ведаеш, як цяжка жыць на свеце. Паслухай мяне, старога.
Ведама, бацька. Шкада яму сына.
– Не пускае бацька, - цiхенька шаптаў Жолуд на намову Ветру.
I трэба ж было, каб гэту гутарку прачула свiння! Раз, ужо зусiм пад восень, Жолуд убачыў, як пад дуб, рохкаючы, трушком падбягала лапавухая асоба.
Углядзеўшыся добра, Жолуд абамлеў: на зямлi ляжала шмат такiх жа, як i ён, жалудоў, а свiння хрумстала iх без усякай лiтасцi. На тое ж яна i свiння.
З вялiкага страху бедны Жолуд задрыжэў, вылузаўся з мiсачкi i ўпаў на зямлю ў двух кроках ад свiннi! Але ўпаў ён якраз у тую ямiну, што вырыла свiння сваiм доўгiм лычам.
I вось што выйшла: свiння хацела паесцi жалуды i памагла вырасцi аднаму Жолуду, вырыўшы яму пасцельку. Жолуд на другi год прарос i стаў дубком, а свiнню людзi закалолi, i яна стала мясам.