Дзікі сабака Дзінга, альбо Аповесць пра першае каханне

Фраерман Рувім

— Так, так, — сказала Таня, — засмажце яе, няня. Яна вельмі смачная. Яна з пароды карасёвых.

І падышоўшы да бацькі, яна ўзяла яго за рукі.

— Тата, мы будзем з табой сёння многа танцаваць. Ты добра танцуеш.

І вось ногі яе, што так многа выбегалі па сумётах і па снезе, зноў пачалі рухацца — цяпер па гладкай падлозе. Яна станавілася на дыбачкі, каб пакласці руку на плячо бацькі. І калі галава яе, злёгку закінутая назад, стамлялася, Таня нахілялася і лбом прыціскалася да ягонага рукава. А рукі бацькі злёгку пагойдвалі яе. Яна хілілася туды

і сюды, як рачная трава, што вырасла на ціхай плыні. І ён быў шчаслівы, усміхаўся. Нарэшце ён быў узнагароджаны за свае намаганні, якія здаваліся яму сёння дарэмнымі: за свае багатыя падарункі, за вясёлыя танцы, за апельсіны ў лёдзе, за некалькі кропель віна, якія дазволіў ён выпіць дзецям.

Маці хадзіла сярод гасцей таксама шчаслівая. Хаця кожны крок яе быў стрыманы, але твар жывы, і нават голас быў у яе іншы.

Таня танцавала і з маці, і з Надзеяй Пятроўнай і, стаміўшыся, спынілася ў кутку за сваім прыбраным дрэўцам. Побач з ёй ля акна стаяў адзінока Філька. Пра яго яна зусім забыла: за ўвесь вечар не сказала яму ні слова.

Філька некалькі разоў паклікаў яе. Яна ўзняла на яго свой няўважлівы позірк.

— А заўтра нехта з Колем пойдзе на каток, — сказаў Філька.

— Ты хіба? — спытала Таня.

Філька паківаў галавой.

— Дык хто ж?

— Жэня.

— А-а…

Таня схапілася за дрэўца. Яно захісталася пад цяжарам яе рукі, і срэбны шарык зваліўся і пабіўся аб падлогу. Таня наступіла на асколкі нагой.

— Што яшчэ прасіў цябе сказаць мне Коля?

Але Фільку ўжо стала шкада яе.

Яго твар, цёмны, як у бацькі і братоў, блішчаў пры святле свечак.

Ён сказаў:

— А я магу свечку з'есці.

Таня моўчкі глядзела на яго. А Філька сапраўды ўзяў з піхты запаленую свечку, пагасіў яе і пачаў жаваць. Таня схамянулася.

— Што ты робіш, Філька? — закрычала яна. — Можа, гэта шкодна!

— Ты што, Таня, гэта зусім не шкодна, — сказаў Філька. — Гэта не так смачна, але затое смешна. Праўда?

Сапраўды, Таня не магла ўтрымацца ад смеху.

А на вачах у Фількі загарэліся слёзы. Яны, быццам агеньчыкі, свяціліся з-пад ягоных тоўстых павек. Ён усё жаваў і жаваў.

«Чаму ён быццам плача?»

Таня азірнулася, але не знайшла нікога, праз каго Філька мог бы плакаць.

«Можа, у гэтыя дзіцячыя свечкі падмешваюць якое-небудзь горкае рэчыва?»

Яна сілай адабрала ў яго свечку.

— Ты захварэеш, Філька, — сказала Таня. — А раніцай я хацела пайсці з табой на спектакль у школу. І навошта ты, — дадала яна, — паказваеш дзецям дурныя прыклады? Паглядзі.

Побач з Фількам стаяў яго маленькі брат і таксама жаваў свечку. Але ён, напэўна, не адчуваў пры гэтым ніякай горычы. Яго твар з шырокімі сківіцамі быў толькі хітраваты і выказваў поўнае задавальненне.

А ў руцэ ён трымаў апельсін.

XV

Госці разышліся за поўнач, і Таня ўсім пажадала шчасця: сваім дружным і нядружным сяброўкам, і паляўнічаму, і Фільку, і бацьку, і маці, і Надзеі Пятроўне.

І Колю сказала:

— З Новым годам, Коля! Будзь, сябра, шчаслівы і забудзем пра гэтую дурную рыбу.

Яна вырашыла болей не думаць пра яго.

А сярод ночы Таня спалохана прачнулася. З лічынак, што яна ўчора паклала на печ, вывеўся малады камар. Можа, гэта быў і стары камар, які абагрэўся паміж матылёў на печы, але толькі ён раптам ажыў і зазвінеў.

Гэта было так страшна! Ён звінеў сярод ночы ўзімку, калі яму зусім не трэба звінець.

Таня сядзела на ложку, гледзячы ў цемру, і слухала гэты звон, гэтае трапятанне камарыных крылаў, а сэрца яе стукала моцна, нібы ляскотка начнога вартаўніка.

Няўжо гэты слабенькі гук мог яе спалохаць?

«Трэба яго забіць», — падумала Таня.

Але камар папішчаў яшчэ трохі і змоўк. Ён памёр сам.

Таня зноў заснула і раніцай прачнулася з радасцю.

Маці пайшла ўжо ў бальніцу на дзяжурства, але гэта не засмуціла Таню. Якое раздолле было ў яе на душы, якім лёгкім стала яе цела — яно нібыта згубіла сваю вагу.

«Што гэта, — думала яна, — вакацыі? Ці, быць можа, на самай справе каханне, пра якое без усякага сумнення гаворыць тоўстая Жэня? Ну і няхай каханне… Няхай яно… Але я буду з ім сёння танцаваць на ёлцы. І я пайду на каток. Я ім не буду перашкаджаць. Я пастаю там з краю за сумётам і пагляджу, як яны будуць катацца. І, можа, у яго на каньку развяжацца які-небудзь раменьчык. Тады я завяжу яго сваімі рукамі. Так, я зраблю гэта абавязкова».

І пакуль Таня мылася і снедала, яна ўвесь час думала пра гэта. І вочы яе ззялі, і новым уражаннем здаваўся ёй кожны яе крок, кожны рух рукі.

Яна натачыла канькі, перавязала іх моцна раменьчыкамі і паклікала старога сабаку, кінуўшы яму на снег кавалачак цукру. Той пашукаў яго, тыцкаючы пысай у розныя месцы, але пры сваім слабым нюху так і не змог знайсці.

І ўсё-такі бедны Тыгр і гэтым разам пайшоў з ёю. Але, як потым разважыў ён сваім старэчым розумам, гэта было абсалютна дарэмна. Яны дарма прастаялі цэлую гадзіну на рацэ ля катка, хаваючыся за кожны сумёт. Нікога яны тут не напаткалі. Пуста было вакол. А тое, што яны ўбачылі ўнізе на рацэ, было нават небяспечна. З-за далёкага мыса, пакрытага лесам, ціха краўся вецер, ён краем чапляў скалы і з сіпеннем здуваў снег з камення.

Так прастаялі яны з Таняй даволі доўга і пайшлі назад. Але толькі яны падняліся наверх па сцежцы за рыбаковымі хатамі, як адразу ж убачылі Колю. Ён ішоў, падтрымліваючы Жэню, а яна нахілялася, коўзалася па ледзяных дарожках, раскатаных дзецьмі рыбакоў. У руках яны трымалі канькі.

Таня завярнула налева ў завулак і стаілася за хатай, схаваўшы свае канькі ў сумёт. Тыгр прысеў побач, гледзячы на яе. Ён не разумеў яе.

Вось Коля прайшоў міма, нічога не прыкмеціўшы, а яна ўсё стаяла. Тыгр паскуголіў трошкі, лапы яго задрыжалі. Ён успомніў пах птушыных костак, якія Коля часта прыносіў яму, і сумленне яго заныла. Ён з віскам скочыў з-за хаты і кінуўся следам за Колем. Той азірнуўся.