Грот афаліны

Мисько Павел Андреевич

— Мы не можам вам усяго гаварыць пра лагер, што ведаем. Але «нячыстая» — не тое слова. Слаба сказана! — Радж адшпіліў ласты, сеў па-турэцку. — Там пячора ў іх пад берагам. Калі Янг жывы, то ён у пячоры… Выхад з яе пад вадою на глыбіні чатырох, а то і пяці метраў. А загароджаны хітрамудра, па-навуковаму. Сядзіць Янг у цемры…

— А мо і не ў цемры — правады забыў? — узлакоціўся Амара, а потым таксама сеў.— То калі там светла, маглі і выявіць Янга, злавіць… Але каб схапілі, то ці змог бы ён пускаць такія цыдулкі? Калі ў пячоры і там вада — то змог бы… А калі дзе пад замком сядзіць, на беразе ўжо?

— Пад замком седзячы цыдулак не пусціш — факт, — згадзіўся Радж. — У пячоры ён — гэта таксама факт… А ўдвух нам у лагер таксама нельга совацца. А

калі ўсё-такі ўчатырох, га? — паглядзеў просьбітна на Даяла.

— Радж-бабу, мы цябе вельмі запаважалі, але ты нас адпусці! Дзеці ў мяне… — узмаліўся Даял.

— А я жаніцца збіраюся, нявеста чакае! — паспешліва дадаў Мамада.

— Не будзем спяшацца, Радж, — разважліва сказаў Амара. — Галоўнае — ён жывы. А то паспяшаешся рэзаць рогі і адхопіш заадно вушы. Выявяць яны там Янга, то непаздаровіцца яму. У самую ж таямніцу іхнюю пранік!

Ад гэтых слоў Натача зноў захліпала.

.— Ух, такія прыгоды ў Янга! Каб мы там разам былі, тако-ога б натварылі! — забліскаў вачыма Абдула.

— Сціхні, ваяка, — скрывілася Натача. — Сыча ў лесе спужаўся, а яшчэ хоча…

Абдула шморгнуў носам, яму стала трохі непамысна. Але прарэзалася і ўпартасць:

— Я пайшоў бы зараз у лагер і запатрабаваў: «Давайце нам Янга!»

— На бананавым лісце, пад соевым соусам… — дадаў Амара насмешліва.

— Радж-бабу, не раздумвай доўга, пусці нас дадому… — запрасіўся Даял. — Мы і платы ўсяе не будзем сыскваць, а як за паўдня. Усё ж так добра скончылася, і хлопец жывы.

Нічога не сказаў Радж, расшморгнуў на грудзях «маланку», стаў скручваць падол рубашкі трубкаю. Калі трубка дайшла да грудзей, скрыжаваў рукі, ухапіўся за рубашку — сцягнуў цераз галаву.

— Раздзявайся і ты… — кінуў Амары. — Хэпі энда 19 няма, але на сёння хопіць.

«Так добра скончылася… Добра скончылася… Хлопец жывы», — таўклося ў Раджавай галаве. І не толькі Радж паўтараў гэтыя словы на розныя лады.

Нічога яшчэ не скончылася. Не пачыналася нават. Як пускаў Янг гэтыя пісьмы-крыптаграмы, то быў яшчэ жывы. А што цяпер з ім? Дзве трэці дня прайшло, а нічагусенькі не зрабілі, каб выбавіць Янга.

19

Шчаслівы канец (англ.).

— Разбірайце манаткі… — махнуў Радж на рэчы.

Раздзел пяты

1

Няшчаснаму і галоднаму — кожны год высакосны, кожныя суткі — год.

Янг не памятаў, як перабраўся з Крабавага пляжа на парог. Не памятаў, як забіраў з сабою рагожны мяшок, падсцілаў пад бок. Але ачнуўся на парозе, ачнуўся ад рэзкага і звонкага грукату — якраз як б'юць па пустой бочцы з-пад бензіну. Сеў, ашалела круцячы галавою, не цямячы, дзе ён і што з ім. Адно вуха балела і не чула, другое чула добра. Мо ўжо раніца? А вочы ўраз накалоліся на святло лямпачкі, а потым намацалі і тое месца, адкуль далятаў такі аглушальны, памножаны рэхам гук: дон-дын, дон-дэн-дын… Два чалавекі ў чорных гідракасцюмах завіхаліся на Крабавым пляжы каля паласатых бочак — акурат такіх, як пад буйкамі, майстравалі штосьці падобнае на плыт. Мабыць, усё, што трэба было, падрыхтавалі ў лагеры, бо плыт збіраўся з гатовых дэталяў. Чатыры бочкі былі звараны тарцамі па дзве, а зараз гэтыя выдаўжаныя пары злучалі па краях дошкамі, каб атрымаць нешта падобнае на раму. Непадалёку ад работнікаў ляжала сцірта карацейшых дошак, а каля самай вады аднабалонныя аквалангі.

Аквалангісты ўсё гэта сюды даставілі па падводнаму ўваходу, узвалаквалі на пляж, грукату-звону, пэўна, хапала. А от жа не чуў Янг, спаў як забіты. Можна было падплысці да яго, узяць соннага голымі рукамі.

Аснову плыта са скрыгатам ссунулі ў ваду, адзін аквалангіст, пахістваючыся, адразу перабраўся на яго. Пагойдаўся, прысядаючы,

выкрыкнуў штосьці падобнае на «Го-го!», потым «Ол райт!». Сказаў, каб другі падаваў яму з берага карацейшыя дошкі. Прыбіў адну, прыбіў другую. Той, што на беразе, набраў дошак цэлае бярэмя і пералез туды сам, расклаў усе памостам. Таксама пагойдаўся, сказаў, што з аднае бочкі не чыста вылілі ваду, бо плыт асядае на адзін рог. А потым стаяў, узяўшыся ў бокі і гледзячы ў напрамку да Храмавага грота, амаль што на Янга. Мо выглядаў дэльфінаў? А першы поўзаў на каленях, круціўся, грукаў малатком, пакуль усё папрыбіваў. Час ад часу той, што стаяў, паварочваўся да прыбівальшчыка, штосьці гаварыў, але з-за стуку разабраць было нельга.

У Янга пяршыла ў горле, хацелася добра пракашляцца, але ён толькі паціху пырхаў, баяўся, каб гэтае пырханне не вельмі вылучалася з шуму вадаспаду. Даймаў насмарк, даводзілася часта выцірацца ці бязгучна смаркацца. Прастыў у гэтай макрэчы і холадзе… Разумеў, што яго становішча ўскладнілася: цяжэй будзе з насмаркам і кашлем ухавацца ад чужых вушэй. Цяжка будзе і пад вадою, калі давядзецца ныраць.

Прыступамі калацілі дрыжыкі: соннага добра прабрала холадам. Давялося памяць за бакі, надаваць самому сабе кухталёў, парасціраць жывот і спіну, грудзі, ногі, рукі. Намацаў складанчык-зломак, дастаў з-пад сябе рагожу. Доўга мацаў, круцячы перад сабою, мяркуючы. Вось дно, у ім выража дзірку. І дзве зверху з бакоў, каб прасунуць у гэтыя дзіркі галаву і рукі.

Рэзаў-пілаваў, памагаў нажу зубамі. Урэшце ўсцягнуў на сябе апранаху з усмешкай: «Пудзіла агароднае…» Некалькі разоў лавіў яшчэ на шыі асобныя валаконцы, вобмацкам адрэзваў, каб не казыталі, не калолі.

А позірку не зводзіў з тых двух на плыце: «Што будуць рабіць далей? Нашто ім гэты плыт? Не вельмі разгонішся на ім тут у цемры. Але калі мець вёслы ці што-небудзь падобнае, то можна абплаваць усю пячору, абследаваць… І мяне знайсці! Але каля іх, здаецца, няма ліхтароў, хіба мо дзе на пляжы…»

— Гэ-гэй, Магамет! — закрычаў зычна той, што стаяў рукі ў бокі. Пад скляпеннем рассыпалася громам-гулам: «…мет…мет… мет!» — Калі не ідзеш да гары, то гара прыйдзе да цябе!

Янг уціснуўся ў скалу: здалося, што аквалангіст яму крыкнуў, у яго бок глядзеў. «Але хіба мяне Магаметам зваць?»

— Ціха! Здурэў? Дэльфіны не любяць шуму, — прыбівальшчык таксама ўстаў на ногі. Абодва на фоне святлейшай сцяны каля лямпачкі выглядалі як цені-сілуэты.

— Гэта навуцы невядома. А што ультрагуку свінні не любяць, баяцца — можна заўважыць.

— Гэта афаліны, а не марскія свінні.

— Адзін чорт. Хто б мог падумаць, што з простых пухіроў можна стварыць такую заслону.

— Гэта не простыя пухіркі. Адваротны п'езаэлектрычны эфект.

— Ты кумекаеш трохі, з чым яго ядуць?

— Ну…

— Гані лекцыю, прафесар.

— Значыць, так… Калі з крышталю кварца выразаць своеасаблівым спосабам пласцінку, то, сціскаючы і расціскаючы яе, на гранях узнікаюць электрычныя зарады, процілеглыя па знаку. Гэта — прамы п'езаэлектрычны эфект. А калі, наадварот, да гэтай пласцінкі падвесці электрычны зарад, то яна зменіць свае памеры. Чым большы зарад, тым большая атрымаецца дэфармацыя пласцінкі ці пласцінак. Калі пераменным токам дзейнічаць, то пласцінка будзе сціскацца і раздавацца ў такт са зменай плюса на мінус. Ёсць спецыяльная ультрагукавыя генератары, калі з іх дапамогаю змяняць плюс на мінус з ультрагукавою частатою, узнікнуць ультрагукавыя хвалі. Дык вось, змены ў памерах пласцінкі пад уздзеяннем току і называюцца адваротным п'езаэлектрычным эфектам. Але цяпер з крышталю кварца такіх пласцінак не робяць, а з п'езакерамікі. Гэта ў дзесяткі і сотні разоў танней. І з іншых рэчываў робяць… Каб атрымаць вялікай інтэнсіўнасці ультрагукавое выпраменьванне, яго факусіруюць спецыяльнымі канцэнтратарамі. У нас, калі ты заўважыў, такія жалабкі з трубак зроблены… Яны і канцэнтруюць, факусіруюць ультрагукавыя хвалі да таго, што ў вадзе ажно пухіркі ўзнікаюць… У іх тэмпература — тысячы градусаў, а на ваду перадаецца ціск страшэнны… Сотні атмасфер!