Ислам модернизациясы. 1 Б?лім

Булгакбаев Нарша

Алла Та?ала: «Біра? жо? – Раббы?мен ант етемін! «Олар ?здеріне келіспеушілік тудыратын барлы? істерге сені т?реші етіп сайламайынша иман келтірмейді, сосын сені? шешімі?нен ж?ректерінде еш ?ят таппай, толы? бой?сынады» («?йелдер» с?ресі, 65-аят).

Демек, ?кім ?шін Алла??а ж?не Оны? Елшісіне ж?гінбеген, б?л шешімге ?ана?аттанба?ан ж?не о?ан мойынс?нба?ан адамдарда Алла? иманны? бар екенін ?зілді-кесілді жо??а шы?арады. Раббымыз Алла?ты? шари?атына с?йеніп ?кім етпейтін ?міршілерді опасыз, ?ділетсіз ж?не еркін деп ата?ан. Алла Та?ала: «Ал кім Алланы? т?сіргенімен ?кім етпесе, олар к?пір»… «Ал кім Алланы? т?сіргенімен ?кім етпесе, солар залым»… «Кімде-кім Алла т?сіргенімен ?кім етпесе, міне солар азаптылар»…

Шейх Салих ибн Фаузан

«Таухид» кітабында былай деп жазды: «Алланы? т?сіргеніне с?йене отырып ?кім ету ж?не со?ан ж?гіну (шари?ат) м?сылмандар арасында туындайтын барлы? даулы м?селелерде ?ажет. ?алымдар теологиялы? сипатта?ы м?селелерді ?з бетінше шешуге ж?гінген кезде бір немесе бас?а мазхаб?а немесе имам?а фанатты? ?стану салдарынан ??ран мен С?ннет м?тіндерімен д?лелденбеген ?кімдерді ?абылдамауы керек. Кейбір м?сылман елдерінде сенетіндей жеке сипатта?ы немесе азаматты? жа?дайда?ы м?селелер ?ана емес, бас?а м?селелер бойынша сот ісін ж?ргізуге ж?не іс ж?ргізуге де ?атысты болуы керек, ?йткені Ислам б?лінбейтін бірт?тас ж?не Алла Та?ала былай деді: ?й, иман келтіргендер! Толы? ба?ыны?дар (я?ни Исламды толы?ымен ?абылда?дар), («Сиыр» с?ресі, 208-аят); «Кітапты? бір б?лігіне сеніп, бір б?лігіне ?арсы боласы?дар ма?», («Сиыр» с?ресі, 85-аят).

Сонды?тан барлы? м?з?абтарды ?станушылар ?з имамдарыны? с?здерін ??ран мен С?ннетке с?йкестендіріп, ??ран мен С?ннетке с?йкес келетін за?дарды ?станып, бас?аны? б?рін теріске шы?арып, со?ыр фанатизмді таста?аны ж?н. Б?л ?сіресе сенім мен идеология?а ?атысты барлы? білім мен за?дар. Барлы? имамдар б??ан назар аударсын, Алла? оларды ра?ымына алсын, егер адам б??ан ?айшы ?рекет жасаса, онда ол ?зін соларды? ?атарынан деп санаса да, оларды? ізбасары болып табылмайды ж?не м?ндайлар туралы Алла?: «Олар ?здеріне хатшылар мен монахтарды алды ж?не ?ожайын ?ылды, Алладан бас?а ж?не М?риям ?лы М?сіх…» («Т?убе» с?ресі, 31-аят).

Б?л аят тек христиандар?а ?ана емес, сондай-а? олар сия?ты ?рекет ететіндерді? барлы?ына ?атысты, кімде-кім Алланы? ж?не Оны? Елшісіні? ?мірлеріне ?айшы ?рекет етіп, Алланы? т?сіргеніне ?арап емес, адамдар?а ?кім шы?аратын немесе олар?а осындай шешімді талап ететін кез келген адам?а ?атысты. ?з н?псісін ?ана?аттандыру ?шін ?зін шынайы мумин деп санаса да, Исламнан ж?не Алла?а деген сенімнен шы?ты. ?йткені, расында, Алла Та?ала осындай н?рсені ?алайтындарды? барлы?ына с?гіс айтып, оларды? мумин деген с?здерін ?тірік деп ата?ан».

Сонымен, Алланы? за?ынан бет б?р?андарды Алла к?пір деп атайды. Біра? кейде б?л ?лкен к?пірлік т?рінде болады, ол адамды м?сылман ?ауымынан тыс ?алдырады, ал кейде кішігірім к?пірлікке апарып со?тырады, б?л адам м?сылман болып ?алады. Б?л на?ты жа?дайлар?а байланысты. Шейх Салих ибн Фаузан «Таухид» кітабында былай деп жазды: «Ендеше, егер адам Алланы? т?сіргеніне с?йене отырып ?кім шы?аруды? ?ажеті жо? деп есептесе ж?не оны? ???ы?ы еркін деп есептесе. Б?л м?селеде толы? та?дау жасаса немесе Алла?ты? шешіміне нем??райлы ?арап, бас?а за?дар мен азаматты? за?дарды Алла? т?сіргеннен жа?сыра? деп есептесе, бізді? заманымыз?а с?йкес келмейтін болса немесе Алла?ты? бергеніне с?йенбей шешім ?абылдаса. К?пірлер мен екіж?зділерді? к??ілінен шы?у ?шін т?сірілген болса, б?л оны? к?пірлігіні? ?ЛЫЛЫ?ЫНЫ? к?рінісі болады. Алайда, егер адам сотты ж?ргізгенде Алла т?сірген шари?ат?а с?йену керек деп есептесе, біра? іс ж?зінде одан ауыт?ып, сонымен бірге б?л ?шін жаза?а лайы? екенін мойындаса, онда ол б?лікші болып, ??дай?а ба?ынба?ан к?йде, кішігірім к?пірлік к?н??а тап болады. Ал егер адам Алла?ты? ?мірлерін (шари?атты) білмей, оны білуге бар к?ш-жігерін салып, біра? ?ателессе, ол ?ателескен адам, ?рекетіні? сауабын алады ж?не оны? ?ателіктері кешіріледі».

Ислам Ибн Таймия «Минх?ж ?с-Сунна ?н-Н?б?уия» кітабында былай деп жаз?ан: «Алла?ты? Елшісіне т?сіргеніне с?йеніп ?кім шы?аруды ?ажет деп санамайтын адам к?пір екені к?м?нсіз. Алланы? т?сіргенін ?станбай, ?зі ?діл деп сана?ан н?рсеге с?йеніп, адамдар арасында ?кім шы?ару?а р??сат

берген адам?а да солай. Шынында да, ?діл билікке ?мтылмайтын ?ауым жо?, біра? б?л ?ауымдасты?ты? діндері к?бінесе ?лкендеріні? ?стан?анын ?діл деп санайды. Дегенмен, ?здерін м?сылман санайтындарды? арасында да к?бісі ?з ?кімдерін Алла т?сірген шари?атта ешн?рсе айтылма?ан ?дет-??рыптарына с?йенеді. Б?л, мысалы, ?з ата-бабаларыны? д?ст?рін ?станатын, ??ран мен С?ннетке м?н бермей, осылай істеу керек деп есептеген т?уелсіз билеушілер бол?ан б?д?уиндер арасында бай?алады, дегенмен д?л осы к?пірлік болып табылады. . Оларды? к?пшілігі Исламды ?абылдап ?лгерсе де, ?міршілер ?стан?ан д?ст?рлер бойынша ?кім шы?аруды жал?астыруда. Егер б?л адамдар тек Алла? т?сірген н?рсеге с?йене отырып ?кім шы?ару?а болатынын білсе, біра? оны іс ж?зінде ?станбай, о?ан ?айшы ?рекет жасау?а р??сат етсе, к?пір болды».

Шейх М?хаммед ибн Ибра?им былай деген: «Жал?ыз Алла?ты? ?кіміні? ?ділдігін мойындай отырып, Алла? т?сіргенні? негізінде ?кім шы?арма?ан адам, ?зіні? к?н?сін мойындай отырып, кішігірім «сенімсіз имансызды?» жасайды. Б?л тек бір немесе екі рет жаса?ан адам туралы. Егер ол Алланы? шари?атына ?айшы келетін за?дар жина?ын ойдан шы?арса, оны жарат?андар ?ателессе (а?и?ат?а сай келмесе), шари?ат ережелері ?ділетті деп айтса да, б?л на?ыз к?пірлік. М?ндай к?пірлік адамды м?сылман ?ауымынан тыс ?алдырады».

Раббымыз жер бетіндегі ?міршілеріне ?зіні? кемел шари?аты бойынша ?кім шы?аруды ж?не ?діл болуды б?йырды. Ол: «Егер ?кім шы?арса?дар, ?ділдікпен ?кім еті?дер» («Ас» с?ресі, 42-аят).

Алланы? ?алауын Оны? разылы?ы ?шін шын ж?ректен орындау керек, ?йткені б?л ?ибадат. Алла Та?ала тек ?з ма?сатын, жеке м?ддесін к?здейтін шари?ат за?ына ба?ынбайтын ?рбір адамды айыптайды. Ж?ректерінде дерт барлар туралы: «Олар араларында ?кім беру ?шін Алла?а ж?не Елшісіне ша?ырылса, оларды? кейбірі бет б?рады. Ал егер а?и?ат олар жа?ында бол?анда, олар о?ан бой?сынып келер еді» («Н?р» с?ресі, 48-49 аяттар). М?ндай адамдар тек ?ана ?з н?псілеріне сай келетін н?рселерге м?н береді ж?не олар?а ?айшы келетін барлы? н?рселерден бас тартады.

Игі істерде ?рбір м?сылман ?з билеушілері мен басшыларына ба?ыну ?ажет. М?сылман басшы?а мойынс?ну?а ж?не о?ан ба?ыну?а ж?не ол туралы жаман с?з айтпау?а міндетті, ?йткені басшы?а ба?ынбау дін м?селелерінде де, д?ние ?мірінде де жаман зардаптар?а ?келеді. Осындай зардаптарды? бірі – м?сылмандарды? к?ш-?уатыны? ?лсіреуі, соны? н?тижесінде м?сылман халы?тарыны? д?шпандары ?здеріні? арам ойларын тезірек ж?зеге асыру?а м?мкіндік алады. М?сылман басшыны хал?ы ??рметтеп, оны? ?ол астында?ылар Алланы? за?ымен берілген ?мірлерін орындаса, Ислам д?шпандары одан ?ор?ып, ??рметтейді. М?сылмандар ?з ?міршісін ??рметтемесе, д?шпандары оны ?орлайды. Ж?не б?л м?сылмандарды? ?здерін менсінбейтіндігіні? к?рінісі болады. Демек, иманды адам б?кіл м?сылмандарды? та?дыры ?шін жауапкершілікті? ауыр ж?гін ар?ала?ан адамды ??рметтеуге тиіс, сонда б?кіл ?лем адамдары оны? алдында да, барлы? м?сылман халы?тарыны? алдында да ??рметпен ?ор?уды сезінуі керек.

Алла? Та?ала: «?й, иман келтіргендер! Алла?а бой ?сыны?дар, Пай?амбар?а ж?не аралары?да?ы ?мірлерге бой ?сыны?дар. Егер аралары?да бір н?рседе келіспеушілік туындаса, егер Алла?а ж?не ?иямет к?ніне сенетін болса?дар, оны? шешімін Алла?а ж?не Елшісіне бері?дер. Осылайша н?тиже жа?сыра? ?рі ?олайлы болады» («?йелдер» с?ресі, 59-аят). Ибн Аббас б?л аятты? Алла? елшісіні? м?сылман отрядыны? (?л-Б?хари ж?не Муслим) басында жоры??а жіберген Абдулла ибн Хузафа?а ?атысты т?скенін айтты. ??ран т?псіршілері билік иесіні? кім екені туралы бірнеше пікір айт?ан. ?бу ?урайра, Ибн Аббас, З?йд ибн Аслам, ?с-Судди ж?не Му?атил осыларды билік басында?ылар деп есептеді. Ибн Аббас та б?ларды? м?сылман ?алымдары екенін айт?ан. Б?л пікірді Ибн ?бу Талха, Ж?бир ибн Абдулла, ?л-Хасан ?л-Басри, ?бу ?л-?лия, Муджахид, ан-Нахай ж?не ад-Даххак та айт?ан. Икрима б?л аят ?бу Б?кір мен Омар ибн ?л-Хаттаб?а ?атысты болуы м?мкін деп те есептеген.