Казкi (на белорусском языке)
Шрифт:
Прыходзiць ён у двор да сваiх бацькоў. А мацi глядзiць на яго i не пазнае.
– Хто гэты страшны велiкан, якi нясе нашых коней?
– пытаецца яна ў бацькi.
– Гэта наш сын, - адказвае ёй бацька.
– Што ты, - гаворыць мацi.
– Хiба наш сын такi быў? Наш быў маленькi.
А сын паставiў коней у канюшню, даў iм аўса i сена, а плуг i бароны занёс у хлеў. Потым гаворыць мацеры:
– Матуля, я прагаладаўся. Цi няма ў цябе чаго-небудзь паесцi?
– Зараз, - гаворыць мацi, - прынясу.
Прынесла яна дзве вялiкiя мiсы бульбы. Ёй з бацькам хапiла б гэтага на восем дзён, а сын праглынуў усю бульбу зараз i яшчэ папрасiў. Дала яму мацi поўны кацёл свiнiны. Ён i свiнiну з'еў, а ўсё яшчэ галодны.
– Ну, - кажа ён бацьку i мацi, - бачу я, не пракармiць вам мяне. Дайце мне жалезны кiй, ды такi моцны, каб яго аб калена зламаць я не мог. I пайду я з гэтым кiем па свеце вандраваць.
Пайшоў бацька ў кузню i заказаў яму вялiкi жалезны кiй.
Выкаваў каваль кiй, ды такi доўгi i цяжкi, што яго двое коней ледзь прывезлi.
Узяў яго велiкан за абодва канцы, упёрся ў сярэдзiну каленам - кiй трэснуў i зламаўся.
Тады бацька запрог дзве пары коней i паехаў у кузню па новы кiй.
Яшчэ таўсцейшы новы кiй, яшчэ цяжэйшы.
А велiкан i гэты кiй зламаў аб калена.
Запрог тады бацька чатыры пары коней. Ледзь дацягнулi яны дамоў трэцi кiй.
А сын узяў яго, зламаў i кажа:
– Бачу, бацька, не здабыць табе для мяне добрага кiя. Прыйдзецца мне без яго вандраваць.
Развiтаўся ён з бацькамi i пайшоў з дому. Iшоў дзень, iшоў другi, а на трэцi дзень дабраўся да адной вёскi, дзе стаяла вялiкая кузня.
Гаспадар гэтай кузнi быў багаты i скупы каваль. Зайшоў малады велiкан у кузню i кажа:
– Цi не патрэбны табе, гаспадар, работнiк?
– Што ж, - кажа каваль, - работнiк мне патрэбны. А цi многа ты за работу просiш?
– Не, - адказвае малады велiкан.
– Мне грошы зусiм не патрэбны, я дарма буду працаваць. Толькi кожныя два тыднi буду табе па два выспяткi даваць. Згодзен?
Абрадаваўся скупы каваль. Думае - выспятак не бяда, былi б грошы цэлыя.
– Згодзен, - гаворыць, - заставайся ў мяне.
Выцягнуў каваль з горна раскаленую паласу жалеза, а малады велiкан як стукне па ёй молатам - жалеза, нiбы шкло, рассыпалася, а кавадла ў зямлю ўвайшло.
Разгневаўся каваль.
– Што гэта ты, - гаворыць, - разбойнiк, робiш? Хiба можна так бiць? Кажы, колькi хочаш за гэты ўдар атрымаць, ды iдзi адсюль хутчэй.
– Грошы твае мне не патрэбны, - гаворыць малады велiкан.
– Расплачвайся, як абяцаў.
Даў ён гаспадару выспятка, i паляцеў гаспадар, як пёрка, - праз чатыры стагi сена пераляцеў.
А малады велiкан знайшоў сабе ў кузнi тоўсты жалезны кiй i пайшоў далей.
Iшоў ён, iшоў i прыйшоў нарэшце да варот багатай сядзiбы.
На шырокiм двары стаяў сам памешчык.
Малады велiкан пакланiўся яму i кажа:
– Цi не патрэбны табе работнiк?
– Работнiк мне патрэбны, - адказвае памешчык, - але цi шмат ты за год грошай хочаш?
– Грошы мне не патрэбны, - кажа малады велiкан.
– Вось папрацую я ў цябе год i дам табе тры выспяткi, i не болей.
А памешчык скупы быў, яшчэ скупейшы за каваля. Абрадаваўся ён, што грошай плацiць не прыйдзецца, i кажа:
– Я згодзен.
На другi дзень паслаў памешчык усiх сваiх работнiкаў у лес па дровы. Сабралiся работнiкi, запрэглi коней, а малады велiкан яшчэ спiць.
Упраўляючы падышоў да яго i крычыць на самае вуха:
– Уставай хутчэй! Усе ўжо ў лес паехалi!
– Ну i няхай едуць, - кажа малады велiкан.
– А я пасплю ўволю, бо ўсё роўна раней за ўсiх работу закончу.
Пайшоў упраўляючы да памешчыка i пачаў яму скардзiцца:
– Спiць велiкан i на працу iсцi не хоча. Што з iм рабiць?
Тут памешчык сам пайшоў будзiць велiкана.
– Ты чаго валяешся, гультай, уставай хутчэй!
– Добра!
– адказвае малады велiкан.
– Зараз устану!
Устаў ён, апрануўся не спяшаючыся. Прынёс два мяшкi гароху, зварыў сабе вялiкi чыгун кашы, з'еў усю кашу начыста, а потым запрог коней i пацiху паехаў у лес.
Прыехаў у лес, вырваў з зямлi два вялiзныя дрэвы, кiнуў на воз i павярнуў коней дамоў.
Толькi ўехаў у вароты - насустрач яму памешчык. Глядзiць на яго сярдзiта i кажа:
– Ты чаму так хутка вярнуўся, гультай?
Малады велiкан узяў дрэва адной рукой i паказаў памешчыку.
– Чаго ты, - кажа, - дарэмна лаешся? Тут з аднаго дрэва гара дроў будзе.
Памешчык яму нiчога не адказаў, а дома пахвалiўся жонцы:
– Добры нам работнiк папаўся. Хоць i спiць больш за ўсiх, ды затое i працуе лепш за ўсiх.
Цэлы год пражыў малады велiкан у памешчыка, прыйшоў ён да гаспадара i кажа:
– Ну, гаспадар, плацi за работу - атрымлiвай тры выспяткi.
Спалохаўся памешчык, пачаў прасiць велiкана:
– Не давай ты мне выспяткаў, лепш стань замест мяне памешчыкам, а я буду работнiкам тваiм.
– Не, - адказвае малады велiкан.
– Як дамовiлiся, так i расплачвайся. Атрымлiвай выспяткi.
Пачаў яго памешчык угаворваць:
– Пажывi ў мяне, калi ласка, яшчэ два тыднi. Папрацуй яшчэ трошкi.
– Ну, два тыднi - тэрмiн невялiкi, - кажа малады велiкан.
– Так i быць, пажыву.
А памешчык сабраў усiх сваiх суседзяў-памешчыкаў, i пачалi яны ўсе разам думаць, як загубiць маладога велiкана. Думалi яны, думалi i прыдумалi.