Казкi (на белорусском языке)
Шрифт:
– I то праўда, - сказалi зладзеi, - паглядзiм, як ты з гэтым справiшся.
Прыйшлi яны да хаты пастара, i залез Хлопчык як пальчык у камору ды як закрычыць адтуль:
– Вы хочаце забраць ўсё, што тут ёсць?
Спалохалiся зладзеi i кажуць:
– Цiшэй гавары, а то яшчэ хто-небудзь прачнецца.
Але Хлопчык як пальчык нiбыта не зразумеў iх ды як закрычыць зноў:
– Вы хочаце забраць усё, што тут ёсць?
Пачула гэта кухарка, - яна спала ў суседнiм пакоi, - абаперлася на локаць i пачала прыслухоўвацца. Зладзеi перапалохалiся i адбеглiся ад хаты, але пасля апомнiлiся i падумалi: "Наш хлопчына, вiдаць, хоча нас падражнiць". Яны вярнулiся i шапнулi яму:
– Хопiць сваволiць, дастань нам што-небудзь з каморы.
Але Хлопчык як пальчык зноў закрычаў, ды так гучна, як толькi мог:
– Ды я вам усё падам, вы толькi працягнiце рукi!
А служанка ўсё прыслухоўвалася i да слоўца пачула, што яны казалi; саскочыла яна з ложка i, спатыкаючыся, пабегла да дзвярэй каморы. Зладзеi пусцiлiся наўцёкi, быццам iх даганяў чарадзейны стралок. Служанка, нiкога не знайшоўшы, пайшла запальваць свечку. Увайшла яна ў камору, а Хлопчык як пальчык тым часам непрыкметна перабраўся ў адрыну.
Служанка абшнарыла ўсе закуткi i зноў лягла на ложак, думаючы, што ўсё гэта ёй прыснiлася. Хлопчык як пальчык тады залез у сена, знайшоў там утульнае месца i вырашыў пераспаць да ранiцы, а пасля ўжо вярнуцца дахаты, да мацi з бацькам.
Але давялося яму зазнаць iншае! Так, шмат яшчэ на свеце здараецца гора i няшчасця...
Калi развiднела, служанка ўстала з ложка, каб падкiнуць трохi скацiне. Пайшла яна ў адрыну, узяла ахапак сена, i сталася так, што захапiла яна якраз той жмуток сена, у якiм ляжаў бедны Хлопчык як пальчык. Ён спаў так моцна, што нiчога не чуў, i прачнуўся ўжо ў роце ў каровы, якая схапiла яго разам з сенам.
"Авохцi мне, а Божухна, - усклiкнуў ён, - хiба што я на сукнавальню трапiў!" - але хутка зразумеў, дзе апынуўся. I ён стараўся як-небудзь праслiзнуць памiж зубамi каровы, каб яна не раздушыла яго, i нарэшце давялося яму спаўзцi ўнiз, у страўнiк. "А ў каморы, вiдаць, забылiся вокны прарэзаць, прамовiў ён, - бач, i сонца ў яе не свецiць, i агню не запальваюць". Калi казаць праўду, дык кватэра гэтая яму мала падабалася, i горай за ўсё было тое, што ў дзверы лезла ўсё новае i новае сена, а месца заставалася ўсё менш i менш. Тады закрычаў ён са страху так моцна, як толькi мог:
– Не трэба мне болей свежага корму, не давайце мне свежага корму!
А служанка ў гэты час якраз даiла карову i пачула, што нехта крычыць, але нiкога не вiдаць, i здаўся ёй голас падобны на той, якi яна чула ноччу, i так перапалохалася, што ўпала з услончыка i разлiла ўсё малако. Пабегла, засопшыся, да свайго гаспадара i кажа:
– Ой, Божухна, спадар пастар, а наша карова пачала гаварыць!
– Не можа быць, - сказаў пастар, аднак пайшоў у кароўнiк - паглядзець, што там здарылася. Але не паспеў ён увайсцi, а Хлопчык як пальчык як закрычыць зноў:
– Не давайце мне болей свежага корму, не давайце мне болей свежага корму!
Тут i пастар спалохаўся i падумаў, што ў карову ўбiўся злы дух, i загадаў ён зарэзаць яе. Зарэзалi карову, а страўнiк, дзе схаваўся Хлопчык як пальчык, кiнулi ў кучу гною.
Хлопчыку як пальчык давялося доўга павалтузiцца, перш чым ён з неверагоднымi высiлкамi выбраўся з каровiнага страўнiка; вось ён ужо амаль што вылез i нават галаву высунуў, ды тут надарылася новая бяда: бег мiма галодны воўк, убачыў трыбухi, схапiў iх i праглынуў. Але Хлопчык як пальчык не разгубiўся. "Бадай што з ваўком можна будзе дамовiцца", - падумаў ён i закрычаў з воўчага чэрава:
– Шаноўны воўк, я ведаю, дзе ёсць для цябе спажыва.
– А дзе ж яна?
– спытаўся воўк.
– Ды вунь там у той хаце, але залезцi ў яе можна толькi цераз сцёкавую канаву; там чакаюць цябе i пiрагi, i сала, i каўбасы - усё, усё, чаго захочацца.
– I ён падрабязна апiсаў ваўку хату свайго бацькi.
Воўк не вагаючыся залез у хату цераз вадасцёкавую канаву i ўволю наеўся там у каморы ўсяго, што толькi знайшлося. Наеўшыся да адвалу, ён хацеў вылезцi назад, але жывот у яго так вырас, што ранейшым шляхам воўк вылезцi ўжо не мог! На гэта i разлiчваў Хлопчык як пальчык i падняў у воўчым жываце страшны шум, пачаў крычаць i брыкацца, што ёсць моцы.
– Ды сцiхнi ты там, - кажа воўк, - а то яшчэ людзей разбудзiш!
– Ну i хiтры ж ты, - сказаў хлопчык, - сам наеўся, дай i мне трохi павесялiцца, - i пачаў зноў крычаць на ўсё горла.
Тут ад шуму прачнулiся, нарэшце, бацька i мацi, падбеглi да каморы i зазiрнулi ў шчылiну. Як убачылi яны там ваўка, кiнулiся прэч; бацька схапiў сякеру, а мацi касу.
– Iдзi следам за мной, - сказаў бацька, уваходзячы ў камору, - калi я стукну яму, а ён будзе яшчэ жывы, ты яго дабiвай i касой распорвай жывот.
Пачуў Хлопчык як пальчык голас свайго бацькi i як закрычыць:
– Татка, дарагi, тут я, тут, я схаваўся ў воўчым жываце!
I ўсклiкнуў бацька ад радасцi:
– Дзякуй табе, Божа, наша дзiцятка знайшлося!
– i загадаў жонцы кiнуць касу, каб Хлопчыка як пальчык не паранiць. Затым ён як размахнуўся ды як стукне ваўку сякерай па галаве, той i ўпаў нежывы. Знайшлi яны нож i нажнiцы, распаролi ваўку чэрава i выцягнулi адтуль Хлопчыка як пальчык.
– А мы гэтулькi пакутавалi з-за цябе, - прамовiў бацька.
– Праўда, татка, шмат прыгод было ў мяне, але, дзякаваць Богу, зноў выбраўся на божы свет!
– А дзе ж ты прападаў?
– Ах, татка, быў я i ў мышынай норцы, i ў каровiным страўнiку, i ў воўчым жываце, а зараз ужо застануся ў вас, нiкуды не пайду.
– А мы не аддадзiм цябе нi за якiя скарбы на свеце, - сказалi бацька з мацi ды пачалi лашчыць i мiлаваць свайго дарагога Хлопчыка як пальчык. Накармiлi яго, напаiлi, пашылi яму новы касцюмчык, бо ранейшы добра-такi знасiўся.
ДЗЯЎЧЫНА-ДЗIКУНКА