Казкi (на белорусском языке)
Шрифт:
Убачыўшы дзяўчат, ён выпучыў свае чырвоныя, iскрыстыя вачаняты i закрычаў:
– Чаго вы спынiлiся? Не можаце падысцi блiжэй i дапамагчы?
– Ды што ты тут робiш, дзядок?
– сказала Красназорка.
– Неразумная цiкаўная гуска!
– адказаў карлiк.
– Я хацеў расшчапiць дрэва, каб нарыхтаваць сабе дробных дроўцаў для кухнi. На тоўстых паляняках прыгараюць нашы далiкатныя, лёгкiя стравы. Але мы ядзiм патрошку, а не напiхваем свае жываты, як вы, грубы, прагавiты народ!.. Я ўжо амаль загнаў у дрэва клiн, i ўсё iшло выдатна, ды праклятая дзеравяка папалася вельмi
Дзяўчаты з усiх сiл iмкнулiся дапамагчы дзядку, але вызвалiць яго бараду iм нiяк не ўдавалася: вельмi ўжо моцна зацiснула яе расколiна.
– Я пабягу паклiчу людзей, - сказала Красназорка.
– Пустыя барановыя галовы!
– заскрыпеў карлiк.
– Вельмi патрэбна клiкаць сюды людзей! Хопiць з мяне i вас дваiх. Няўжо вы не можаце прыдумаць нешта лепшае?
– Пацярпi трошкi, - сказала Беласнежка.
– Зараз я цябе выручу.
Яна выцягнула з кiшэнi маленькiя нажнiцы i адрэзала яму кончык барады.
Ледзь толькi адчуў сябе карлiк на свабодзе, схапiў схаваны ў карэннi дрэва i з коптурам напакаваны золатам мех, надзейна завязаў яго, выгукнуў бурклiва:
– Неачэсаны народ!.. Адхапiлi кавалак маёй цудоўнай барады... Каб вам пуста было!
З гэтымi словамi ён узвалiў мяшок на плечы i пайшоў, нават не глянуўшы на дзяўчат.
Праз некалькi дзён пасля таго Беласнежка i Красназорка вырашылi налавiць на абед рыбы. Прыйшоўшы на бераг ракi, яны ўбачылi вялiкага конiка, якi скакаў каля самай вады.
Яны падбеглi блiжэй i пазналi карлiка, якога нядаўна бачылi ў лесе.
– Ды што з табой?
– спытала Красназорка.
– Ты, здаецца, збiраешся скочыць у ваду?
– Я не такi дурань!
– крыкнуў у адказ карлiк.
– Няўжо вы самi не бачыце, што гэта праклятая рыба цягне мяне за сабой?
Сталася, што карлiк сядзеў на беразе i лавiў рыбу. На бяду, вецер захацеў пагуляць з яго доўгай барадой i накруцiў яе на лёску вуды. А тут, нiбы знарок, клюнула вялiкая рыбiна. У бяднягi не хапiла сiлы выцягнуць яе на бераг. Рыба адолела рыбака i пацягнула яго за сабой у ваду. Ён хапаўся за травiнкi i саломiнкi, але нiяк не мог утрымацца. Рыба кiдалася ў вадзе i цягала яго за сабой па беразе то ўправа, то ўлева... Яшчэ трохi, i яна пацягнула б яго на дно.
Дзяўчаты падаспелi якраз у час. Моцна схапiўшы карлiка, яны спрабавалi разблытаць яго бараду. Але дзе там! Барада i лёска так цесна пераплялiся, што думаць пра гэта было нечага.
Заставалася адно: зноў дастаць з кiшэнi маленькiя нажнiцы i адстрыгчы яшчэ жмут барады.
Ледзь толькi ляснулi нажнiцы, карлiк закрычаў не сваiм голасам:
– Ды дзе гэта бачана, жабы вы лупатыя, так нявечыць чалавека! Мала таго, што вы ўжо адхапiлi ў мяне канец барады, цяпер вы адрэзалi яе лепшую частку. Ды як я ў такiм выглядзе пакажуся! Ах, каб вы, уцякаючы, свае падэшвы пагублялi!..
Тут ён схапiў мяшок з жэмчугам, закiнуты ў чарот, i, не сказаўшы больш нi слова, знiк за каменем.
Прайшло
Дарога iшла цераз пустэльную раўнiну, па якой тут i там былi раскiданы агромнiстыя глыбы камянёў.
Дзяўчаты заўважылi, што ў небе лунае вялiкая птушка. Павольна кружачыся, яна апускалася ўсё нiжэй i нiжэй i нарэшце села непадалёк ад дзяўчат, каля адной са скал.
У тое ж iмгненне яны пачулi нейчы пранiзлiвы, жаласны крык.
Сёстры кiнулiся на дапамогу i з жахам убачылi, што ў кiпцюры арла трапiў iх стары знаёмы - сiвабароды карлiк. Птушка развiнула крылы i ўжо сабралася панесцi яго.
Дзяўчынкi з усiх сiл ухапiлiся за чалавечка i датуль тузалi i цягнулi яго да сябе, пакуль птушка не выпусцiла сваю здабычу.
Толькi апомнiўся карлiк ад перапалоху, як закрычаў сваiм скрыпучым, вiсклiвым галаском:
– Няўжо нельга было абысцiся са мной як-небудзь асцярожней? Вы на шматкi парвалi кафтанчык з такога тонкага сукна!.. Эх вы, нехлямяжыя, непаваротлiвыя дзеўчаняцi!
Ён падняў мяшок, на гэты раз напакаваны каштоўнымi камянямi, i шмыгнуў у якуюсьцi нару пад скалой.
А дзяўчаткi, зусiм не здзiвiўшыся, пайшлi далей: яны ўжо прывыклi да яго няўдзячнасцi.
Вечарам, скончыўшы ў горадзе свае справы, сёстры вярталiся той жа дарогай i зноў нечакана сустрэлi карлiка.
Выбраўшы чыстую, роўную мясцiну, ён вытрас са свайго мяшка каштоўныя камянi i разбiраў iх, не думаючы, што хто-небудзь так позна пойдзе каля скал.
У праменнях вячэрняга сонца блiскучыя каменьчыкi так цудоўна мiгацелi, пералiваючыся ўсiмi колерамi вясёлкi, што сёстры мiжволi спынiлiся i залюбавалiся iмi.
Карлiк узняў галаву i заўважыў дзяўчынак.
– Ну чаго спынiлiся, разявакi?
– закрычаў ён, i яго попельна-шэры твар паружавеў ад злосцi.
– Што вам тут патрэбна?..
Ён адкрыў рот, каб вылаяцца, але тут пачулася грознае рычанне, i вялiкi чорны мядзведзь шарам выкацiўся з лесу.
Страх адкiнуў карлiка ўбок, але дзядку не ўдалося ўцячы ў сваю надзейную нару: мядзведзь ужо быў у двух кроках ад яго.
Тады, калоцячыся ад страху, ён запiшчаў:
– Дарагi пан мядзведзь, злiтуйцеся нада мной! Я аддам вам сваё багацце! Паглядзiце хоць на тыя цудоўныя каменьчыкi, што ляжаць перад вамi... Толькi падарыце мне жыццё! Ну на што я вам, такi маленькi i шчупленькi? Вы нават не адчуеце мяне на зубах. Вазьмiце лепш гэтых дрэнных дзяўчатак! Вось гэта будзе для вас смачны кавалачак. Вы ж самi бачыце, што яны больш тлустыя, чым маладыя перапёлкi. З'ешце iх абедзвюх на здароўе!..
Але мядзведзь i вухам не павёў, як быццам не чуў, што кажа яму злы карлiк. Ён толькi стукнуў яму разок сваёй цяжкой лапай, i карлiк больш не варухнуўся.
Дзяўчаткi вельмi напалохалiся i кiнулiся бегчы, але мядзведзь забубнiў iм услед:
– Беласнежка, Красназорка, не бойцеся, пачакайце! I я з вамi!
Тут яны пазналi голас свайго даўняга прыяцеля i спынiлiся. Калi ж мядзведзь параўняўся з iмi, тоўстая мядзведжая шкура раптам звалiлася з яго, i яны ўбачылi перад сабой цудоўнага юнака, з ног да галавы апранутага ў золата.