Мроi Багны
Шрифт:
– Ат, нчога цкавага. Звычайныя сны, каляровыя пустыя. Але кал я хаце зазрнуць у вашу мрою, то бачы тольк шэры змрок. Пустэчу.
Малады манах працягну руку да металчнага столка, на якм гарэл пляскатыя свечк.
– А калсьц рамейцы мел мроць, - сказа ён, акуратна здымаючы нагар са свечак.
– Намад забра вашу мрою. цяпер ён у кожным з вас. Глядзць з глыбн вашых зрэнак. Дзе была мроя, там цяпер апантанасць. Чорны морак. Намад.
– Ты не манах, - прагавары Нартас.
– Кал манах, то зусм неважнецк, - адказа той, пасмейваючыся.
– Няк не магу адмовцца ад зямных уцех.
– Не разумею цябе, брат. Аб км ты гаворыш?
–
– Хто забра нашу мрою?
– Намад, - патары той.
– Вандронк. Той, хто вандруе з эпох эпоху, з народа народ, з м зграя дэмана. Ён бы тут яшчэ да Года сеспалення, ён тут застася, кал стары свет згну агн ды полым, новы кантынент падняся з хваль акяна... Ведаеш гэту семгальскую песеньку?
Варажбт-Вандронк -
На рызз дзядонк,
На карчы гарцуе,
Усё бачыць, усё чуе.
Хто ноччу спаць не хочыць,
Таго ачмурыць, замарочыць
багну звядзе...
– Вар'яцтва, - прамов Нартас.
– Кал жадаеш, лчы гэта вар'яцтвам жыв, як засёды жы, - пачу ён адказ.
– Але кал хочаш вярнуць сваю мрою, то шукай у Паночнай Багне. Там яна, там.
Дзны манах падняся з лавы насуну каптур на сваё бяскронае аблчча.
– Пачакай... Ды хто ты так?!
– выклкну Нартас.
– Кньце крывадушнчаць, - сказа незнаёмец, адступаючы да выхаду з каплчк.
– Проста кньце крывадушнчаць. тады Намад знкне.
Нартас стая, утаропшы позрк у водную ронядзь, якая распасцралася перад м. Вада была чорная, як яго думк. Ён паднёс руку да грудзей сцсну у далон медальён с выявай Усёвдушчага Вока. Нартас атрыма яго з рук свайго настанка, кал бы яшчэ юнаком-семнарыстам. З таго часу ён нас гэты святы знак на тонкм скураным шнурку, пад адзежай, ля самага сэрца, як патрабава таго Закон Праведнка. Памарудзшы мгненне, Нартас з слай рвану шнурок. Тонкая палоска скуры лопнула, як напятая струна. Медальён упа яму пад ног. Некаторы час Нартас стая, цяжка дыхаючы, спрабуючы суняць нервовую дрыготку. Страшнае блюзнерства, якое ён тольк што здзейсн, назажды закрывала яму дарогу Царства Вышняга. "Маё адступнцтва адбылося значна раней, - сказа сабе Нартас.
– Адрынушы святы знак, я тольк падвё канчатковую, бачную рысу". Ён накну на галаву каптур свайго манаскага адзення павярнуся да чорнага ельнку. Засталося зрабць апошн крок. Сваё мнулае ён адрыну, яго будучыня гублялася цемры. Нартас заплюшчы вочы рушы да Багны.
– ----------------------
* Гэта, бадай што, адзны выпадак, кал Атарка звярнулася да рэальнага гстарычнага сюжэту. Тут абыгрываецца эпзод з гсторы Канстанцнопаля 8 ст. Але, Взантыйцы был тыя яшчэ беспрадзельшчык (не будзем паказваць пальцам, аднак).
МРОЯ ДРУГАЯ. ЦЁРН
Прыпавесць другая. Пра Блзнят Белую Вяшчунку
Спачатку была Вялкая Багна, якая атуляла сю зямлю. Не было свеце н вады, н сушы, але адна тольк неабсяжная хсткая дрыгва, што распасцралася ад краю да краю. Плыла па-над багнай цёплая, вльготная смуга, а тлустым балотным гле драмал зародк будучых жыцця.
Змянлся эпох, на небасхле абнавлся сузор'. Ад багны аддзяллася вада - там, дзе некал ляжала бязмежная Багна, цяпер гулял салёныя хвал, а багна зраблася дном усепланетнага Акяна.
Зародк жыцця, што тысячы тысячы эпох драмал Багне, пачал абуджацца. Пазбаленыя розуму самасвядомасц, яны падпарадковался тольк адной сле, мя якой - Каханне. На загад Кахання зародк жыцця стал цягнуцца адно да аднаго, каб злцца адзнае. Так у глыбнях салёнага Акяна пастала Першастота, у якой хавался пачатк сх рэча на зямл. Першастота паднялася з глейкага дна выйшла на паверхню вод. Яна мела цела змя, галаву шыю дзкага гусака, адзн рыбн хвост тры мядзвежыя лапы, яна крочыла па вадзе, як па сушы, несла на сваёй спне каменныя гарады.
А вышынях разгулялася Вялкая Навальнца, з неба на Першастоту абрынуся Агонь раздзял яе цела на частк, тое было Год Усёспалення. З цела костак Першастоты пастал Кантынент прылеглыя Выспы, а з яе крыв нарадзлся новыя плямёны народы.
А потым з Поначы, з-за краю зямл, прыйшла Белая Вяшчунка.
У тыя часы не было свеце н дня, н ночы, тольк бясконцы шэры змрок. Белая Вяшчунка аддзялла святло ад цемры, з таго часу дн ночы змяняюць адно аднаго. А зямля была, нбы выпаленая пустэльня, не было на ёй нчога жывога. Белая Вяшчунка падняла жменю радлвага глею са дна акяна раскдала яго па зямл. тады над Кантынентам узнялся зашумел лясы, але не было х н птушак, н звяро.
А потым Белая Вяшчунка знайшла сабе мужа з сыно чалавечых зацяжарыла ад яго двума блзнятам. Адчушы, што надышо ёй час нарадзць, Белая Вяшчунка адправлася на край зямл, дзе Акян зрынаецца бездань. Там, ля краю бездан, паднмаецца над хвалям высок цёс, а на вяршын цёса расце дрэва, якому жо тысяча гадо - каран яго сягаюць царства памерлых, а кроне ягонай шумць зорны вецер.
На цёсе ля каранё дрэва нарадзлся Блзняты, Балтас - Светлы ды Эфмас - Радасны. Расл яны не па днях, а па гадзнах, бацьк выховал х у любов пяшчоце. Кал ж сыны вырасл пасталел, мац-вяшчунка адвяла х на пустынны Кантынент, пакрыты першабытным лясам, сказала м: "Вось свет перад вам, гожы ён прывабны, але створаны ён тольк напалову. Зрабце яго такм, як вам даспадобы, будзьце яго захавальнкам".
Эфмас ста валадаром Сонца, а Балтас - валадаром Месяца, Балтас ствары нзны, балоты глыбокя азёры, а Эфмас - высокя груды, спадзстыя ранны хуткаплынныя рэк, а потым Эфмас ствары барса сокала, а Балтас - вужа мядзведзя, яны был падобныя да тых, што жыл на зямл да сёспалення.
Дога блукал Блзняты па Кантыненце, стварал птушак звяро, нябачных прывда, ншых стот зямных, вадзяных падземных, кожнаму стварэнню давал яны мёны. Штодня свет рабся сё прыгажэйшым, але неставала м музык песень.
тады Эфмас-Радасны адшука самы высок груд, адкрыты сонцу см вятрам, на вяршын якога шуме клён з разгалстай кронай ствалом роным, нбы страла. З того клёна зраб Эфмас звонкую лютню, песня яе стала песняй Радасц.
А Балтас-Светлый адправся яловы лес, вайшо у самы гушчар, дзе галны сплятался так шчыльна, што адвеку не пранкала сюды сонечнае святло. Тут расла бледная лаза са скрыленым ствалом галнам, пазбаленым лстоты. З лазы той зраб Балтас трохструнную скрыпку, песня яе стала песняй Смутку.
Змянлся эпох, на небасхле абнавлся сузор'. З-за краю зямл прыйшл Людз Поначы, здольныя мроць, дал яны Блзнятам новыя мёны, з гэтага часу пачашы зваць х багам.
'Збор легенд паданя Паночнай Правнцы (раней Каралества Семгален), складзены Дам'янам Росцам, прафесарам кафедры культур малодшых народа Унверстэта Славеснасц Вльску, Рамейская мперыя, год 999 ад Усёспалення'