Мроi Багны
Шрифт:
Я хмыкнула.
– Ён ужо дзесяць год з ёй ажанцца збраецца, ды нешта сё няк. Дый ёсць у яго законная жонка. Берэнс гэта, з Валога. Яе куды падзенуць?
Ён пацепну плячыма.
– Не ведаю. У кляштар, напэна. А яна нчога, дарэчы. Стаяла сёння на трыбуне побач з Намеснкам. Уся золаце. Прыгожая. Кажуць, пераспала з цэлым гарнзонам.
– Ян!
– сказала я з прыкрасцю.
Ён засмяяся. Так, Ян бы у захапленн ад Намеснка. Ён зва яго па-простаму - Мка, як сябрука ц добрага знаёмага. Пазашлюбны сын караля, народжаны ад ахмстрын, Мка выховася каралескм палацы на роных са зводным братам Мраславам. Так склалася, што Мка бы старэйшы за Мраслава на некальк гадо, аднак яго не было някх шанца атрымаць карону. А цяпер бач ты - Намеснк Правнцы, першы фаварыт Агусты. магчыма, хутка
Крамольнк
Парадк, якя сталявался пасля з'яднання, был не стольк суровым, кольк дурным. Масавыя пакаранн смерцю (з абавязковым адразаннем гало высталеннем х на Гарматнай плошчы) практыкавался падчас бунта, у мэтах застрашэння. У мрны час смяротныя пакаранн был рэдкасцю. Вельм многх ссылал на подзень, у базальтавыя пустын. Грызц тхоос у шахтах. Адтуль, як правла, не вяртался. Дажнко махляро кдал вязнцу. Злодзеям адсякал пальцы рук. Забойцам выдзрал вочы. Рамейск Клр лчы такя пакаранн 'душавыратавальным'. За здраду шлюбе распуснкам адразал насы. Прычым тут мелся свае цкавостк. Сваю бязносую жонку муж ме права выгнаць з хаты ажанцца нанава. Кал ж не пашанцавала мужу, то жонка мусла яго прыняць клапаццца аб м да канца жыцця. Таму зразумела, што жанчына, якая застукае свайго мужанька з каханкай, лепш цхенька прамачыць зробць выгляд, што нчога не адбылося.*
Наогул законы мперы был разлчаны на мужчын, перадусм. Яну гэтым сэнсе пашанцавала, ён нарадзся мужчынам. Жанчынам мперыя не пакдала някх шанца. Дакладней, некаторыя варыянты сё ж мелся. Але х было няшмат. Шчаслва выйсц замуж. Альбо пастрыгчыся манашк. Альбо...быць Агустай, чорт пабяры. Альбо пайсц куртызанкай у вясёлы дом. Лупанарый, як кажуць рамейцы. Гэтае слоца я першыню пачула ад брата. Закон Праведнка ган распусту, але тым не менш, лупанары мелся ва сх буйных гарадах. Жыццё куртызанак сапрады было вясёлае. Але нядогае. Многх губла прыхльнасць да моцнага вна юкла-трак, якая прыносць забыццё. Другя памрал ад крывацёка, бо м занадта часта прыходзлася вытручваць непажаданы плод з улоння. Трэцх касл благя хваробы, ад якх гне нутро цела пакрываецца язвам. Я бачыла такх хворых на дзядзнцах храма на крмашовых плошчах. З галавы да ног захутаныя рыззё, якое хавае стан аблчча - бачныя тольк х рук, якя цягнуцца да мнако з маленнем аб мласцне. Рук абкручаны бнтам, набрынялым гноем, а пальцы пазбалены пазногця.
Зразумела, што нводзн з варыянта мне не падыходз. Замуж я не хацела. Рахманай манашк з мяне бы не выйшла. Куртызанк пагато. Я, канечне, ведала, адкуль бяруцца дзец, працуючы карчме, бачыла сякае. Мяне саму часам спрабавал зацснуць у куце падвясёленыя наведнк. З такм размова засёды была кароткая - кулаком у вуха. Рука мяне была цяжкая, маладзёна сярэдняй камплекцы я магла звалць з ног адным ударам. За гэта дзячаты-падавальшчыцы з карчмы звал мяне дурнцай. Лта, ты проста сама сябе абкрадаеш, казал яны. Тваё жыццё такое маркотнае, а тут была бы хоць нейкая цеха.
Тут яны мел рацыю. Жыццё мяне сапрады было аднастайнае. З працы я вярталася позна, прыйшошы дадому, адразу валлася на тахту. На сцяне бубн Народны Вяшчальнк - чорная скрыня з кароткм провадам, умураваным у тынкоку. Такя скрын был сталяваны кожным жылым памяшканн, адключыць х было немагчыма**. Па Вяшчальнку перадавал шмат лухты, але часам там гучала музыка альбо зачытвался рык з рамана паэм. Я засынала пад Вяшчальнк, а ранцой мяне абуджал гук гмна, пачынася новы дзень, як нчым не адрознвася ад папярэдняга. Мажлва, я пражыву так яшчэ гадо дваццаць-трыццаць, а потым цхенька памру, нхто пра мяне не спомнць. Я жо амаль змрылася з гэтым. Што зробш. Такая плата за свабоду. Рамейцы пазбавл мяне выбару, а прымаць хня правлы гульн я не жадала...
Я сама не заважыла, як у мам жыцц з'явся Сташак. Стах Вочак. Шкаляр. Ён вучыся вльскм Унверстэце Славеснасц, адзным на сю Паночную Правнцыю. Кажуць, што за старым Вендам адным тольк Лэндале нверстэта меся добры тузн. Цяпер
– Бач ты, возьме шклянку чаю цэдзць цэлы дзень, - бурча Каначык, узяшыся бок, як кабета.
– не выганш яго!
Сапрады, выгнаць Сташака ён пры см жаданн не мог. Шкаляр сумленна раб свой заказ, грамадскага парадку не паруша, а чытаць кнжк карчме законам не забаранялася. Аднойчы карчмара канчаткова здал нервы. Я цёрла падлогу каля стойк, кал Каначык пацягну мяне за рука праспе напаголасу:
– Лта, падыдз ты да яго. Пва прапануй, ц што.
– Спадар Каначык, я тут прыбральшчыца, а не падавальшчыца, - запярэчыла я.
– Ат, да яго жо абедзве падавальшчыцы падыходзл, сё без толку. Каровы старыя, - карчмар махну рукой. Гэтым "старым" было дваццаць пяць дваццаць восем гадо.
– Можа, у цябе атрымаецца? А што, ты маладая. Я табе прэмяльныя выпшу, кал ён што-небудзь замовць. Абяцаю!
Ад лшнх грошай я нкол не адмалялася, таму, уздыхнушы, я кнула анучу вядро, выцерла рук аб спаднцу падышла да столка, за якм сядзе Сташак. Прапанавала пва. Ён стрымана адмовся, сказашы, што не п'е.
– Як, зусм?
– пацкавлася я.
– Вы прапойца бачыл?
– спыта Сташак, зрнушы на мяне скрозь шкельцы акуляра.
– Нажаль, гэта семгальца у крыв. Нашаму чалавеку трэба зусм няшмат, каб ператварыцца горкага п'янцу. Таму лепш не чапаць гэтую атруту. Сам не п'ю, вам не раю.
Мяне разла, што ён размаляе на найчысцейшай семгальскай мове. Я гаварыла на рамейскай, мове мперы. Ян таксама. се навокал. Семгальская не была пад забаронай, але се тутэйшыя размалял на рамейскай. Неяк так атрымлвалася.
– Мо тады возьмеце каву з кардамонам сырныя прожныя?
– спытала я, таксама перайшошы на семгальскую.
– Яны вельм далыя сёння. Наш кухар вельм старася.
– Тады жо лепш гарачы яблычны прог з замарожаным вяршкам, - сказа ён, паразважашы.
– ...прабачце, як вашае мя?
– Лта.
– Цудона. Лта, кал жо пайшла такая бяседа, дазвольце для вас што-небудзь замовць. Кал ласка, не адмаляйцеся, - дада ён з усмешкай, убачышы, што жо я збраюся цячы.
Я задумалася. Сташак выгляда зусм бяскрыдным.
– Ну...зацукраваныя фялк, - сказала я пасля кароткай пазы. Насамрэч мне дано хацелася х пакаштаваць, ды грошай было шкада.
Каначык выкана абяцанне, той дзень я атрымала свае прэмяльныя. Я падышла да шкаляра на наступны дзень, яшчэ праз дзень таксама. Кожны раз ён заказва для нас абодвух каву з якм-небудзь печывам, хоць я яго не прасла. Карчмар прэмяльных мне больш не дава (яшчэ чаго!), але гэта мяне не цкавла. Мяне цягнула да Сташака. З м было лёгка проста. Мы яшчэ больш зблзлся, кал ён даведася, што я родам з прымор'я. Ён, аказваецца, таксама з Дольнай Зямл. Перасяленец. Кал аднойчы ён прапанава праводзць мяне дадому, я не пярэчыла. Мы шл па пустыннай вулцы, цьмяна асветленай алейным лхтарам - я простай сукенцы жакецку, ён у зрэбным пнжаку са студэнцкай кайстрай цераз плячо. Побач з м я пачувалася неймаверна моцнай. Мне здавалася, што кал да нас прычэпяцца якя-небудзь забулдыг, менавта мне давядзецца абараняць Сташака, а не наадварот. Ён выгляда такм бяскрыдным, нават безабаронным - хударлявы, са светлым скудлачаным валасам блактна-шэрым вачыма за шкельцам акуляра. Хаця тое, што ён гавары, трох насцярожвала. Мы спамнал Дольную Зямлю. Новая мяжа мперы прайшла здож лн дзюн, гавары Сташак. Але там, за морам, няма нчога, апроч Абшара Цемры. Кал адтуль што нападзе, то гэта будуць не людз, калючым дротам х дакладна не спынць. А прыморцы жыл там стагоддзям. х выгнанне нчым не апрадана. Гэта злачынства. Дый уся гсторыя Рамейскай мперы - суцэльная чарада злачынства. У Цытадэл зборышча бандыта, крывадушнка атрутнка. Зрэшты, яны се такя. Нацыя шаленца. Нездарма кажуць: каб зразумець рамейца, трэба самому зрабцца вар'ятам, як Ойген Блажэнны... Тут Сташак замок, быццам усвядомшы, што ляпну лшняе, паспешна змян тэму гутарк. Ён ужо веда, што мой брат служыць ва нутраных войсках.