Nauka Holenderskiego przez Literatur?: Analiza i T?umaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej
Шрифт:
De adsistent-resident eener afdeeling is de verantwoordelyke persoon. (Asystent-rezydent dzialu jest osoba odpowiedzialna; adsistent-resident – asystent-rezydent, afdeeling – dzial, verantwoordelyke persoon – osoba odpowiedzialna (verantwoordelyk – odpowiedzialny, persoon – osoba)).
Hy heeft zyn instruktien, en wordt verondersteld het hoofd der afdeeling te zyn. (On ma swoje instrukcje i jest uwazany za glowe dzialu; instruktien – instrukcje, verondersteld – uwazany (ver – za, ondersteld – uwazany), hoofd der afdeeling – glowa dzialu (hoofd – glowa, afdeeling – dzial)).
Dit belet echter niet dat de Regent, door plaatselyke kennis, door geboorte, door invloed op de bevolking, door geldelyke inkomsten en hiermede overeenstemmende levenswyze, ver boven hem verheven is. (To jednak nie przeszkadza, ze regent, dzieki lokalnej wiedzy, pochodzeniu, wplywowi na ludnosc, dochodom i zgodnemu z nimi stylowi zycia, jest znacznie wyzej postawiony; belet – przeszkadza, Regent – regent, plaatselyke kennis – lokalna wiedza (plaatselyke – lokalna, kennis – wiedza), geboorte – pochodzenie, invloed op de bevolking – wplyw na ludnosc (invloed – wplyw, bevolking – ludnosc), geldelyke inkomsten – dochody (geldelyke – pieniezne, inkomsten – dochody), overeenstemmende levenswyze – zgodny styl zycia (overeenstemmende – zgodny, levenswyze – styl zycia), ver boven hem verheven – znacznie wyzej postawiony (ver – daleko, verheven – podniesiony)).
Bovendien is de Regent, als vertegenwoordiger van 't javaansch element eener landstreek, en verondersteld wordende te spreken uit naam der honderd- of meer duizend zielen, die zyn regentschap bevolken, ook in de oogen van 't Gouvernement een veel belangryker persoon, dan de eenvoudige europesche beambte, wiens ontevredenheid niet behoeft gevreesd te worden, daar men voor hem vele anderen in de plaats bekomen kan, terwyl de minder goede stemming van een Regent wellicht de kiem zou kunnen worden van beroering of opstand. (Ponadto regent, jako przedstawiciel jawajskiego elementu regionu, ktory rzekomo mowi w imieniu setek tysiecy dusz, ktore zamieszkuja jego regencje, jest rowniez w oczach rzadu o wiele wazniejsza osoba niz prosty europejski urzednik, ktorego niezadowolenia nie trzeba sie obawiac, poniewaz mozna go latwo zastapic, podczas gdy gorszy nastroj regenta moze byc zarzewiem niepokoju lub buntu; bovendien – ponadto, vertegenwoordiger – przedstawiciel, javaansch element eener landstreek – jawajski element regionu (javaansch – jawajski, element – element, landstreek – region), verondersteld wordende – rzekomo (verondersteld – przypuszczalny, wordende – bedacy), uit naam der – w imieniu (uit – z, naam – imie), duizend zielen – tysiac dusz (duizend – tysiac, zielen – dusze), regentschap bevolken – zamieszkiwac regencje (regentschap – regencja, bevolken – zamieszkiwac), oogen van 't Gouvernement – oczy rzadu (oogen – oczy, Gouvernement – rzad), belangryker persoon – wazniejsza osoba (belangryker – wazniejszy, persoon – osoba), eenvoudige europesche beambte – prosty europejski urzednik (eenvoudige – prosty, europesche – europejski, beambte – urzednik), ontevredenheid – niezadowolenie, behoeft gevreesd – potrzeba obawiac sie (behoeft – potrzeba, gevreesd – obawiac sie), vele anderen in de plaats bekomen – wielu innych na jego miejsce (vele – wielu, anderen – inni, plaats – miejsce, bekomen – dostac), minder goede stemming – gorszy nastroj (minder – mniej, goede – dobry, stemming – nastroj), kiem van beroering of opstand – zarzewie niepokoju lub buntu (kiem – zarzewie, beroering – niepokoj, opstand – bunt)).
Uit dit alles vloeit dus de vreemde omstandigheid voort, dat eigenlyk de mindere den meerdere beveelt. (Z tego wszystkiego wynika dziwna okolicznosc, ze wlasciwie to nizszy rozkazuje wyzszemu; vloeit voort – wynika (vloeit – plynie, voort – naprzod), vreemde omstandigheid – dziwna okolicznosc (vreemde – dziwna, omstandigheid – okolicznosc), eigenlyk – wlasciwie, mindere – nizszy, meerdere – wyzszy, beveelt – rozkazuje).
De adsistent-resident gelast den Regent, hem opgaven te doen. (Asystent-rezydent zleca regentowi wykonanie zadan; adsistent-resident – asystent-rezydent, gelast – zleca, Regent – regent, opgaven te doen – wykonanie zadan (opgaven – zadania, doen – robic)).
Hy gelast hem, volk te zenden tot het arbeiden aan bruggen en wegen. (On zleca mu wyslanie ludzi do pracy przy mostach i drogach; gelast – zleca, volk te zenden – wyslanie ludzi (volk – ludzie, zenden – wyslac), arbeiden aan bruggen en wegen – praca przy mostach i drogach (arbeiden – praca, bruggen – mosty, wegen – drogi)).
Hy gelast hem, belastingen te doen innen. (On zleca mu zbieranie podatkow; gelast – zleca, belastingen te doen innen – zbieranie podatkow (belastingen – podatki, innen – zbierac)).
Hy roept hem op, zitting te nemen in den landraad, waarin hy adsistent-resident voorzit. (Wzywa go do zasiadania w radzie krajowej, ktorej przewodniczy jako asystent-rezydent; roept hem op – wzywa go (roept – wzywa, op – na), zitting te nemen – zasiadanie (zitting – zasiadanie, nemen – brac), landraad – rada krajowa (land – kraj, raad – rada), voorzit – przewodniczy (voor – przed, zit – siedzi)).
Hy berispt hem, waar hy schuldig is aan plichtverzuim. (Upomina go, gdy jest winny zaniedbania obowiazkow; berispt – upomina, schuldig – winny, plichtverzuim – zaniedbanie obowiazkow (plicht – obowiazek, verzuim – zaniedbanie)).
Deze zeer eigenaardige verhouding wordt alleen mogelyk gemaakt door uiterst beleefde vormen, die evenwel noch hartelykheid, noch, waar 't noodig blyken mocht, strengheid behoeven uittesluiten. (Te bardzo specyficzne relacje sa mozliwe tylko dzieki niezwykle uprzejmym formom, ktore jednak nie wykluczaja ani serdecznosci, ani, gdy jest to konieczne, surowosci; zeer eigenaardige verhouding – bardzo specyficzne relacje (zeer – bardzo, eigenaardige – specyficzne, verhouding – relacje), mogelyk gemaakt – mozliwe (mogelyk – mozliwy, gemaakt – zrobiony), uiterst beleefde vormen – niezwykle uprzejme formy (uiterst – niezwykle, beleefde – uprzejmy, vormen – formy), hartelykheid – serdecznosc, noodig blyken mocht – konieczne (noodig – konieczne, blyken – wydawac sie, mocht – moc), strengheid – surowosc, behoeven uittesluiten – wykluczac (behoeven – potrzebowac, uittesluiten – wykluczac)).
Ik geloof dat de toon die in deze verhouding heerschen moet, vry wel wordt aangegeven in 't officieel voorschrift dienaangaande: de europesche ambtenaar hebbe den inlandschen beambte die hem ter-zyde staat, te behandelen als zyn jonger broeder. (Wierze, ze ton, ktory powinien panowac w tych relacjach, jest dobrze okreslony w oficjalnym przepisie: europejski urzednik powinien traktowac miejscowego urzednika, ktory mu pomaga, jak mlodszego brata; toon – ton, verhouding heerschen moet – powinien panowac w relacjach (verhouding – relacje, heerschen – panowac, moet – musi), aangegeven in 't officieel voorschrift – okreslony w oficjalnym przepisie (aangegeven – okreslony, officieel – oficjalny, voorschrift – przepis), europesche ambtenaar – europejski urzednik (europesche – europejski, ambtenaar – urzednik), inlandschen beambte – miejscowy urzednik (inlandschen – miejscowy, beambte – urzednik), ter-zyde staat – pomaga (ter-zyde – na boku, staat – stoi), jongere broeder – mlodszy brat (jongere – mlodszy, broeder – brat)).
Maar hy vergete niet dat deze jonger broeder by de ouders zeer bemind – of gevreesd – is, en dat, by voorkomend geschil, zyn meerdere jaren zouden worden in rekening gebracht als beweegreden om hem euvel te nemen dat hy zyn jonger broeder niet met meer inschikkelykheid of takt behandelde. (Ale niech nie zapomni, ze ten mlodszy brat jest bardzo kochany – lub budzi strach – u rodzicow, i ze w przypadku sporu, jego starsze lata beda brane pod uwage jako powod, by miec do niego zal, ze nie traktowal mlodszego brata z wieksza elastycznoscia lub taktem; vergete niet – nie zapomni (vergete – zapomniec, niet – nie), jonger broeder – mlodszy brat (jonger – mlodszy, broeder – brat), ouders – rodzice, bemind of gevreesd – kochany lub budzacy strach (bemind – kochany, gevreesd – budzacy strach), by voorkomend geschil – w przypadku sporu (by – przez, voorkomend – wystepujacy, geschil – spor), meerdere jaren – starsze lata (meerdere – starsze, jaren – lata), rekening gebracht – brane pod uwage (rekening – uwaga, gebracht – przyniesc), beweegreden – powod (beweeg – ruch, reden – powod), euvel nemen – miec zal (euvel – zal, nemen – brac), inschikkelykheid of takt – elastycznosc lub takt (inschikkelykheid – elastycznosc, takt – takt), behandelde – traktowal).
De aangeboren hoffelykheid van den javaanschen groote – zelfs de geringe Javaan is veel beleefder dan zyn europesche standgenoot – maakt evenwel deze schynbaar moeielyke verhouding dragelyker dan ze anders wezen zou. (Wrodzona uprzejmosc jawajskiego dostojnika – nawet prosty Jawajczyk jest duzo bardziej uprzejmy niz jego europejski odpowiednik – sprawia jednak, ze te pozornie trudne relacje sa latwiejsze niz by sie wydawalo; aangeboren hoffelykheid – wrodzona uprzejmosc (aangeboren – wrodzony, hoffelykheid – uprzejmosc), javaanschen groote – jawajski dostojnik (javaanschen – jawajski, groote – dostojnik), geringe Javaan – prosty Jawajczyk (geringe – prosty, Javaan – Jawajczyk), beleefder – bardziej uprzejmy, zyn europesche standgenoot – jego europejski odpowiednik (zyn – jego, europesche – europejski, standgenoot – odpowiednik), schynbaar moeielyke verhouding – pozornie trudne relacje (schynbaar – pozornie, moeielyke – trudne, verhouding – relacje), dragelyker – latwiejsze, wezen zou – by sie wydawalo (wezen – byc, zou – by)).