Нябожчыкава люстра (на белорусском языке)
Шрифт:
Бровы Пуаро трохi нахмурылiся, як быццам ад здзiўлення. Ён падышоў да дзвярэй, якiя крыва вiселi з разбiтым замком. У дзвярах, як ён ведаў, не было ключа, - iнакш нельга было б глянуць праз замочную шчылiну. Не было ключа i на падлозе. Пуаро нахiлiўся над мёртвым i абшукаў яго.
– Так, - сказаў ён.
– Ключ у кiшэнi.
Х'юга выняў партсiгар i запалiў цыгарэту. Ён гаварыў хрыплавата.
– Здаецца, зразумела, - сказаў ён.
– Мой дзядзька ўсё пазачыняў i зачынiўся сам, накрэмзаў гэтае пасланне на кавалачку паперы i потым застрэлiўся.
Пуаро задумлiва кiўнуў. Х'юга казаў далей:
– Але
– Гэта трохi цяжэй растлумачыць. Пакуль мы чакаем, мiстэр Трэнт, уладаў, якiя возьмуць клопат на сябе, магчыма, вы паiнфармуеце мяне, хто такiя ўсе гэтыя людзi, якiх я ўбачыў сёння вечарам, калi прыехаў?
– Хто яны?
– Х'юга адказваў амаль няўцямна.
– О, так, вядома. Прабачце. Можа, мы сядзем?
– Ён паказаў на канапку ў самым далёкiм ад цела нябожчыка куце пакоя. I гаварыў далей адрывiста: - Так, Ванда - мая цётка, вы ведаеце. I Рут, мая кузiна. Але вы знаёмы з а'бедзвюма. Другая дзяўчына завецца Сьюзен Кардвэл. Яна проста гасцюе тут. I яшчэ палкоўнiк Бэры. Ён стары сябар сям'i. I мiстэр Фобз. Ён таксама стары сябар, апрача таго, ён сямейны юрыст i ўсё такое. Абодва старыя былi закаханыя ў Ванду, калi яна была маладая, i па-ранейшаму круцяцца каля яе, верныя i адданыя. Смешна, але даволi кранальна. Яшчэ тут ёсць Годфры Бараўз, старога - я маю на ўвазе майго дзядзьку сакратар, i мiс Лiнгард, якая дапамагае яму пiсаць гiсторыю Шэвенi-Гарэ. Яна рыхтуе гiстарычны матэрыял тым, хто пiша. Вось, здаецца, i ўся кампанiя.
Пуаро кiўнуў. Потым сказаў:
– Як я зразумеў, вы сапраўды чулi стрэл, якiм быў забiты ваш дзядзька?
– Так, мы чулi. Думалi, гэта быў корак ад шампанскага; прынамсi, я так падумаў. Сьюзен i мiс Лiнгард лiчылi, што гэта была зваротная ўспышка аўтамабiля - дарога зусiм блiзка, ведаеце.
– Калi гэта было?
– Ну, прыблiзна ў дзесяць хвiлiн дзевятай. Снэл якраз першы раз ударыў у гонг.
– I дзе вы былi, калi пачулi яго?
– У зале. Мы - мы смяялiся наконт гэтага, спрачалiся, разумееце, пра тое, адкуль гэты гук. Я сказаў, што са сталовай, а Сьюзен сказала, што з гасцiнай, а мiс Лiнгард - што грукнула недзе ўгары, а Снэл сказаў - гэта з дарогi, з вулiцы, i даляцеў да нас праз вокны наверсе. А Сьюзен спыталася: "Больш нiякiх тэорый?" А я засмяяўся i сказаў: "Забойствы бываюць заўсёды!" Даволi дурны жарт, як падумаеш.
Яго твар нервова перасмыкнуўся.
– Нiкому не прыйшла думка, што гэта, магчыма, застрэлiўся сэр Гервазы?
– Не, вядома, не.
– Вы сапраўды не ўяўляеце сабе, чаму ён мог застрэлiцца?
Х'юга павольна сказаў:
– О, ну... Я не сказаў бы, што...
– У вас ёсць здагадка?
– Але... ёсць... Гэта цяжка растлумачыць. Вядома, я не чакаў, што ён скончыць жыццё самагубствам, але тым не менш я не надта здзiўлены. Бо мой дзядзька быў вар'ят, мiстэр Пуаро. Кожны ведаў пра тое.
– Гэта здаецца вам дастатковым тлумачэннем?
– Угу, людзi страляюцца, калi яны трохi звiхнутыя.
– Надзiва простае тлумачэнне.
Х'юга ўтаропiўся ў яго.
Пуаро зноў устаў i пачаў бязмэтна блукаць па пакоi. Пакой быў утульна мэблiраваны, пераважаў цяжкаваты вiктарыянскi стыль. Масiўныя кнiжныя шафы, вялiзныя крэслы з поручнямi i некалькi меншых - сапраўдны чыпендэйл*. Тут не было лiшняй аздобы, але невялiкiя вырабы
* Стыль ангельскай мэблi XVIII ст.
– Што гэта?
– спытаўся Х'юга без вялiкай цiкавасцi.
– Нiчога асаблiвага. Маленечкi асколак люстра.
Х'юга сказаў:
– Сапраўды неяк дзiўна раструшчана куляй гэтае люстра. Разбiтае люстра азначае нешанцаванне. Бедны стары Гервазы... Я думаю, яму шанцавала залiшне доўга.
– Ваш дзядзька быў шчаслiвы чалавек?
Х'юга хiхiкнуў.
– Дзiва што, яму шанцавала, як у казцы! Усё, да чаго ён нi дакранаўся, ператваралася ў золата! Калi ён ставiў на аўтсайдэра*, той раз-два i ў дамках! Калi ён укладаў грошы ў самую бесперспектыўную шахту, там адразу ж адкрывалася рудная жыла! Яму ўдавалася выблытацца неверагодным шляхам з самага рызыкоўнага, самага безнадзейнага становiшча. Ён ратаваўся нейкiм цудам, нават не раз. Ведаеце, ён быў па-свойму неблагi стары. "Шмат дзе пабыў, шмат чаго пабачыў", - болей, чым хто з яго пакалення.
* Конь, на якога не робяць ставак на скачках.
Пуаро запытаўся сяброўскiм тонам:
– Вы любiлi свайго дзядзьку, мiстэр Трэнт?
Пытанне гэтае, здалося, трохi збянтэжыла Х'юга Трэнта.
– Э, так, вядома, - сказаў ён даволi няўпэўнена.
– Ведаеце, часам ён быў цяжкаваты. Жыць з iм было вельмi нялёгка, i наогул. На шчасце, я бачыўся з iм не часта.
– А ён любiў вас?
– Не так, каб гэта можна было заўважыць. Калi па шчырасцi, ён, хутчэй, цярпеў маё iснаванне.
– Як гэта было, мiстэр Трэнт?
– Разумееце, у яго не было свайго сына, i ён вельмi шкадаваў аб гэтым. Дрыжаў над усiм, што датычылася сям'i. Я ўпэўнены, яго калацiла ад думкi, што, калi ён памрэ, скончыцца i род Шэвенi-Гарэ. Яны, ведаеце, вядуць свой пачатак з часоў нарманскiх заваёў, яшчэ адтуль. Стары быў апошнi з iх. Я думаю, гэта была, з яго пункту гледжання, даволi паганая перспектыва.
– Вы самi не падзяляеце гэтага пачуцця?
Х'юга пацiснуў плячыма.
– Усе такiя рэчы здаюцца мне досыць архаiчнымi.
– Што будзе з маёмасцю?
– Папраўдзе, не ведаю. Магчыма, пяройдзе мне. А можа, ён пакiнуў яе Рут. Альбо Ванда будзе валодаць усiм да канца жыцця.
– Дык ваш дзядзька не выказаў сваiх намераў дакладна?
– Ну... Але ён песцiў адну мару...
– I якую ж?
– Рут i я павiнны пажанiцца. Гэта была яго мара.
– Гэта, безумоўна, было б дужа зручна.
– Надзвычай зручна. Але Рут - Рут мае свой вельмi выразны погляд на жыццё. Улiчыце, яна незвычайна прывабная маладая жанчына i яна ведае гэта. Ёй не карцiць выйсцi замуж i звiць гняздо.
Пуаро нахiлiўся да яго:
– Але вы самi хацелi б, мiстэр Трэнт?
Х'юга сказаў стомленым голасам:
– Я, сапраўды, не бачу анiякай рознiцы, з кiм ты жэнiшся ў наш час. Развод такi лёгкi. Калi вы не ладзiце, то няма нiчога лягчэйшага, як рассячы вузел i пачаць зноў.
Дзверы адчынiлiся, i ўвайшоў Фобз разам з высокiм франтаватым мужчынам.
Мужчына кiўнуў Трэнту.
– Хэло, Х'юга! Мне вельмi шкада. Гэта вялiкае гора для ўсiх вас.
Эркюль Пуаро ступiў наперад.