Палескія рабінзоны

Мавр Янка

Праз некаторы час Мірон закрычаў:

– Ёсць! Стой! Ах, вырвалася!…

– У-у, незграбайла! – раззлаваўся Віктар.

– Ды маленькая была, – апраўдваўся Мірон.

Праз хвіліну закрычаў Віктар:

– Ёсць! Трымай свой канец, каб не ўцякла! Да берага цягні, да берага! Падымай угору! Вялікая… Ой, кусаецца!

Цяжка было цягнуць на бераг кашулю, нібы бочку, поўную вады. Але ж, калі выцягнулі, дык знайшлі ў ёй дзесятак дробных рыбак, а ў Віктара ў руцэ быў двухфунтовы шчупак!

– Вось гэта дык здабыча! – цешыліся хлопцы.

Болей

на гэты раз не хацелі лезці ў ваду, бо змерзлі.

– Куды яна дзенецца, – казаў Віктар. – Мы можам увесь час тут лавіць, нібы ва ўласнай сажалцы.

Але Мірон сумна паківаў галавой:

– Можа, ужо заўтра гэтай сажалкі не будзе. Не забывайся, што яна зрабілася толькі ў час паводкі.

– Вельмі шкада! – збянтэжана прамармытаў Віктар і ўтаропіў вочы ў ваду.

А праз момант ён радасна крыкнуў:

– Дармо! Мы ж можам зрабіць перагародку вунь у тым вузкім месцы. Хай сабе вада сыходзіць, а рыба застанецца.

Зараз жа прыступілі да працы. Торкалі ў зямлю ўсё, што можна было ўторкнуць. Вельмі слабая была загарадка, але ж затое яны ўзялі колькасцю. Праз гадзіну грэбля каля метра шырыні аддзяляла затоку ад возера ці балота. Каб тут была бягучая вада, яна ў адзін міг разбурыла б іхняе збудаванне, але, на шчасце, гэтага можна было не баяцца.

– Вось рыба і ў палоне! – захапляўся Віктар. – Хай сабе гадуецца, а мы будзем браць колькі захочам і калі захочам.

Такая магчымасць значна ўзняла дух хлопцаў, бо з'явілася некаторая ўпэўненасць і ў заўтрашнім дні. Вечарам ля вогнішча Мірон разважаў:

– Пяці дзён яшчэ не прайшло, а якія змены адбыліся ў нашым становішчы! І агонь маем, і хату, і спажыву, нават сваю рыбную гаспадарку.

– Я больш быў бы задаволены, каб мы мелі сваю хлебапякарню, – сказаў Віктар, абгрызаючы выкачаную ў попеле касцістую рыбку.

Як кожны вечар, пасля дзённых турбот гутарка іх перайшла да хатніх спраў. Якімі далёкімі здаваліся цяпер гэтыя справы! Не верылася, што пры нармальных умовах за адзін дзень можна было б вярнуцца дадому. Пакуль не прайшлі дзесяць канікулярных дзён, вялікай трывогі там яшчэ не будзе. А калі яны пройдуць?

VIII

Прасцейшая, але лепшая зброя. – Знаёмства з дзікам. – Журавіны. – Хоць змяю за здабычу. – Лясныя жыхары. – Царская жывёла. – Вожыкава булава. – Уперад на чарапаху! – Пешаход з Афрыкі.

– А што будзем сёння рабіць? – запытаўся на другі дзень Віктар.

– Я прапаную пайсці далей у лес на разведку, – адказаў Мірон. – Мы ж зусім не былі яшчэ ў глыбіні.

– Трэба было б якую-небудзь зброю мець, – заўважыў Віктар.

– Толькі не твой лук, – усміхнуўся Мірон. – Лепш зробім сабе добрыя дубіны.

Знайшлі адпаведныя дрэўцы, зламалі іх, абпалілі на агні, нават булдавешкі пакінулі на канцы. Зброя выйшла хоць куды!

– З гэткай зброяй я і на ваўкоў згодзен ісці! – казаў Віктар, размахваючы сваёй дубінай.

– І сапраўды, з дзвюма такімі штукамі не боязна, – згадзіўся Мірон і трэснуў па кусту так, што ад яго паляцелі шматкі.

Узялі з сабой арэхаў, падклалі агню і пайшлі.

Чым глыбей уваходзілі ў лес, тым часцей сустракаліся сухія ўзгоркі. На вышэйшых пясчаных месцах рос хваёвы бор, на ніжэйшых – гушчар з ельніку, алешніку, бярозы, рознага хмызняку. Часам трапляліся прыгожыя лугавінкі з ліставымі дрэвамі: дуб, граб, ліпа.

– Ідзём да тых дубоў, – сказаў Мірон. – Можа, знойдзем леташніх жалудоў. Калі прыйдзе бяда, яны спатрэбяцца.

– Ды і без бяды кавы добра будзе папіць, – адказаў Віктар. – Трэба толькі мець начынне і цукар.

Калі падышлі да дубоў, то ўбачылі, што там нехта перад імі ўжо гаспадарыў. Зямля была перакапаная, віднелася шмат слядоў, а жолуда аніводнага. Але дзіўней за ўсё было тое, што сляды здаваліся свежымі.

– Хто б гэта мог быць? – задуменна сказаў Мірон.

– Дзікі! – упэўнена адказаў Віктар, разглядаючы сляды.

– Невядома, ці радавацца, ці шкадаваць, што знайшліся такія суседзі, – прамовіў Мірон.

Віктар чамусьці памахаў сваёй дубінай.

– Добра было б здабыць дзіка, але, кажуць, звер вельмі небяспечны. Калі раззлуецца, дык нават добрая зброя не паможа.

У гэты момант збоку нешта затрашчала. Хлопцы ўздрыгануліся і мацней сціснулі свае дубіны. З-за ламачча паказаўся дзік. Здавалася, увесь ён складаўся толькі з адной страшэннай галавы. Ні зада, ні кароткіх ног не было відаць, але ж бурая галава са шчаціністым хібам, натапыранымі вушамі, вялізнымі ікламі і маленькімі злоснымі вочкамі была жудаснай.

– Не рухайся! – прашаптаў Віктар.

Дзік спыніўся, задраў свой лыч, панюхаў паветра, глуха рохнуў і завярнуўся назад.

– Ну і страшыдла! – прамовіў Мірон. – Яго не толькі дубіна, але і гармата не возьме. Ліха з імі, з гэтымі суседзямі.

– Крыўдна ўсё ж! – пашкадаваў Віктар. – Гэткі выпадак, а ты стой ды глядзі, як дурань.

Пайшлі далей. У густым ельніку пачулі зусім блізка моцны лопат крылаў; здавалася, нейкая вялізная птушка заблыталася ў галінах і не можа адтуль выбіцца. Зірнулі ў той бок і сапраўды заўважылі вялікага чорнага птаха. Ляцеў ён так нізка і так нязграбна махаў крыламі, што, здавалася, яго было зусім лёгка злавіць рукамі.

– Хапай яго! – кінуўся наперад Мірон. Але Віктар не зварухнуўся.

– Дарэмна. Гэта табе так здаецца. Глушэц заўсёды так лятае ў ельніку, але ніхто яшчэ не лавіў яго рукамі.

– У такім разе хадзі сюды, – крыкнуў Мірон. – Я табе пакажу нешта другое.

Калі Віктар выбраўся на купчастую балоцістую палянку, дык убачыў, што Мірон схіліўся над журавінамі.

– Пакаштуй, якія яны смачныя, салодкія пасля зімы, – сказаў Мірон. – Шкада толькі, што гэтыя лясныя жыхары ўжо ласаваліся тут. І нам мала пакінулі.