Персонажи карельской мифологической прозы. Исследования и тексты быличек, бывальщин, поверий и верований карелов. Часть 1
Шрифт:
10
– Mie kun l"aksin tuonne li"av"ah kolhosin li"av"ah ennen siel"a, aivoin, no ni mie siit"a kuulin kun tuota sit"a lautua kolissettih kolmi kertua, a miula l"asi lapsi, no se miula kuoli sit"a kun l"asi v"ah"asen aikua kun m"ani, siel"a kun cureutu itkem"ah niin vienosella i"anell"a, en pi"assyn ni vuvven pi"ah kun siit"a se otraviutu poika, tyt"ar se Tan’arukka, se h"an kun l"aksi ulos ni sano: “Tuola Mikkojevassa p"ain, – sanou, – kolme kertua lautua kolissettih“. Mie sanoin: “Mikkojevah m"ank"ah“. A mie kun l"aksin ulos, nin siin"a kun oli kolvija pihalla, niin kolvija vasse seiso grobu, puuta, paksuni puuta, niit"a kolveksi kucuttih paksuja puita, kolvi – m"anty, kolveksi, kun h"anell"a jo oli oksat kuivettu, ni sit"a kucuttih kolveksi. Ni vot sit"a kolvie vasse grobu seiso. Se ei ollun viel"a kuollun silloin. Se vain niin cuuditti… Se oli sen Vieriss"an kesen aikana.
Я
Дочка Танечка, она как вышла на улицу, говорит: там, в стороне Миккоевых три раза досками стукнули. Я говорю: у Миккоевых пусть и будет. А я как пошла на улицу, а там росла старая сосна – а у сосны гроб стоял, у дерева. Это старые деревья, сосны, называли колви, сушняк, у них уже сучья высохли, вот и называли колви. Вот, и рядом с этой колви гроб стоял. А он (сын – Н. Л.) ещё не умер тогда. Это только чудилось. Это во время святок было.
ФА. 2548/30. Зап. Лавонен Н. А., Коски Т. А. в 1979 г. в д. Софпорог от Мастинен E. М.
11
– Eik"o Vieriss"an akalla arvoutella?
– Ka h"anelt"a… hi"an kun sanou jotta: “Mik"a yksi?“ Ei, ei, h"anell"a se ei anneta.
H"anell"a siit"a niin, h"anell"a kun ne kaikki sanat tiijett"ais sanuo, mie kun en tiij"a, jotta onkos siit"a viel"a iell"ah… – avuamet antau. Hi"an antau avuamet.
– Mit"a niill"a ruatah?
– Niin kun hi"an siel"a luou ne avuamet. No mie vot en tiij"a, jotta suahahko hy"o siit"a ne k"ateh avuamet vain ei. Mutta kuitenki kun hi"an niinkun luou, nin siit"a se ihmini niinkun pohattuis… Niit"a kuuntelijie, oikein "aij"a oli ennen kuuntelijie. Hy"o kuunneltih moneh tapah. Yhet kun on l"ahetty kuuntelomah lehm"an nahkalla. I istuuhuttih kuuntelijat. Hy"o kierrettih, ne coloviekat, kierrettih, a se nahka ta h"ant"a t"anne suahen ni j"ai. No h"anty"a ei kierretty. No hy"o kuullah jotta kosajau ta kosajau, tulou huomenesaika hy"o ollah jo, toiseh kyl"ah on hi"at vienyn, vet"an. No mie olen kuullun, jotta se kun m"anet, ni pit"ay kaikki kierty"a, mit"a on siun alla.
– Ken se vet"ay?
– No en tiij"a, jotta tulouko se uskotuksi vain ei. No niin kun sanotah, jotta pahapuoli.
– Kuin pi"astih?
– Hy"o se pi"astih. Hy"o vet kun oli kierretyt ikonalla, ka hy"o se pi"astih h"anest"a, muuta kun hi"an vain sen h"ann"ast"a vain veti.
– J"attik"o siit"a?
– No. Tai j"atti.
– Не загадывают Крещенской бабе?
– Ей… Дак она говорит: «Что одно?» Нет, это не ей загадывают. Не ей. Ей, если бы знать все эти слова сказать, я как не знаю, что там дальше… Ключи даёт. Она даст ключи.
– Что ими делают?
– Она как бросит оттуда ключи. Но я вот не знаю, поймают ли они в руки эти ключи или нет. Но она как-то так их бросит. И тогда этот
– Кто это тащит?
– Ну, не знаю, можно этому верить или нет. Но, как говорят, что «плохая сторона», что-то потустороннее.
– Как спаслись?
– Они спаслись. Они раз были обведены иконой, дак они спаслись от него. Он только за хвост оттащил.
– И оставил?
– Да. И оставил там.
ФА. 1702/17. Зап. Степанова А. С., Лавонен Н. А. в 1972 г. в п. Зеленоборский от Койкеровой М. И.
12
– On kerottu, muinen on l"ahetty tytt"aret ta pojat kuuntelomah. L"ahtiettih avannoilla, konsa rozdestvo oli ta siit"a Vierist"a ta Rostuo. Sill"a kesell"a k"aytih.
M"ann"ah siit"a avannolla, sanotah, jotta ei pie ni mit"a virkkua. Pannah cuna, cuna pannah avannolla, jotta cunan pi"all"a issutah. Kerran h"oyr"ahti vesi, toisen h"oyr"ahti vesi, kolmannen kun h"oyr"ahti, ta ice hy"o juoksomah, a heil"a ei olis pit"an juossa.
Yksi oli rampa tyt"ar. Hy"o lyk"at"ah, se rampa tyt"ar j"ai kylkeh ta. Hi"an avuamet sill"a rammalla tytt"arell"a, kun lykk"ai k"ateh, a ice juoksi.
– Avuamet?
– Avuamet, jotta totta se on bohassuksi, a toiset juostih pirttih, nin kun ne pirttih juostih, nin kun akka kerkii puat panna pi"ah, maitopuat, a kulla ei kerin maitopatua panna, ni silt"a pi"an leikkai, a kell"a maitopuat, ni maitopuat pi"ass"a, niill"ah ji"atih, siihe se loppu. Se oli Vieriss"an akka, se k"aytih kuuntelomah. Siit"a tuas kun yksi kerta, nin siit"a on tuas "aij"a kuuntelijie ta siit"a cunan pi"all"a hy"o tuas ollah. H"oyr"ahti se vesi kolmeh kertah, kolmannella kertua nousi, siit"a kaikin juostih, a yksi j"ai siihe puajimah. Sano, jotta.
– Mik"a yksi? – Min"a t"ass"a.
– Mik"a kaksi? – Silm"at pi"ass"a.
– Mik"a kolme? – Kolme jalkua rukilla.
– Mik"a nel’l’"a? – Nel’l’"a n"annie lehm"all"a.
– Mik"a viisi? – Ki"ass"a sormet.
– Mik"a kuusi? – Rejess"a kaplasta.
– Mik"a seiccemen? – Otavassa t"ahtie.
– Mik"a kaheksan? – Tynnyriss"a vannehta. (kaheksan kaplasta rejess"a?)
– Mik"a yheks"an? – Ihmisess"a reiky"a. (loikkuo?)
– Mik"a kymmenen? – Kymmenen kyntt"a varpahissa.
A siit"a viel"a tiijustau, jotta “Kallisko on cesnokkakilo Vienassa?“ Viel"a sen oli tiijustan, sen siit"a, ta siit"a oli m"annyn. Se osasi vassata, ni ei ni mit"a luatin h"anell"a.
– Рассказывали, что давным-давно пошли девушки и парни слушать. Пошли к проруби в Рождество. Крещенье да Рождество, в этот промежуток ходили. Идут к проруби. Говорят, что молчать надо. Кладут сани, сани кладут на прорубь, сверху на сани садятся. Раз зашумела вода, второй зашумела вода, третий раз как зашумела, они оттуда бегом! А им не надо было бежать. Одна девушка была хромая. Они оттолкнули эту хромую девушку в сторону, а сами… А он ключи бросил этой хромой девушке в руку, а сам убежал (бежать).