Рускія народныя казкі
Шрифт:
— Як жа мне не тужыць, шэры воўк? Застаўся я без добрага каня.
— Гэта я, Іван-царэвіч, твайго каня з'еў... Шкада мне цябе! Раскажы, чаго ў дарогу далёкую выправіўся, куды яна цябе вядзе?
— Паслаў мяне бацюхна паездзіць па белым свеце, знайсці Жар-птушку.
— Фу, фу, табе на сваім добрым кані за тры гады не даехаць да Жар-птушкі. Я адзін ведаю, дзе яна жыве. Так і быць, каня твайго з'еў — буду табе служыць верай-праўдай. Садзіся на мяне ды трымайся мацней.
Сеў Іван-царэвіч на яго верхам, шэры воўк і памчаўся —
— Слухай мяне, Іван-царэвіч, запамінай: лезь цераз сцяну, не бойся — час добры, усе вартаўнікі спяць. Убачыш у цераме акенца, на акенцы стаіць залатая клетка, а ў клетцы сядзіць Жар-птушка. Ты птушку вазьмі, за пазуху пакладзі, ды глядзі клеткі не чапай!
Іван-царэвіч цераз сцяну пералез, убачыў гэты церам — на акенцы стаіць залатая клетка, у клетцы сядзіць Жар-птушка. Ён птушку ўзяў, за пазуху паклаў, ды загледзеўся на клетку. Сэрца яго і распалілася: «Ах, якая — залатая, дарагая! Як жа такую не ўзяць!» I забыўся, што яму воўк наказваў. Толькі дакрануўся да клеткі, пайшоў па крэпасці шум: трубы затрубілі, у барабаны забілі, вартаўнікі прачнуліся, схапілі Івана-царэвіча і павялі яго да цара Афрона.
Цар Афрон разгневаўся і пытаецца:
— Чый ты, адкуль?
— Я цара Берандзея сын, Іван-царэвіч.
— Ай, які сорам! Царскі сын ды пайшоў красці.
— А што ж, калі ваша птушка лятала, наш сад спусташала?
— А ты б прыйшоў да мяне, хораша папрасіў, я яе і так аддаў бы, з павагі да твайго бацькі, цара Берандзея. А цяпер па ўсіх гарадах путчу нядобрую славу пра вас... Ну ды нічога, саслужыш мне службу, я табе дарую. У такім вось царстве ў цара Кусмана ёсць конь залатагрывы. Прывядзі яго мне, тады аддам табе Жар-птушку з клеткай.
Зажурыўся Іван-царэвіч, ідзе да шэрага воўка. А воўк яму:
— Я ж табе казаў, не чапай клетку! Чаму не слухаўся майго загаду?
— Ну, даруй жа ты мне, даруй, шэры воўк.
— Ага, даруй... Добра, садзіся на мяне. Узяўся за гуж, не кажы, шт.о не дуж.
Зноў памчаўся шэры воўк з Іванам-царэвічам. Доўга ці не, дабягаюць яны да той крэпасці, дзе стаіць конь залатагрывы.
— Лезь, Іван-царэвіч, цераз сцяну, вартаўнікі спяць. Ідзі ў стайню, бяры каня, ды глядзі аброць не чапай!
Іван-царэвіч пералез у крэпасць, там усе вартаўнікі спяць, зайшоў на стайню, злавіў каня залатагрывага, ды паквапіўся на аброць — яна золатам, дарагімі камянямі аздоблена; у ёй залатагрываму каню толькі і гуляць.
Іван-царэвіч дакрануўся да аброці — пайшоў шум па ўсёй крэпасці: трубы затрубілі, у барабаны забілі, вартаўнікі прачнуліся, схапілі Івана-царэвіча і павялі да цара Кусмана.
— Чый ты, адкуль?
— Я Іван-царэвіч.
— Эге ж, за якія дурыкі ўзяўся — каня красці! На гэта просты мужык не згодзіцца. Ну ды нічога, дарую табе, Іван-царэвіч, калі саслужыш мне службу. У цара Далмата ёсць дачка Алена Прыгожая. Украдзі яе, прывязі да мяне — падару табе залатагрывага каня
Яшчэ мацней зажурыўся Іван-царэвіч, пайшоў да шэрага воўка.
— Казаў я табе, Іван-царэвіч, не чапай аброць! Не паслухаўся ты майго загаду.
— Ну, даруй жа мне, даруй, шэры воўк.
— Ага, даруй... Ды ўжо хай сабе, садзіся мне на спіну.
Зноў памчаўся воўк з Іванам-царэвічам. Дабягаюць яны да цара Далмата. У яго ў крэпасці гуляе ў садзе Алена Прыгожая з мамкамі, нянькамі. Шэры воўк кажа:
— На гэты раз я цябе не пушчу, сам пайду. А ты ідзі назад дарогай-пуцявінай, я цябе хутка даганю.
Іван-царэвіч пайшоў назад дарогай-пуцявінай, а шэры воўк пераскочыў сцяну — ды ў сад. Прытаіўся за кустом і глядзіць: Алена Прыгожая выйшла са сваімі мамкамі, нянькамі. Гуляла, гуляла і толькі трошкі ад стала ад мамак і нянек, шэры воўк схапіў Алену Прыгожую, перакінуў цераз спіну — і наўцёкі.
Іван-царэвіч ідзе дарогай-пуцявінай, раптам даганяе яго шэры воўк, на ім сядзіць Алена Прыгожая. Зарадаваўся Іван-царэвіч, а шэры воўк яму:
— Садзіся на мяне хутчэй, каб хаця за намі пагоні не было.
Памчаўся шэры воўк з Іванам-царэвічам, з Аленай Прыгожаю па дарозе назад — сінія лясы міма вачэй прапускае, рэкі, азёры хвастом замятае. Доўга ці не, дабягаюць яны да цара Кусмана. Шэры воўк пытаецца:
— Чаго, Іван-царэвіч, прыціх, зажурыўся?
— Ды як жа мне, шэры воўк, не тужыць? Як расстануся з такою красою? Як Алену Прыгожую на каня буду мяняць?
Шэры воўк адказвае:
— Не разлучу я цябе з такою красою — схаваем яе дзе-небудзь, а я зраблюся Аленай Прыгожаю, ты і вядзі мяне да цара.
Тут яны Алену Прыгожую схавалі ў лясной хатцы. Шэры воўк перакуліўся цераз галаву і зрабіўся — кропля ў кроплю — вылітай Аленай Прыгожай. Павёў яго Іван-царэвіч да цара Кусмана. Цар зарадаваўся, пачаў яму дзякаваць:
— Дзякуй табе, Іван-царэвіч, што дастаў мне нявесту. Бяры сабе залатагрывага каня з аброццю.
Іван-царэвіч сеў на гэтага каня і паехаў па Алену Прыгожую. Узяў яе, пасадзіў на каня, і едуць яны дарогай-пуцявінаю.
А цар Кусман наладзіў вяселле, банкетаваў цэлы дзень да вечара, а як трэба было спаць класціся, павёў ён Алену Прыгожую ў спальню, ды толькі лёг з ёю на ложак, глядзіць — воўчая морда замест маладой жонкі! Цар ад страху зваліўся з ложка, а воўк уцёк прэч.
Даганяе шэры воўк Івана-царэвіча і пытаецца:
— Аб чым задумаўся, Іван-царэвіч?
— Як жа мне не думаць? Шкада расставацца з такім скарбам — канём залатагрывым, мяняць яго на Жар-птушку.
— Не тужы, я табе памагу.
Вось даязджаюць яны да цара Афрона. Воўк і кажа:
— Гэтага каня і Алену Прыгожую ты схавай, а я зраблюся канём залатагрывым, ты мяне і вядзі да цара Афрона.
Схавалі яны Алену Прыгожую і залатагрывага каня ў лесе. Шэры воўк перакінуўся цераз спіну, зрабіўся залатагрывым канём. Іван-царэвіч павёў яго да цара Афрона. Цар зарадаваўся і аддаў яму Жар-птушку з залатой клеткай.