Сабака з залатым зубам

Сауліч Уладзімір

Сяржант Дзюба вымушаны адступіць. Дзед Язэп становіцца на калені і прыпадае вокам да шчыліны ў дзвярах. У маёра Козлікава заўважаецца нецярплівасць. Маёр Козлікаў не вытрымлівае.

Ну як, дзед? Харошы заморскі звер?

Дзед Язэп. Задзяры мяне каршун, калі гэта — не мой сабака!

Маёр Козлікаў. Дзед, што за ахінею ты нясеш? Гэты сабака — з Амерыкі. Так, сяржант Дзюба?

Сяржант Дзюба. Т-так.

Маёр Козлікаў. У нас на яго і папера ёсць.

Пашпарт.

Дзед Язэп (адчыняе дзверы, кліча). Тузік, ка мне!

Сабака кідаецца да дзеда Язэпа. Радасна вішчыць. Дзед Язэп абводзіць пераможным позіркам маёра Козлікава і сяржанта Дзюбу.

Вот вам і ўвесь пашпарт!

Маёр Козлікаў упіваецца вачыма ў сяржанта Дзюбу. Сяржант Дзюба ціснецца да дзвярэй.

Маёр Козлікаў (бярэ сяржанта Дзюбу за грудзі). Ты дзе, мля, падчапіў гэтага «бегемота»?

Сяржант Дзюба. Дык з Амерыкі, т-таварыш маёр…

Дзед Язэп. Каранатавіч, не слухайце, чысты беларус.

Маёр Козлікаў (сяржанту Дзюбе). Разжалую ў радавыя, сукін сын.

У пакой улятае раз'ятраная Фяўроння Захараўна.

Фяўроння Захараўна (накідваецца на маёра Козлікава). Што ў цябе тут за кірмаш? Я ж прасіла даць сабачку паспаць… І чаму ён у руках гэтага дзеда?

Маёр Козлікаў (вінавата). Бач, ён сцвярджае, што гэта — яго сабака.

Фяўроння Захараўна. Глупства. Што ён вярзе? Як яго? Фокс! Хау ду ю ду?

Сабака брэша. Дзед Язэп засоўвае сабаку ў рот палец і мацае зубы. На твары — недаўменне.

(Спалохана.) Каранат, што ён робіць? Там жа зуб!

Маёр Козлікаў. Дзед, ты што гэта, мля?

Дзед Язэп (разгублена, убок). Што за чорт? Зубы ўсе на месцы. (Перадае сабаку Фяўронні Захараўне.) Прабачце, але гэта — не мой сабака.

Маёр Козлікаў. Ес, ай эм Фокс!

Фяўроння Захараўна (здзекліва). «Не мой». Яшчэ чаго захацеў?

Маёр Козлікаў. Запомні, дзед: такі сабака — адзін на ўсю Рэспубліку Беларусь, мля!

Фяўроння Захараўна выводзіць сабаку ў спальню. Маёр Козлікаў налівае ў шклянкі самагонку, падае шклянку дзеду Язэпу.

Дзербалызнем, дзед, па другой! За майго сабаку!

Дзед Язэп (махае рукамі). Не-не. Замнога будзе. Яшчэ траплю ў вашу ўстанову.

Маёр Козлікаў (хлопае дзеда Язэпа па плячы). Там — я

начальнік. Ёсць каго браць без цябе.

Дзед Язэп. Вот каб старшыню нашага, Абцугайлу, у выцвярэзнік.

Сяржант Дзюба. Таварыш маёр, успомніў сітуацыю. Дазвольце далажыць?

Маёр Козлікаў. Не дазваляю. (Да дзеда Язэпа.) Кажаш, закладвае Абцугайла?

Дзед Язэп. Локча, як свіння, і звярэе.

Маёр Козлікаў. «Нядобры» чалавек.

Дзед Язэп. Толькі і звання таго, што чалавек. Як воўк. Каб крылы былі, дык і птушак бы пахапаў!.. Са мной во было. Занядужаў. Ды так, што вады не мог прынесці. А кароўка, бедная, у хляве стаіць, рыкае, мучаецца. Прыязджаюць людзі нейкія і кажуць: «Прадай, дзед, кароўку». Я ім і гавару: «Калі не на мяса — забірайце». А назаўтра з'яўляецца ў хату Абцугайла. Ніколі не хадзіў, а то ўласнай персонай. «Прадаў, дзед, карову чужакам?» — «Прадаў». — «А ты ведаеш, што тым самым сарваў план па пастаўках мяса дзяржаве?» — «Не», — гавару. «Ну, дык да смерці будзеш ведаць цяпер: накладваю на цябе санкцыю — забараняю карыстацца канём і газам!»

Маёр Козлікаў. Ды ён, мля, у вас путчыст!

Дзед Язэп. Ого, хвашыст які!.. Ага, значыцца, у той жа дзень і забралі ў мяне газавы балон. А ў мяне, як на тое, з-за хваробы гэтай, гастрыту праклятага, і дроў ні палкі. Сяджу на печы і чаю не маю на чым падагрэць. Не ідзе ніхто. Баяцца. Папярэдзіў, гад: хто прыхінецца да дзеда, на таго таксама — штраф і санкцыю.

Маёр Козлікаў (з захапленнем). Вот гэта — дысцыпліна! (Спахопліваецца.) А дзе райвыканком?

Дзед Язэп. І пісаў, і хадзіў. А толку? Яны гэтага ката ўсхваляюць і медалі вешаюць.

Маёр Козлікаў. Я гэтага вашага Абцугайлу — у парашок!

Сяржант Дзюба (не вытрымлівае). Дазвольце сказаць, таварыш маёр? Надзвычайная сітуацыя!

Маёр Козлікаў (на сяржанта Дзюбу). Пайшоў вон, мля!

Сяржант Дзюба знікае.

(Дзеду Язэпу.) Я гэтага вашага Абцугайлу… сатру ў парашок.

Дзед Язэп. Ого, яго голымі рукамі не возьмеш.

Маёр Козлікаў. Я ўсё магу. Ты чуў, дзед, як я голымі рукамі танк узяў?

Дзед Язэп (разгублена). Не.

Маёр Козлікаў (пачынае расказ). Быў я тады радавым. Стаю на пасту, а мне па рацыі перадаюць: узбунтаваўся экіпаж танкавай часці. Захапілі танк з поўным боезапасам і пруць на горад: на жанчын, дзяцей, старых. І ніхто гэты танк спыніць не можа. Маўляў, на вас апошняя надзея, радавы Козлікаў… Я — на матацыкл і за танкам. Даганяю. Зрываю брызент з каляскі, пераскокваю на поўным ходзе на танк і закрываю брызентам глядзельныя шчыліны. Торкнуўся, мля, як сляпое кацяня і застыў. Стукаю ў браню: «Вылязай, рабяткі, прыехалі!» Адкуль ні вазьміся — начальства, рэпарцёры. Адхапіў медаль, гадзіннік імянны і павышэнне па службе.