Салярыс
Шрифт:
— Яны рэгенеруюць у неверагодным тэмпе. У немажлiвым тэмпе, проста на вачах, павер мне, i зноў пачынаюць паводзiць сябе як… як…
— Як?
— Як iх вобразы, якiя жывуць у нашай памяцi, на аснове якой…
— Так, гэта праўда, — згадзiўся я.
На маiх абгарэлых шчоках раставала мазь i капала на рукi. Я не звяртаў на гэта ўвагi.
— А Гiбарыян ведаў?.. — нечакана спытаўся я.
Снаўт зiрнуў на мяне ўважлiва.
— Цi ведаў ён тое, што i мы?
— Ага.
— Я амаль што ўпэўнены.
— Адкуль ты ведаеш?
— Не. Але я знайшоў у яго адну кнiгу…
— «Малы Апокрыф»?! — закрычаў я i сарваўся з месца.
— Так. А адкуль ты ведаеш? — занепакоена спытаўся Снаўт i вылупiўся на мяне.
Я адмоўна пакiваў галавой.
— Не хвалюйся. Ты ж бачыш, што я апечаны i зусiм не рэгенерую, — супакоiў я. — Ведаеш, ён пакiнуў мне пiсьмо. Яно было ў кабiне.
— Гэта праўда?! Пiсьмо? Што ў iм напiсана?
— Не надта шмат. Гэта хутчэй запiска, а не пiсьмо. Бiблiяграфiчная даведка да «Салярыстычнага дадатку» i да гэтага «Апокрыфа». Што гэта такое?
— Даўняя гiсторыя. Мо яна нам што-небудзь дасць. Трымай.
Снаўт дастаў з кiшэнi тоненькую кнiгу ў скураным пераплёце з патрапанымi вугалкамi i працягнуў мне.
— А Сарторыус?.. — спытаўся я, хаваючы кнiгу.
— Што Сарторыус? У такой сiтуацыi кожны паводзiць сябе як… умее. Ён iмкнецца трымацца нармальна, для яго гэта азначае — афiцыйна.
— Ну, ты ведаеш!
— Але ж гэта так. Я аднойчы трапiў з iм у сiтуацыю, падрабязнасцi якой не маюць асаблiвага значэння, дастаткова сказаць, што ў нас на восем чалавек засталося пяцьсот кiлаграмаў кiслароду. Адзiн за адным пакiдалi мы свае звыклыя штодзённыя заняткi, у рэшце рэшт мы ўсе хадзiлi няголеныя, толькi ён галiўся, чысцiў туфлi. Такi ўжо ён чалавек. Вядома, што б зараз нi зрабiў Сарторыус, усё будзе або прытворствам, або камедыяй, або злачынствам.
— Злачынствам?
— Ну няхай не злачынствам. Можна прыдумаць якое-небудзь iншае слова. Напрыклад, «рэактыўны развод». Падабаецца?
— Ты вельмi дасцiпны, — прамовiў я.
— А ты хацеў, каб я плакаў? Прапануй што-небудзь сам.
— Ат, не чапай ты мяне.
— Не, я сур’ёзна: ты ведаеш цяпер амаль тое, што i я. У цябе ёсць якi-небудзь план?
— Якi там план? Я не ўяўляю, што буду рабiць, калi… зноў з’явiцца. Павiнна ж з’явiцца?
— Вiдаць, павiнна.
— А як яны трапляюць на Станцыю, Станцыя ж зачынена герметычна? А мо абшыўка…
Снаўт пакруцiў галавой.
— Справа не ў абшыўцы. Не маю паняцця як. Часцей госцi з’яўляюцца, калi прачынаешся, але ж час ад часу трэба i паспаць.
— А калi замкнуцца?
— Дапамагае не вельмi доўга. Ёсць iншыя спосабы… сам ведаеш якiя.
Снаўт устаў. Я таксама.
— Паслухай, Снаўт… Ты гатовы лiквiдаваць Станцыю, але хочаш, каб такая прапанова зыходзiла ад мяне?
Снаўт пакруцiў галавой:
— Усё не так проста. Вядома, мы заўсёды можам уцячы, хоць бы на Сатэлоiд, i адтуль падаць сiгнал SOS. Нас палiчаць, вядома, вар’ятамi — якi-небудзь санаторый на Зямлi,
Снаўт гаварыў надзвычай сур’ёзна, трымаючы рукi ў кiшэнях, уперыўшыся невiдушчымi вачыма ў кут. Чырвонае сонца ўжо схавалася за гарызонтам, i грывастыя хвалi Акiяна пераплавiлiся ў чарнiльную пустыню. Неба палымнела. Над гэтым двухколерным, невыразна змрочным пейзажам плылi воблакi з лiловымi берагамi.
— Ты хочаш уцячы? Хочаш? Цi пакуль што не?
Снаўт усмiхнуўся:
— Нязломны заваёўнiк… ты яшчэ не ўсё пакаштаваў, iначай ты не прыставаў бы. Справа не ў тым, чаго я хачу, а ў тым, якая ёсць магчымасць.
— Якая магчымасць?
— Не ведаю.
— Значыць, застаёмся тут? Ты думаеш, мы знойдзем спосаб…
Снаўт зiрнуў на мяне, хударлявы, з маршчынiстым тварам, на якiм лушчылася скура.
— Хто ведае. А мо ўсё акупiцца, — прамовiў нарэшце. — Бадай, пра Акiян мы не даведаемся нiчога, але, магчыма, пра сябе…
Снаўт павярнуўся, узяў свае паперы i выйшаў. Я хацеў спынiць яго, ужо i рот адкрыў, але не прамовiў нi слова. Рабiць не было чаго; заставалася толькi чакаць. Я падышоў да iлюмiнатара i пазiраў на крывава-чорны Акiян, хоць амаль не бачыў яго. У мяне з’явiлася думка — а мо схавацца ў якой-небудзь ракеце на касмадроме — думка несур’ёзная, нават неразумная: усё адно, рана цi позна мне давялося б выйсцi адтуль. Я сеў каля iлюмiнатара, дастаў кнiгу, якую даў мне Снаўт. Было яшчэ даволi светла. Увесь пакой гарэў чырвоным святлом, старонкi таксама пачырванелi. Кнiга ўяўляла складзены нейкiм Ота Равiнцарам, магiстрам па фiласофii, зборнiк артыкулаў i прац, па праўдзе кажучы, сумнiцельных. Кожную навуку суправаджае якая-небудзь псеўданавука — дзiўнае скажэнне навукi ў галовах пэўнага кола людзей: астралогiя — карыкатура на астраномiю, у хiмii некалi была алхiмiя; зразумела, вядома, што нараджэнне салярыстыкi суправаджалася сапраўдным выбухам вучонасцi дзiвакоў. У кнiзе Равiнцара было менавiта такое псеўданавуковае варыва, ад якога, варта прызнацца, сам складальнiк рашуча адмяжоўваўся ў сваёй прадмове. Ён проста лiчыць, i не без падстаў, што такi зборнiк можа служыць каштоўным дакументам эпохi як для гiсторыкаў, так i для псiхолагаў навукi.
Рапарт Бертана займаў у кнiзе значнае месца. Ён складаўся з некалькiх частак. Спачатку iшлi надта лаканiчныя запiсы ў бартавым журнале.
3 14.00 да 16.40 умоўнага часу экспедыцыi запiсы былi кароткiя i аднастайныя.
Вышыня 1000 — альбо 1200 — альбо 800 метраў — нiчога не заўважана — Акiян пусты.
Запiс паўтараўся некалькi разоў.
16.40: падымаецца чырвоны туман. Бачнасць 700 метраў. Акiян пусты.
17.00: туман згушчаецца, штыль, бачнасць 400 метраў, ёсць праясненнi. Знiжаюся да 200 метраў.