Вечар
Шрифт:
Гастрыт. Халодная ж…
Васіль. Табе халодная, а мне ў акурат… Ну, увесь чацвер паляжу ў хаце… У пятніцу, значыць, на кладзішча, а потым ужо ўсе выхадныя памінайце… Піце, гуляйце аж да панядзелка… На гэта сотню-другую пакіну…
Гастрыт (падумаўшы, злосна). Брэшаш! Не веру. І ты баішся. Павінен баяцца, а не… Ну што ты ў жыцці бачыў, каб з лёгкай душой смерць прымаць?
Васіль. Усё трэба рабіць з лёгкай душой…
Гастрыт. Брэшаш!
Васіль.
Гастрыт. Нашто табе столькі капціць?
Васіль. Унукаў дачакацца трэба…
Гастрыт (усміхнуўся). Дык а яны, можа, ужо ёсць, а ты і не ведаеш. Унукі… Піша каму-небудзь твой Грышка?
Васіль (ніякавата). Піша… Мне піша…
Гастрыт. Брэшаш… Мае не пішуць, і твой павінен не пісаць…
Васіль. Піша!
Гастрыт (спакойна). Брэшаш…
Васіль (нечакана). Калі ты нарадзіўся, Мікіта?
Гастрыт. Ну, восенню…
Васіль (падумаў, нібы падлічваючы). Правільна…
Гастрыт. Што правільна?
Васіль. У Каляды цябе бацька з маткай рабілі, во што! У самую сцюжу… І на сугробе…
Гастрыт. А цябе…
Васіль (не даў дагаварыць). Мяне на печы. На гарачых цаглінах. І ўсё! Ідзі дадому, Мікіта… З табой пагаворыш — потым цэлую ноч поскудзь усялякая сніцца…
Гастрыт (зацята). Ладна! Пагляджу я, ці такі ты будзеш вясёлы, калі гэта сука касая ўсур'ёз за цябе возьмецца… Пагляджу!
Васіль. А мо мне давядзецца паглядзець? Га? Ты ж ад сваёй злосці капыты адкінеш… Твар вунь, як жоўты кукіш…
Гастрыт. На гэта не надзейся! Здохну, а цябе перажыву!
Васіль (зірнуў на дарогу). Пачакай, пачакай… Едзе нехта! У вёску едзе!
Выбеглі ўперад, глядзяць. Чакаюць. Уздыхнулі.
Гастрыт. Павярнулі… Па грыбы прыкацілі… А ты ўжо ўзрадаваўся! Не прыедуць… (Засмяяўся.) Яны і на хаўтуры не прыедуць! Сорамна будзе ў труне ляжаць…
Васіль. І чаму ты так пра смерць любіш пагаварыць, не раўнуючы як я пра свой раўмацізм?.. Дык у мяне хвароба, яна, праклятая, косці ломіць, хочаш не хочаш, а будзеш і памятаць і гаварыць… А пра смерць… На які д'ябал языком мянціць, прымервацца да яе? Не спужаеш і не ўцячэш!
Гастрыт. Не разумею! Як так можна? Усё яму добра, усё хораша! Што за народ?! Б'юць іх — добра, апошняе адбіраюць — хай, дзеці забыліся —
Васіль. Не хадзіў бы ты да майго калодзежа… Га, Мікіта?..
Гастрыт. Хадзіў і буду. Не забароніш.
Васіль. Забараніць не магу… Гэта калодзеж… Самая смачная, самая чыстая вада…
Гастрыт. У цябе? Самая смачная? Цьфу!
Васіль. Што ты робіш, вырадак?! На святы калодзеж пляваць! Гэта вада душу мякчэйшай робіць і галаву яснай…
Гастрыт (папрасіў). Васіль, растлумач ты мне… Хоць забі — не разумею…
Васіль. Што растлумачыць?
Гастрыт. Ты проста прыдурак ці толькі прыкідваешся? Сонцу, як людаед, моліцца, вада ў яго ну не проста вада, а жывая… Нябожчыку на пятку капні — у скокі пойдзе… Здзяцініўся пад старасць!
Васіль. Ідзі ты, Мікіта, адсюль…
Гастрыт. Не пайду.
Васіль. Не трывож майго сэрца!
Гастрыт. Не пайду! Вуліца не твая.
Васіль. Тады злазь з лаўкі, падла! Лаўка мая, сам рабіў…
Гастрыт устаў з лаўкі, сеў побач на траву.
Гастрыт. Падавіся сваёй лаўкай. Куркуль!
Васіль маўчыць.
Перажытак!
Васіль. Сталоўка ўжо адчынілася, Мікіта… Ідзі гуляш калгасны ў Займішча есці… Вадзіцы з майго калодзежа напіся і ідзі.
Гастрыт. І пайду. А ты бульбай нішчымнай давіся!
Васіль. Я сам сябе ўсё жыццё карміў, кармлю і да смерці карміць буду…
Гастрыт. Брэшаш! Грошай шкада, во і цягнеш з сябе жылы… А нашто яны табе? Богу ўзятку даваць уздумаў?
Васіль. Не хачу нават пад старасць як той клоп жыць… Хадзіць па зямлі і ў сталоўцы абедаць… Гэта ж сорам!
Гастрыт. Гэта не сорам! Гэта абшчэственная пітанія! І потым я заслужыў… У мяне пенсія!
Васіль. Пенсія хутка ва ўсіх будзе… Хто толькі нас гуляшамі карміць будзе?..
Гастрыт. Я калі-небудзь на цябе ананімку напішу. Пабачыш. (Злосны, пайшоў.)
Чайнік з калодзежнай вадой застаўся каля лаўкі.
Васіль (адзін). Ты не крыўдуй на яго… Душа ў чалавека баліць. Нічога за ўсё жыццё нікому не аддаў… Аддаць трэба… Трэба… Тады ты і сагрэеш, і суцешыш, і сілы пад старасць дасі… Праўда? Слухаеш? Пайду свіннату сваю карміць… Чуеш, вішчаць? Эх, ручухны мае, ручухны!.. Што ж гэта вы так расхадзіліся? Ці не дождж збіраецца?.. Не падобна як быццам…