Чтение онлайн

на главную

Жанры

Шрифт:
* * *

…Iела цIавирзича, йуург кийчча лаьтташ йара. Очакх тIера схьаэцна боккха цIеста йай цIенкъа а хIоттийна, тIера негIар дIаайъира Айзас. ЧухIоьттинчу кIуьрах дIауьйш, чоме Iаь йаьржира. Дас шена бина дечиган жима мIара а эцна, йена гуонаха хьаьвзира Iумар.

– Саьрамсекх аьттий ахь? – хаьттира Iелас Айзега.

– Аьтта.

– Шина кIантана цхьа-ши хьалтIам йитий, и йай берамца ВасалгIарна хьохьа.

Айза цецйелира.

– Вай хIун до ткъа?

– Вай охьадуьйшур

ду-кх. Кху дуьненахь мел долу даар хиларх, кхаьллина хIума кийра гIyp дац-кх суна.

Айза, кхин йист ца хуьлуш, берам чохь дечиган кад тIехIоттийна йай а эцна, арайелира.

Йилхина ши бIаьрг цIийбина, цхьа ах сахьт далале йухайеара иза.

IV корта. Йуьртан керла дай

«…Муьлш бу кхузахь пурстоьпаш шаьш? Иэхь, оьздангалла хIун йу, ца хууш, амма карахь дерриг Iедал долуш, бодане нах бу… Цара хIитто йуьртдай а хуьлу оьздангаллех боьхна, халкъо шен йукъараллех хадийна даххаш. Хьалха къуй, зуламхой, айкхаш хилла нах…»

Я. Абрамов

1

Дийнахь сарралц болх бина йуьртахой, шайн къуьданаш дIа а байъина, хьалххе охьабийшинера. ТIедогIучу шаро жимма а рицкъа дохьур ду аьлла догдохийла йерш, мерза ойланаш йеш, набарх булура, ткъа важа дукхахберш, боьхначу аьттоно наб кхета ца буьтуш, бекъачу метта керчаш, ца йогIу наб кхетийта гIертара.

Амма йуьртден Iосин цIенойн кораш, даим а санна, серладевлла гора тховса а. Оцу йуьртахь цуьнан, Шаьхьбин, ХортIин, Товсолтин а цIенош бен дацара тхов тIе гериг йиллина а, корашна ангали тоьхна а. Оцу веаннан цIенош чохь бен ца догура ангалин шиша долу мехкадаьтта даго чиркхаш.

Iосин хIусамехь хьеший бара тховса а. Дилхалахь, лоха Шахьбий, векъана, гIуркх санна, веха Товсолтий, поппаран терхи тIе даржийначу къорзачу истангаш тIе а хиъна, йуучух тIаьххьара кадетташ воллура. Даьттан чохь гIорийначу чIепалгашка наггахь сутара бIаьргаш хьажабора шина хьешо, амма уьш цкъа дIакхалла а гай чохь меттиг бацара.

Миччахьа а адам цхьаьнакхеттачохь саццаза жайнин хабарш дуьйцуш амал йара Шахьбин. Нахе хаьттича, цул суьпий, цуьнга шега хаьттича, цул воккхий Iеламстаг вацара, Яьссин тогIица хьовха, йерриг Нохчмахкахь а. Амма, тховса санна, шаьш кхоъ цхьаьнакхеттачохь йуучунна тIекхевдаш, иза хьалхара дIаоьцуш бен, цкъа а Делан цIе ца йоккхура цо. ХIинца а воллура иза, даьтта а дуьллуш, шура а тухуш кечдинчу гIалмакхан чайнах наггахь къурдаш а деш, ша хьуьжарехь доьшуш волуш мехкаршца шаьш лелийна синкъераме гIуллакхаш дуьйцуш.

– Тхан моллин ши зуда йара, – дуьйцура цо. – Цхьаъ, шега хьаьжжина, къена, важа – иштта, тхан хеннара жима стаг. ХIокху къанйеллачу бажах цуьрриг самукъа ца долу жимахйерг даим а тхоьга бIаьргаш къерзош бен ма ца Iара. Сайн накъостел аьрхо волу со гIуллакх долуш а, доцуш а сих-сиха моллагIаьрга оьхура. Эвхьаза забарш йара суний, оцу зудчунний йуккъехь, амма цкъа а цунах куьг ца Iоьттинера ас. Нахала валарна кхоьрура. Цхьана дийнахь ваха со и йолчу, цуьнца эвхьазвала чIагIо йина. Молла цIахь воций хаьара суна, амма, со чохь волуш и цIа вагIахь а аьлла, бехказлонна сайн карадеана цхьа жайна даьхьира ас.

– Гора, борз, йаI! Веана цIа кхаьчначу моллас, ахь хIун до аьлла, хаьттича, жайни тIерачу цхьана меттигах кхетта вац ша, ала воллийца, – велавелира Товсолта.

– ТIаккха?

– Вахана, д?акхечи со. Ц?ахь ша йу зуда. «Х?ара х?ун йу хьан пхаьрса к?ел йоллург?» – хаьтти х?окхо. «Къеначу молланаша нах ?ехо х?ума, къоначу молланаша зударий ?ехо х?ума йу-кх», – жоп дели ас. Х?ун дара а, хаац, оцу дийнахь цкъа а ца хиллачу тайпана зудйаьлла хьаьвзи иза. Маьнги йисте охьа а хиъна, шен кера куьг тоьхна, соьга боху: «Схьадоьл, к?орни, сан кара хаал цкъа!»

– Хиин хьо ткъа?

– Жайна пхьаьрса кIел, ши куьг таIIийна гIовталан кисана а доьллина, вахана, цуьнан кара а хиъна…

НеI йиллина, чоьхьайаьллачу хIусамнанас РебаIата Шахьбин дош къамкъаргехь сацийра.

– Йуург оьший шуна?

– Ца оьшу, ца оьшу! Цкъа кху чу ма гIерталахь, тхо хаза сакъоьруш дохку! – куьг ластийра Товсолтас.

Церан самукъане йаххьаш гича, уьш цхьа лартIехь доцург дуьйцуш бохкийла хиъна РебаIат, резайоцуш корта а хьовзийна, арайелира.

– ТIаккха? – хаьттира Шахьбех хилларг хаа сакIамделлачу Iocac.

– ТIаккха! Стенна хоьтту ахь кхидIа? ТаIIийна мара а воьллина, писволлалц со хьекхийра-кх цо!

– Ткъа ахь куьг ца Iоьтти?

– Стенна оьшура иза? Дерриг а цо ша деш хилча!

Там хиллачу Товсолтас, шен мекхийн мерцхалгех ка а детташ, балдех мотт хьоькхура.

– Делхьа ала, Шахьби, куьйгаш кисана а доьхкина, хIунда хиира хьо цуьнан кара? Цунах ца кхета-кх со.

Хьажа тIе а, логах а даьллачу хьацарна гIовталан тIам а хьаькхна, чайнах буткъа къурд а бина, Iосега хьаьжира Шахьби.

– ГIуллакх галдала доьлча, кIелхьарвала ков дита. Сайга баа аьлча, ас, исс Къуръан тIекIел а диллина, дуй буур ма бара, оцу зудчух айса куьг ца тоьхна аьлла!

– ОстопираллахI, ма саьхьара адамаш ду-кх шу, дан ткъа! – кIажвахана воьлура Ioca. – Ткъа, Товсолта, хьоьгара даьллий ишттаниг?

– Мичара! – корта ластийра Товсолтас.

– ХIара тайпа йакъайелла хьорзамаш ца оьшу зударшна. Царна-м цхьа со тайпа бух безий!

– Вахьа-хьа-хьа! Хьорзам тов! Делхьа, ма нийса элира ахь иза, ала хIай! Вахь-хьа-хьа! – гай лаьцна, шалхаоьхура Iоса.

Товсолтин деган кураллин мерзах мIара хьакхайелира.

– Берстинчу айгIарехь ницкъ ца хуьлий, хаьий хьуна? Берстинчу айгIарх а, озачу кхелах а долало вуон xIy. Хьо-м, цхьанна гучуваьллехь, кIелхьара ца валавала а мегара, ткъа иштта меттиг сайна Iоттайелча, со цIенна чекхваьлла!

– ХIапIуп! Хьо-м вовзара вайна!

– Делхьа дийца, Товсолта, айхьа лелийнарг!

– Дийца дукха хIума а дац иза-м. Со цхьана зудчуьнца лелла аьлла, цкъа цхьа хIума кхоьллира…

– Бакъ мукъане дарий и? – Iосега бIаьрг таIийра Шахьбис.

Поделиться:
Популярные книги

Идеальный мир для Лекаря 19

Сапфир Олег
19. Лекарь
Фантастика:
юмористическое фэнтези
аниме
5.00
рейтинг книги
Идеальный мир для Лекаря 19

Вперед в прошлое 6

Ратманов Денис
6. Вперед в прошлое
Фантастика:
попаданцы
альтернативная история
5.00
рейтинг книги
Вперед в прошлое 6

Назад в ссср 6

Дамиров Рафаэль
6. Курсант
Фантастика:
попаданцы
альтернативная история
6.00
рейтинг книги
Назад в ссср 6

Дурашка в столичной академии

Свободина Виктория
Фантастика:
фэнтези
7.80
рейтинг книги
Дурашка в столичной академии

Кодекс Крови. Книга Х

Борзых М.
10. РОС: Кодекс Крови
Фантастика:
фэнтези
юмористическое фэнтези
попаданцы
аниме
5.00
рейтинг книги
Кодекс Крови. Книга Х

Идеальный мир для Социопата 6

Сапфир Олег
6. Социопат
Фантастика:
боевая фантастика
рпг
6.38
рейтинг книги
Идеальный мир для Социопата 6

Как я строил магическую империю 2

Зубов Константин
2. Как я строил магическую империю
Фантастика:
попаданцы
аниме
5.00
рейтинг книги
Как я строил магическую империю 2

Попаданка в деле, или Ваш любимый доктор - 2

Марей Соня
2. Попаданка в деле, или Ваш любимый доктор
Любовные романы:
любовно-фантастические романы
7.43
рейтинг книги
Попаданка в деле, или Ваш любимый доктор - 2

Шведский стол

Ланцов Михаил Алексеевич
3. Сын Петра
Фантастика:
попаданцы
альтернативная история
5.00
рейтинг книги
Шведский стол

"Фантастика 2024-104". Компиляция. Книги 1-24

Михайлов Дем Алексеевич
Фантастика 2024. Компиляция
Фантастика:
боевая фантастика
5.00
рейтинг книги
Фантастика 2024-104. Компиляция. Книги 1-24

В зоне особого внимания

Иванов Дмитрий
12. Девяностые
Фантастика:
попаданцы
альтернативная история
5.00
рейтинг книги
В зоне особого внимания

Авиатор: назад в СССР 11

Дорин Михаил
11. Покоряя небо
Фантастика:
альтернативная история
5.00
рейтинг книги
Авиатор: назад в СССР 11

Наследник старого рода

Шелег Дмитрий Витальевич
1. Живой лёд
Фантастика:
фэнтези
8.19
рейтинг книги
Наследник старого рода

Идеальный мир для Лекаря

Сапфир Олег
1. Лекарь
Фантастика:
фэнтези
юмористическое фэнтези
аниме
5.00
рейтинг книги
Идеальный мир для Лекаря