Авантуры драгуна Пранціша Вырвіча
Шрифт:
На прыгожым твары жанчыны была грэблівасць. Але Пранціш уявіў, як можна выкарыстаць такое ўмельства… Прыдатна!
— Учора Бутрым паўночы сядзеў і спрабаваў гэтак вось загасіць свечку на адлегласці, — змрочна прамовіла Саламея. — Каб яму хто паказаў, як ілбом мур разбіваць — страшна ўявіць, чым скончылася б. Вясной спадар Лі прапанаваў яму сабраць раструшчаны збан проста ў мяху, праз тканіну. Казаў — добрая трэніроўка для доктара, які складае паламаныя суставы і косткі.
— А сам кітаец сабраў? — здзівіўся Вырвіч.
— Сабраў, — адказала Саламея.
— А Бутрым?
— Два тыдні змагаўся, — пані Лёднік раздражнёна ўздыхнула. —
Цяпер Пранціш ведаў, адкуль ягоны былы слуга навучыўся скакаць па сценах. Пэўна ж, кітаец досведам падзяліўся.
Бліны пані Саламеі сапраўды смачныя, ды яшчэ са смятанкай… Добра, што не пост, да таго ж Пранцішу не трэба было пільнавацца дыеты, як суддзі Юдыцкаму. Так што паспеў прыгаварыць бліноў пяць, пакуль кітаец не сышоў, і на варыўні не з’явіўся змрочны Лёднік. Відаць, удар на адлегласці так пану і не ўдаўся.
Доктар моўчкі выслухаў красамоўны расповед пра спакусную прапанову суддзі.
— Усё роўна нам жа трэба ў Гутаўскі кляштар!
— Нешта я не надта веру ў такія шчаслівыя супадзенні… — прабуркатаў Лёднік. — Спадзяюся, ты нічога не паабяцаў пану — ні ад свайго імя, ні ад майго?
Пранціш трохі замяўся… Але з самым сумленным выглядам падазрэнні доктара адпрэчыў. А загашальнік свечак сядзеў сумны, унураны, твар завешаны чорнымі патламі. Спытаў стамлёна:
— І чаму радзівілаўскім кляўрэтам патрэбныя менавіта твае ды мае паслугі, а, Вырвіч? За такія грошы маглі б наняць хоць Германа Ватмана, прафесійнага забойцу самага высокага рангу. Што ў нас ёсць такога, што адрознівае ад звычайных наймітаў?
Замест драгуна мужу адказала пані Саламея, вельмі ўстрывожаная расповедам:
— Ды проста вы не належыце да кола праціўнікаў караля! Вы праваслаўныя, сябруеце з расейцамі, у пана Вырвіча нават клопаты з-за гэтага ў войску, а ў цябе — у Акадэміі. Вас нельга западозрыць у закалоце супраць Панятоўскага і Расіі! Значыць, хочуць выкарыстаць вас для маскіроўкі нечага сумніўнага.
Доктар уздыхнуў.
— Вось і я так думаю. І як жа мне гэта абрыдла… Быць інструментам у чужых руках. Усё, ніякіх авантур! Ніякіх спакусных прапановаў! У Гутаўскі кляштар з’ездзім самі.
Вырвіч пастараўся не паказаць расчаравання. Падобна, полацкага Фаўста не адразу ўдасца ўгаварыць. А патрабаваць, каб выканаў дадзенае слова, пакуль не хацелася — Пранцішу ўсё яшчэ было трохі сорамна за нядаўнія нядобрыя пачуцці да доктара, які любіў яго, як родны бацька.
У пакой забег малы Алесік, быццам уварваўся ветрык:
— Пан бацька, пані маці! Спадар Лі прыслаў яшчэ адну страву!
За малым гаспадаром сунуўся Хвелька, старанна несучы на выцягнутых руках цяжкі гліняны гаршчок, накрыты бялюткім ільняным рушніком. Ад гаршчка распаўсюджваўся незразумелы, рэзкі водар. Але на таўсманным твары слугі чамусьці не адлюстроўвалася зацікаўленасць у змесціве пасудзіны, хаця Хвелька не ўпускаў ніводнага выпадку перахапіць смачненькі кавалак. Гаршчок быў урачыста пастаўлены на стол, зняты рушнік і накрыўка… Сямейства насцярожана схілілася над падарункам, вывучаючы кітайскае смакоцце. На нейкі час запанавала маўчанне.
— Спадар Лі не сказаў, як гэта называецца? — папытаўся доктар. Алесік, які ўскараскаўся на зэдлік, каб зазірнуць у гаршчок, заківаў галавой:
— Гаварыў! Фан… фін… цзя… ця…
— Ясна… — уздыхнуў доктар. — Ну, хто пакаштуе?
Хвелька сціпла адыйшоўся ўбок.
— У мяне пячонка хворая, пан доктар ведае!
— А з чаго гэта зроблена, Бутрым? — папытаўся Пранціш, разглядаючы бела-чырвона-зялёную куламесу.
Лёднік уцягнуў доўгім носам вохкую пару:
— A prima facie [6] , кураціна тут дакладна ёсць. Лі неяк распавядаў пра нацыянальную страву «Цмок, тыгр і фенікс», якая рыхтуецца з курыцы, коткі і змяі…
6
На першы погляд (лац).
Хвелька гучна зглынуў, нібыта яго заванітавала. Пранціш скрывіўся.
— Ты што, думаеш, твой кітаец корміць графа Разанцава варанымі коткамі і змеямі?
— Ну, не так радыкальна, — меланхалічна прагаварыў Лёднік, пацягнуўся за доўгай лыжкай, памяшаў ёю ў гаршчку, ад чаго і Пранціш адчуў, як нешта падступіла пад горла. За лыжку чапляліся доўгія белыя локшыны, падобныя да чарвякоў, што плавалі ў чырвонай падліўцы. А самае застрашлівае — боўталася чыёсьці вока. Круглае, з вішню, з чорным зрэнкам, яно быццам пазірала з гаршка, ад гэтага не было зразумелым, хто каго збіраецца з’есці. Адразу ўспомніўся суддзя Юдыцкі, які выплёўваў пажаваныя кавалкі на паднос.
— У кітайскай кухні спалучаюцца неспалучальныя элементы, — адкашляўшыся і тыцнуўшы лыжкай у варанае вока, пачаў лекцыю прафесар. — Напрыклад, у страве «Буда пералятае праз сцяну» у адным гаршку знаходзяцца плаўнік акулы, кальмар, качаціна, кураціна, свіная нага, бараніна, парасткі бамбука, грыбы і яшчэ немаведама што. Паводле легенды, адзін падарожны гэткім чынам схаваў у гаршку ўсе свае прыпасы, і атрымалася такая смачная страва, што на яе пах з бліжэйшага кляштара палезлі праз сцяну манахі, апраўдваючыся, што гэтак зрабіў бы і сам Буда.
— Я не хачу гэта… з вачыма… есці! — рашуча заявіў Алесік. — Я бліноў хачу!
— Колькі галодных людзей былі б шчаслівыя мець такі пачастунак на стале! — строга сказаў Лёднік, які сам, аднак, не спяшаўся несці лыжку ў рот. — І спадар Лі пакрыўдзіцца… Кулінарыя — таксама від мастацтва!
— Усё, заканчвайце дзівіцца! — рашуча заявіла Саламея. — Спадар Лі — жартаўнік, ён спецыяльна прысылае такія… спецыфічныя стравы. Помніш, Бутрым, як ты мінулы раз соду глытаў пасля ягоных прыправаў? Маіх бліноў хопіць на ўсіх.
Палачанка ўзяла рушніком са стала цёплы гаршчок і паставіла на падлогу.
— Піфагор, любіш кітайскую кухню?
Руды сабака падсунуўся да гаршчка, прынюхаўся, падціснуў хвост, пакрыўджана гаўкнуў і выбег з пакою. Пранціш не стрымаў смеху.
— Гэтую страву трэба назваць не «Буда пералазіць праз сцяну», а «Піфагор уцякае на двор».
Куды ўрэшце адправіліся кітайскія далікатэсы, Вырвіч не высвятляў.
Гасіў уночы прафесар свечку кулаком на адлегласці ці не, невядома, але наўрад. Таму што, калі ў горадзе зніклі агні самым звычайным спосабам, у дом з зялёнымі аканіцамі прыбеглі ад чарговага пацыента, якому стала кепска, і Лёднік, сабраўшы доктарскую валізку і прачытаўшы кароткую малітву святому Панцеляймону-ацаляльніку, адправіўся ратаваць яшчэ адно чалавечае жыццё, і, пэўне ж, начхаць няшчаснаму хвораму было на ўсе гумаральныя і магнетычныя тэорыі, на вучоныя дыспуты і на блюзнерствы ягонага лекара.