Бурятские народные сказки. Бытовые
Шрифт:
Тннгээт хаанайда ошиба ха. Тиихэдэн инэагашин хусээт байба ха. Тиигээт ноинэй хубуунэй хонииин дутуу байба ха.
Тиигээт хаан хэлбэ ха:
— Нэгэ тулум улигер хэлээ аашни ухуп, — гэнэ ха. Тиихэдэн тэрэ хбн:
— Хаан харакши гуундээ… — гэхэдэн, хаан:
— Тулумш дрээ! — гэбэ ха.
— Басагаа аса, — гэбэ ха. Тиихэдэн хаан:
— Менее пуни мэнии басаган, ши, ноинэй хубуун, таа гурбан энэ амбаар дотор ороот унтактуу. Тиихэдэтнай баинай хубуун таа хоёрой хэн тээшитяай хараат хэптэнэп, тииэн хунт-най абуужи, — гэнэ ха.
Тиихэдэн тэдэ гурбан харанхуй амбаар соо ороот, гурбуу-
лаа зэргэлээт унтаба ха. Тиихэдэн тэрэ хбн:
— др саахар юумэ ехэ идеэн аад ла, шншиэм хурнэ,-
гээт, бодоот шишээши болбо ха. Тиихэдэн" тэрэ хубуун хэлбэ ха:
— Шишээнээ хурхэдэ хаанэй амбаар соо шишхэдээ яаха-
ам ба! — гэжи хэлбэ ха.
Тиихэдэн баянай хубуун нээрээ бодоот, шишчжирхиба ха.
Тиихэдэн тэрэ угээтэй хунэй хубуун:
— Хаанай амбаар соо юундэ шишээ гээшибиип! — гээт ошоот, шишиээ этьхэ юум байна гээт хлт-халт гуулжи байжи апша япан жимэс саахар идиба ха.
Тиигээт тэрэ баинэй хубуун нээрээ шишэн аадла бодоот, тэрэ шишиээ иддирхиба ха.
Тиигээт хаанай басган баинай хубуун тээши харажи хэп-тээн аад ла, унэрэй гутахада угээтэй хуунэй хубуун тээши хараба ха. Тиихэдэн тэрэ хбн гариин апши, хзн дээг-рээ хэжирхеод хэптэнэ ха. Тиихэдэн глгр хаантан ерээт зэбэ ха. Тиихэдэн басаганиин угээтэй хнэй хбн тээши харжи хэптэбэ ха. Тиигээт тэрэ гурбан бодоот, угээтэй хунэй хубуун хаанда:
— Басгаа аса! — гэбэ ха. Хаан хэлбэ ха:
— Нэгэ тулум улигэр хэлээ аашни ухуп.
Тиихэдэн:.
— Хатан зарсатаяа… —
Тиихэдэн:
— Тулумш дуурээ! — гэбэ ха.
Тиигээт хаан басгаяа угбо ха. Тиигээт тэрэ хубуун хаанай басга абжи, ехэ баян болжи жаргажи ууан юуман ха.
95. ДОЛООН ЯМААТАЙ БГН
Урдан нэгэ айлайхи бии юм пан ха. Тии-гээт долоон ямаатай юм пан ха. Тиигээт бгниин ямаагаа адуулдактй, амганиинь ходо адуулдак юума ан ха. Тиигээт нэгэ бгн:
— Ямаагаа адуула, — гээт, табан тхэй липоошхо хайра-жи гт, ямаандаа ильгээбэ ха. — Талмайн соорхой байха, тэрээнэй дунда тапхар шулуун байха, тэрэ тапхар шулуун дээрэ б уугаарэй, — гээт ильгээбэ ха.
Тиихэдэн тэрэ бгниин ошоот:
— Яагаа зохитхон шулуум даа, — гэбэ тапхар шулуугаа. Тапхар шулуун дээрэ пуугаат, табан тхэй липоошхоо
идиба ха. Тиигээт унтажи ууна ха. Тиигэжэ байтараа, тапхар шулуу хаха унгаат, таар хара мд хаха унгаат, табан нд гуталаа таа унгаат, талма соорхой бала болтор унгаат, долоон хара ямаагаа гы болшйтор унгаат, саашаа гйгт, хаанайда ошиба ха. Тиигээт, хаанда хэлбэ ха:
— Тапхар шулуу хаха унгаап, таар хара мд хаха унгаап, табан пд гуталаа таа унгаап, талмай соорхойн бала болтор унгаап, — гэнэ ха.
Тиихэдэн хаан:
Яагаа унгаран хумши, — гээт, орнойнгоо ширн хл- уддирхиба ха.
Тиихэдэн табан тхэй липоошхон хусэлдэжи ерээт, хаанай орной ширээгэй хл хуху унгаат, гэртээ гйжи ербэ ха.
Тиигээт амгандаа хрна ха. "Тиигэн, тиигэн", — гэжи. байжи хрна ха, япан ябдалаа хрна ха. Тиихэдэн амга-ниин хараагаат, ямаагаа ошожи асарна ха.