Бурятские народные сказки. Бытовые

Коллектив авторов

Тадхай шамай, господи, би хайшан гэжэ гешни азарга болгохо хнбиб? — гэжэ ород лама ганиржа оробо.

Мнхи хбмнай гн, дээрээ лаб байса ууряа зааад: ~~а а' а' ^е азаРга болгохо шадалгй аад лэ, хайшан гээд оуряадые ород болгохо, гэжэ байан хмши?! — гэжэ хэлээд, хашан сагаан ггээ сами уруунь шабхуурдаад ондого ендого оодоргоод арилшаан гэхэ.

93. ГУРБАН УГЭ

Нэгэ хаан бии иман ха урдан. Тэрэ хаанай хамак

юума мэдэжэ байдаг нэгэ1 тушэмэл, ехэ лама бии иман ха, тиигээд тэрэ зониин хэлсэдэк болбо ха: "Энэ ламынгаа гы аа манай хаан байжи шашх угы им ха — гэжэ. — Энэ ламаи ашаар байдак им болбо ха".

Тиигээд хаан анаба: "Би, албатамни намайи элдэп янзаар хэлсэдэк, байза, би энэ ламын алхым байна, тиигээт р байжи шатхап", — гэжэ анаба ха. Тиигээд тэрэ ламаяа дуу-дуулба:

— Менее гурба хоноот мениидэ ерэ, би тиихэдэшни гурбан угэ урууп, — гэжэ захюулба.

Тиигээд тэрэ лама ехэ айшоодло, бодолго боджи байна ха: "Байза, хайшан гэхэ юм гээшип!" — гэжэ ехэ бодолго боджи байна ха.

Тигээт гл ошхо гэжи байтарни, гэнтэ нэгэ холо зайжи; ябдак дн хрижэ ерэбэ ха, тиигээд ахан хэлбэ ха:

— Намайи хаан дуудуулаа. Тиигээд: "Гурбан угэ асууха* дамни тэрнэй харюу таажа шадаа гы аашни, алхап" гэжэ; захюулаа, — гэбэ ха.

Тиихэдэн дуун хэлбэ ха:

— Би ошоуумби; хун мани юун хэлсэкшип, адли юмэ гэжэ! Би шэнии хубсаа мдт ошуумби. Юун тэй юума урхаом даа, — гэбэ ха.

Тиихэдэн ахан нэгэ бага шэнээн айжарба ха. Тиигээд глэ-ниин дн ахынгаа хупсаа мдд, хаанайда ошобо ха. Тии-гээд баруун тээн ошоот ууна ха. Тиихэдэн хаан асууба ха*

— Зай, дээшээ тэнгэридэ хртэр худуй модом? — гэжэ Ьурба ха.

— Хоир зуун модон, — гэбэ ха.

Тиихэдэн хаан ураба ха:

— Яахадаа? Тиихэдэн хэлбэ ха:

— Тиигээ аа хэмжээт зээт таа, — гэбэ ха. Тиихэдэн хаан хоёртьхи гэеэ урба ха:

— Би юутэ биип? — гэбэ ха.

— Дшэ доэн мунгэнэйт, — гэбэ ха.

— 7 Би яахадаа дшин юэн мнгто бип? — гэбэ ха. Тиихэдэн хэлбэ ха:

— Танай тухай хэмэл бурхан табин мнгт байкшил даа. Таа хаан хун хадаа, бурханаа нэгэ мунгэ дооши сэнтэй байха

гпта, — гэбэ ха. *

Хаан тиигээд гурбатьхи угэеэ пурба ха:

— Би ю анжи ууна биип, — гэбэ ха.

— Та нхил ламам гэжэ анажи угаагта даа. Бишил-

ди) — гээт, гуйжи гаршиба ха.

Тиигжи дуун ахынгаа ами абраан юмэн ха. (Тиигээд лэ дуурсэн).

94. ДОЛООН ГАХАЙТАЙ XYBYYH

Урдан нэгэ айлайхи би юм пан ха. Тии-гээт долоон гахайтай юм ан ха. Тиигээт

хубууниин адуулдак юм пан ха.

Нэгэ адуулжи яптарана, хаанай басган ерба ха. Тиигээт:

— Нэгэ гахай угыш, — гэнэ ха.

Тиихэдэн:

— Гурбан айханээгаа нэшин хэлжи г аашни хп,—

гэнэ ха.

Тиихэдэн хаанай басган гурбан айханээгаа нэгын хэлжи гт, нэгэ гахайин абба ха. Зургаан гахайтай болоот, гл-ниин бапа адуулжи ошиба ха. Тиихэдэн хаанай>басган ербэ ха.

— Бапа нэгэ гахайяа угыш, — гэнэ ха.

Б aha:

— Гурба айханээгаа- нэшин хэлэжи г аашни хп,—

гэнэ ха.

Тиигээт гурба айханээгаа нэгын хэлжи гт, баа нэгэ гахайин абба ха. Тиигээт нгдриин баа гахайгаа адуулба

ха. Тиихэдэн хаани басган ерээт:

— Нэгэ гахайяа гыш, — гэнэ ха.

Баа:

— айханээгаа нэшин хэлэжи г аашни хп, — гэнэ ха.

Тиигээт дрбэн гахайтай болбо ха. Тиигээт эхэ эсэгэн:

— Гахайшни яашоо гээшип? — гэнэ ха.

Тиихэдэн:

— Ехэ мнгр худалдааби. Нэгэ хдй хоноот мнгмнай

ерэхзр— гэнэ ха.

Тиигээт гэртэхшин нэгэ гахайгаа алжи идебэ ха.

Тиигээт тэрэ хбн гурбан гахайтай болоот, ехэ уйдажи байна ха. Тиигэжи байтарна хаанээда тр болбо ха. Тиихэдэн тэрэ трдэ ошиба ха. Тиихэдэн хаан шил гэрэй оройпоо ха-

раат:

— Мэнии басаганай гурба айхани тааан хндэ басгаа

хп, — гэнэ ха.

Тиигээт тэрэ хбн нэгэ пайханиин хэлбэ ха:

— Шр,— гэжэ хэлбэ ха.

Тиихэдэн хаан тэрэ хубуундэ нэгэ тэргэ мунгу угба ха. Тиигээт тэрэ хубуун гэртээ тэрэ мунгуёо "гахайгаа худалдапая мнгмнн" гэжи асарба ха. Тннгээт баа глдуриин ошоот: — Хуба, — гэжи таагаат, баа нэгэ тэргэ мунгу абба ха. Тиигээт гэртээ асарба ха. Бапа глниин ошоот: ~ Субут, — гэжи таагаат, баа нэгэ тэргэ мунгу абба х&4 Тиигээт хаанэй басага апха болбо ха. Тиихэдэ хаан хэлбэ ха:

— Табан зуун ннзага адуулхаш, — гэнэ ха.

Нэгэ ондоо ноин хунэй хубуун хаанай басга апха гэжи байпа'н юм ан ха. Тэрээндээ:

— Табан зуун хони адуулхаш, — гэнэ ха. Тиигээт:

— Хэнтнай хсэт адуулаат ерна, тииэн хун мэнии басага апха, — гэнэ ха.

Тиигээт тэрэ хоир адуулжи ошиба ха.

Тннгээт тэрэ хубуун шипшуур хээг грэнэйнг хубуу шипшуурдээт, холо ошходон асаржа байна ха. Тиигээт тэрэ баянай хубуунэй нэгэ хонини хулуужи асаржи иддирхёод байна ха.

Тиихэдэн хаанэй хатан зарсадаа боожоо барюулаат, гурба мори оруулаат гуйлгэжэ ерээт, нэгэ инзагшин эрбэ ха. Тиихэдэн:

— Зарсатаяа унтаа аашни хп, — гэнэ ха.

Тиихэдэн хаанай хатан зарсатаяа унтаба ха. Тиигээт тэрэ хубуун инзагаяа угт, тээ саашаа оччи яптараиа инзагаяа шипшуурдээт, рг асарба ха.

Тиигэжи байтарана хаан нэгэ харакши гуу унаат ербэ ха, Тиигээт нэгэ иизага эрбэ ха. Тиихэдэн тэрэ хубуун:

— Харакши гундээ сопхороо аашни ухуп, — гэнэ ха. Тиихэдэн хаан харакши гуундээ сопхорба ха. Тиихэдэн

тэрэ хубуун нэгэ инзагаяа угт, тээ саашаа отчи яптарана бала шипшуурдээт, ргэн асарба ха.