Nauka Holenderskiego przez Literatur?: Analiza i T?umaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej
Шрифт:
Ik heb toen de beide jongens over myn plan gesproken, en ze vonden het goed. (Porozmawialem wtedy z chlopcami o moim planie i uznali go za dobry; Ik heb toen de beide jongens over myn plan gesproken – Porozmawialem wtedy z chlopcami o moim planie, en ze vonden het goed – i uznali go za dobry). Alleen scheen Stern, die een tint van letterkunde over zich heeft – zooals veel Duitschers – stem te willen hebben in de wyze van uitvoering. (Jednak Stern, ktory ma nute literatury – jak wielu Niemcow – wydawal sie chciec miec glos w sposobie wykonania; Alleen scheen Stern, die een tint van letterkunde over zich heeft – Jednak Stern, ktory ma nute literatury, zooals veel Duitschers – jak wielu Niemcow, stem te willen hebben in de wyze van uitvoering – wydawal sie chciec miec glos w sposobie wykonania). Dit beviel me nu wel niet zeer, maar omdat de voorjaarsveiling op-hand is, en ik van Ludwig Stern nog geen orders heb, wilde ik hem niet te sterk kontrarieeren. (To mi sie teraz bardzo nie podobalo, ale poniewaz zbliza sie wiosenna aukcja, a nie mam jeszcze zamowien od Ludwiga Sterna, nie chcialem mu zbytnio przeciwdzialac; Dit beviel me nu wel niet zeer – To mi sie teraz bardzo nie podobalo, maar omdat de voorjaarsveiling op-hand is – ale poniewaz zbliza sie wiosenna aukcja, en ik van Ludwig Stern nog geen orders heb – a nie mam jeszcze zamowien od Ludwiga Sterna, wilde ik hem niet te sterk kontrarieeren – nie chcialem mu zbytnio przeciwdzialac). Hy zei dat: ‘als de borst hem gloeide van gevoel voor het ware en schoone, geen macht ter-wereld hem beletten kon de tonen aanteslaan, die met zulk een gevoel overeenstemmen, en dat hy veel liever zweeg, dan zyn woorden omklemd te zien door de onteerende kluisters der alledaagsheid.’ (Powiedzial, ze „gdyby jego piers plonela uczuciem dla prawdy i piekna, zadna sila na swiecie nie powstrzymalaby go od wyrazania dzwiekow odpowiadajacych takim uczuciom, i ze wolalby milczec, niz widziec swoje slowa skrepowane przez ponizajace kajdany codziennosci”; Hy zei dat – Powiedzial, als de borst hem gloeide van gevoel voor het ware en schoone – gdyby jego piers plonela uczuciem dla prawdy i piekna, geen macht ter-wereld hem beletten kon de tonen aanteslaan – zadna sila na swiecie nie powstrzymalaby go od wyrazania dzwiekow, die met zulk een gevoel overeenstemmen – odpowiadajacych takim uczuciom, en dat hy veel liever zweeg – i ze wolalby milczec, dan zyn woorden omklemd te zien door de onteerende kluisters der alledaagsheid – niz widziec swoje slowa skrepowane przez ponizajace kajdany codziennosci). – Frits zegt: schheid, maar dit doe ik niet. (Frits mowi: „schheid”, ale ja tego nie zrobie; Frits zegt: schheid – Frits mowi: „schheid”, maar dit doe ik niet – ale ja tego nie zrobie). 't Woord is lang genoeg zoo. (Slowo jest wystarczajaco dlugie; 't Woord is lang genoeg zoo – Slowo jest wystarczajaco dlugie). – Ik vond dit nu wel heel gek van Stern, maar myn vak gaat me voor alles, en de Oude is een goed huis. (Uwazalem to za bardzo dziwne ze strony Sterna, ale moj zawod jest dla mnie najwazniejszy, a „de Oude” to dobra firma; Ik vond dit nu wel heel gek van Stern – Uwazalem to za bardzo dziwne ze strony Sterna, maar myn vak gaat me voor alles – ale moj zawod jest dla mnie najwazniejszy, en de Oude is een goed huis – a „de Oude” to dobra firma). We stelden dus vast: (Ustalilismy wiec; We stelden dus vast – Ustalilismy wiec):
1o Dat hy alle weken een paar hoofdstukken zou leveren voor myn boek. (Ze co tydzien dostarcza kilka rozdzialow do mojej ksiazki; Dat hy alle weken een paar hoofdstukken zou leveren voor myn boek – Ze co tydzien dostarcza kilka rozdzialow do mojej ksiazki).
2o Dat ik in zyn geschryf niets zou veranderen. (Ze nie bede nic zmieniac w jego pismie; Dat ik in zyn geschryf niets zou veranderen – Ze nie bede nic zmieniac w jego pismie).
3o Dat Frits de taalfouten verbeteren zou. (Ze Frits poprawi bledy jezykowe; Dat Frits de taalfouten verbeteren zou – Ze Frits poprawi bledy jezykowe).
4o Dat ik nu-en-dan een hoofdstuk schryven zou, om aan 't boek een soliede voorkomen te geven. (Ze od czasu do czasu napisze rozdzial, aby nadac ksiazce solidny wyglad; Dat ik nu-en-dan een hoofdstuk schryven zou – Ze od czasu do czasu napisze rozdzial, om aan 't boek een soliede voorkomen te geven – aby nadac ksiazce solidny wyglad).
5o Dat de titel zou wezen: de koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy. (Ze tytul bedzie brzmial: „Aukcje kawowe Holenderskiego Towarzystwa Handlowego”; Dat de titel zou wezen – Ze tytul bedzie brzmial, de koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy – „Aukcje kawowe Holenderskiego Towarzystwa Handlowego”).
6o Dat Marie het net afschrift zou maken voor den druk, maar dat men geduld met haar hebben zou, als de wasch kwam. (Ze Marie zrobi czystopis do druku, ale trzeba bedzie byc cierpliwym, gdy przyjdzie pranie; Dat Marie het net afschrift zou maken voor den druk – Ze Marie zrobi czystopis do druku, maar dat men geduld met haar hebben zou – ale trzeba bedzie byc cierpliwym, als de wasch kwam – gdy przyjdzie pranie).
7o Dat de afgewerkte hoofdstukken elke week op den krans zouden worden voorgelezen. (Ze ukonczone rozdzialy beda co tydzien czytane na kole; Dat de afgewerkte hoofdstukken elke week op den krans zouden worden voorgelezen – Ze ukonczone rozdzialy beda co tydzien czytane na kole).
8o Dat alle onzedelykheid zou worden vermeden. (Ze wszelka nieprzyzwoitosc bedzie unikac; Dat alle onzedelykheid zou worden vermeden – Ze wszelka nieprzyzwoitosc bedzie unikac).
9o Dat myn naam niet op den titel zou staan, omdat ik makelaar ben. (Ze moje nazwisko nie bedzie na tytule, poniewaz jestem maklerem; Dat myn naam niet op den titel zou staan – Ze moje nazwisko nie bedzie na tytule, omdat ik makelaar ben – poniewaz jestem maklerem).
10o Dat Stern een duitsche, een fransche, en een engelsche vertaling van myn boek zou mogen uitgeven, omdat – zoo beweerde hy – zulke werken beter in 't buitenland worden begrepen dan by ons. (Ze Stern bedzie mogl wydac niemieckie, francuskie i angielskie tlumaczenie mojej ksiazki, poniewaz – jak twierdzil – takie prace sa lepiej rozumiane za granica niz u nas; Dat Stern een duitsche, een fransche, en een engelsche vertaling van myn boek zou mogen uitgeven – Ze Stern bedzie mogl wydac niemieckie, francuskie i angielskie tlumaczenie mojej ksiazki, omdat – zoo beweerde hy – zulke werken beter in 't buitenland worden begrepen dan by ons – poniewaz – jak twierdzil – takie prace sa lepiej rozumiane za granica niz u nas).
11o (Hierop drong Stern zeer sterk aan) Dat ik Sjaalman een riem papier, een gros pennen, en een kruikjen inkt zenden zou. (Ze wysle Sjaalmanowi ryze papieru, grosz pior i dzbanek atramentu – Stern bardzo na tym nalegal; Hierop drong Stern zeer sterk aan – Stern bardzo na tym nalegal, Dat ik Sjaalman een riem papier, een gros pennen, en een kruikjen inkt zenden zou – Ze wysle Sjaalmanowi ryze papieru, grosz pior i dzbanek atramentu).
Ik nam met alles genoegen, want er was groote haast by myn boek. (Zgodzilem sie na wszystko, bo moja ksiazka byla bardzo pilna; Ik nam met alles genoegen – Zgodzilem sie na wszystko, want er was groote haast by myn boek – bo moja ksiazka byla bardzo pilna). Stern had den volgenden dag zyn eerste hoofdstuk gereed, en ziedaar, lezer, de vraag beantwoord, hoe 't komt dat een makelaar in koffi – Last & Co, Lauriergracht No 37 – een boek schryft, dat op een roman gelykt. (Stern mial nastepnego dnia gotowy pierwszy rozdzial i oto, drogi czytelniku, odpowiedz na pytanie, jak to sie stalo, ze makler kawowy – Last & Co, Lauriergracht nr 37 – napisal ksiazke, ktora przypomina powiesc; Stern had den volgenden dag zyn eerste hoofdstuk gereed – Stern mial nastepnego dnia gotowy pierwszy rozdzial, en ziedaar, lezer, de vraag beantwoord – i oto, drogi czytelniku, odpowiedz na pytanie, hoe 't komt dat een makelaar in koffi – jak to sie stalo, ze makler kawowy, Last & Co, Lauriergracht No 37 – Last & Co, Lauriergracht nr 37, een boek schryft, dat op een roman gelykt – napisal ksiazke, ktora przypomina powiesc).
Nauwelyks echter was Stern aan zyn werk begonnen, of hy stuitte op moeielykheden. (Ledwo Stern zaczal swoja prace, a juz natknal sie na trudnosci; Nauwelyks echter was Stern aan zyn werk begonnen – Ledwo Stern zaczal swoja prace, of hy stuitte op moeielykheden – a juz natknal sie na trudnosci). Buiten de zwarigheid om uit zooveel bouwstoffen het noodige uittezoeken en te rangschikken, kwamen er gedurig in de handschriften woorden en uitdrukkingen voor, die hy niet begreep, en die ook my vreemd waren. (Oprocz trudnosci z wybraniem i uporzadkowaniem potrzebnych materialow z tak wielu, w rekopisach ciagle pojawialy sie slowa i wyrazenia, ktorych nie rozumial i ktore byly dla mnie rowniez obce; Buiten de zwarigheid om uit zooveel bouwstoffen het noodige uittezoeken en te rangschikken – Oprocz trudnosci z wybraniem i uporzadkowaniem potrzebnych materialow z tak wielu, kwamen er gedurig in de handschriften woorden en uitdrukkingen voor – w rekopisach ciagle pojawialy sie slowa i wyrazenia, die hy niet begreep, en die ook my vreemd waren – ktorych nie rozumial i ktore byly dla mnie rowniez obce). Het was meestal javaansch of maleisch. (To bylo glownie jawajskie lub malajskie; Het was meestal javaansch of maleisch – To bylo glownie jawajskie lub malajskie). Ook waren hier-en-daar verkortingen aangebracht, die moeielyk te ontcyferen waren. (Byly tez tu i owdzie skroty, ktore trudno bylo rozszyfrowac; Ook waren hier-en-daar verkortingen aangebracht – Byly tez tu i owdzie skroty, die moeielyk te ontcyferen waren – ktore trudno bylo rozszyfrowac). Ik zag in, dat we Sjaalman noodig hadden, en daar ik het voor een jong mensch niet goed vind, dat hy verkeerde konnexien aanknoopt, wilde ik noch Stern noch Frits daarheen zenden. (Zrozumialem, ze potrzebujemy Sjaalmana, a poniewaz nie uwazam za wlasciwe, aby mlody czlowiek nawiazywal zle kontakty, nie chcialem wysylac tam ani Sterna, ani Fritsa; Ik zag in – Zrozumialem, dat we Sjaalman noodig hadden – ze potrzebujemy Sjaalmana, en daar ik het voor een jong mensch niet goed vind – a poniewaz nie uwazam za wlasciwe, dat hy verkeerde konnexien aanknoopt – aby mlody czlowiek nawiazywal zle kontakty, wilde ik noch Stern noch Frits daarheen zenden – nie chcialem wysylac tam ani Sterna, ani Fritsa). Ik nam suikergoed mee, dat overgebleven was van den laatsten krans-avend want ik denk altyd aan alles – en ik zocht hem op. (Zabralem ze soba cukierki, ktore zostaly z ostatniego wieczoru kregu, poniewaz zawsze o wszystkim pamietam – i go odnalazlem; Ik nam suikergoed mee – Zabralem ze soba cukierki, dat overgebleven was van den laatsten krans-avend – ktore zostaly z ostatniego wieczoru kregu, want ik denk altyd aan alles – poniewaz zawsze o wszystkim pamietam, en ik zocht hem op – i go odnalazlem). Schitterend was zyn verblyf niet, maar de gelykheid voor alle menschen, dus ook wat hun woningen aangaat, is een hersenschim. (Jego mieszkanie nie bylo wspaniale, ale rownosc dla wszystkich ludzi, w tym ich mieszkan, jest iluzja; Schitterend was zyn verblyf niet – Jego mieszkanie nie bylo wspaniale, maar de gelykheid voor alle menschen – ale rownosc dla wszystkich ludzi, dus ook wat hun woningen aangaat, is een hersenschim – w tym ich mieszkan, jest iluzja). Hyzelf had dit gezegd in zyn verhandeling over de aanspraken op geluk. (On sam powiedzial to w swoim traktacie o roszczeniach do szczescia; Hyzelf had dit gezegd – On sam powiedzial to, in zyn verhandeling over de aanspraken op geluk – w swoim traktacie o roszczeniach do szczescia). Bovendien, ik houd niet van menschen die altyd ontevreden zyn. (Ponadto, nie lubie ludzi, ktorzy sa zawsze niezadowoleni; Bovendien, ik houd niet van menschen die altyd ontevreden zyn – Ponadto, nie lubie ludzi, ktorzy sa zawsze niezadowoleni).
Het was in de Lange-leidsche-dwarsstraat, op een achterkamer. (To bylo na Lange-leidsche-dwarsstraat, w tylnym pokoju; Het was in de Lange-leidsche-dwarsstraat – To bylo na Lange-leidsche-dwarsstraat, op een achterkamer – w tylnym pokoju). In 't onderhuis woonde een uitdrager die allerlei dingen verkocht, kopjes, schotels, meubels, oude boeken, glaswerk, portretten van Van Speyk, en zoo al meer. (Na parterze mieszkal handlarz, ktory sprzedawal rozne rzeczy: filizanki, talerze, meble, stare ksiazki, szklo, portrety Van Speyka i wiele innych; In 't onderhuis woonde een uitdrager – Na parterze mieszkal handlarz, die allerlei dingen verkocht – ktory sprzedawal rozne rzeczy, kopjes, schotels, meubels, oude boeken, glaswerk, portretten van Van Speyk, en zoo al meer – filizanki, talerze, meble, stare ksiazki, szklo, portrety Van Speyka i wiele innych). Ik was zeer bang iets te breken, want in zoo'n geval vorderen de menschen altyd meer geld voor de zaken, dan ze waard zyn. (Bardzo balem sie cos zlamac, bo w takim przypadku ludzie zawsze zadaja wiecej pieniedzy za rzeczy, niz sa warte; Ik was zeer bang iets te breken – Bardzo balem sie cos zlamac, want in zoo'n geval vorderen de menschen altyd meer geld voor de zaken – bo w takim przypadku ludzie zawsze zadaja wiecej pieniedzy za rzeczy, dan ze waard zyn – niz sa warte). Een klein meisje zat op de stoep, en kleedde haar pop aan. (Mala dziewczynka siedziala na schodach i ubierala swoja lalke; Een klein meisje zat op de stoep – Mala dziewczynka siedziala na schodach, en kleedde haar pop aan – i ubierala swoja lalke). Ik vroeg of m'nheer Sjaalman daar woonde? (Zapytalem, czy pan Sjaalman tam mieszka?; Ik vroeg of m'nheer Sjaalman daar woonde – Zapytalem, czy pan Sjaalman tam mieszka?). Ze liep weg, en de moeder kwam. (Ona uciekla, a przyszla matka; Ze liep weg, en de moeder kwam – Ona uciekla, a przyszla matka).
Ja, die woont hier, meneer. (Tak, on tu mieszka, prosze pana; Ja, die woont hier, meneer – Tak, on tu mieszka, prosze pana). Gaat uwee maar de trap op, na 'et eerste pertaal, en dan de trap na 'et tweede pertaal, en dan nog 'en trap, en dan is uwee-d-er, want uwe komt er vanzelf. (Prosze isc schodami na pierwsze pietro, potem na drugie pietro, a potem jeszcze jedno pietro, i tam pan bedzie, bo sam pan tam dotrze; Gaat uwee maar de trap op, na 'et eerste pertaal – Prosze isc schodami na pierwsze pietro, en dan de trap na 'et tweede pertaal – potem na drugie pietro, en dan nog 'en trap – a potem jeszcze jedno pietro, en dan is uwee-d-er – i tam pan bedzie, want uwe komt er vanzelf – bo sam pan tam dotrze). Myntje, ga 'es eefe segge datter 'en heer is. (Myntje, idz powiedz, ze jest tu pan; Myntje, ga 'es eefe segge datter 'en heer is – Myntje, idz powiedz, ze jest tu pan). Wie kanse segge, dat er is, meneer? (Kto moze mu powiedziec, ze jest tu pan, prosze pana?; Wie kanse segge, dat er is, meneer – Kto moze mu powiedziec, ze jest tu pan, prosze pana?)