Сцэнарыст
Шрифт:
Падобнае раніцаю казаў яе муж. “Так і ёсць, – падумала яна. – Не свае словы кажа. Навучыў нехта”.
– Скажыце шчыра: нашто вам гэта?
Ён падняў на яе сінія нявінныя вочы.
– Навошта вам быць сцэнарыстам? Вам хочацца перамог, прэмій, фестываляў, славы, лёгкага жыцця? Я таму захацела пазнаёміцца з вамі, каб вызначыць, у вас гэта сур’ёзна, ці так сабе?
– У сэнсе – ці сур’ёзна гэта ў мяне? Так. Сур’ёзна.
Яго няспешная, крыху тармазнутая рэакцыя падабалася ёй. Калі гэта і не ён напісаў (а гэта не ён, канечне), у плюс яму, што даволі ўдала маскіруецца.
– Вы ж разумееце, што ваш сцэнарый наўрад ці можа перамагчы на конкурсе.
– Разумею.
– І вы так лёгка з гэтым згаджаецеся? Не збіраецеся змагацца?
–
– А чаго вы чакалі?
– Не ведаю.
– А вы не спяшайцеся так адразу здавацца. – Ёй нават неяк прыкра стала. – Чаму вы не хочаце спрачацца, адстойваць? Яшчэ раз паўтару: у вас харошы сцэнарый! Цікавая прырода! Жывыя дыялогі. Можна сёе-тое абдумаць, падправіць, пагаварыць. Не будзьце такім кісялём!
Ён маўчаў. Яна змяніла тон і нечакана для сябе спытала зусім не тое, што хацела:
– Раскажыце пра сябе. Я з Фэйсбука ведаю, вы з Акцябрскага родам? Я прыязджала ў вашыя мясціны. Мы не маглі бачыцца?
– Маглі. Я здымаўся ў эпізодзе.
– Цяпер зразумела, адкуль у вас любоў да кіно. Такая рэч, што ўцягвае. Альбо любоў на ўсё жыццё, альбо нянавісць.
Яна казала ўсё гэта і адначасова прыслухоўвалася да сябе. З ёю, як толькі яна яго ўбачыла, пачало адбывацца тое самае, што і пры чытанні яго сцэнарыя, і пры паездцы яе ў інтэрнат – нібы працягваўся той дзіўны настрой лёгкага суму, развітання, настальгіі па нечым далёкім, даўно – так даўно, што яна думала, назаўсёды – страчаным. Ён усё больш падабаўся ёй менавіта сваёй закамплексаванасцю, сарамлівасцю, старамоднасцю, нібы не з гэтага веку ўзяўся, а з мінулага; падабалася яго ўменне чырванець, яго ветлівасць, несапсаванасць, наіўнасць; было ва ўсім гэтым нешта звычайнае, чалавечае, і ад таго надзвычай сімпатычнае, якое так не вязалася з кіношнай атмасферай, дзе не было нічога натуральнага, сапраўднага, а была адна гульня, акцёрства, бутафорыя, панавалі падхалімства, нахабства і барацьба за выжыванне. Гледзячы на гэтага хлопчыка, размаўляючы з ім, Інга з сорамам разумела: яна не тое што адвыкла – яна ўжо нават забыла, калі апошні раз сутыкалася з такім. Ёй нават не хацелася з ім развітвацца. Акрамя таго яна бачыла, што ён не надта верыць ёй і не збіраецца нічога даказваць і адстойваць.
– Дайце мне слова, што вы не расчаруецеся.
Інга да гэтага сядзела нага на нагу, прасачыла за яго вачыма і прыбрала ногі пад стол.
– Заўтра… не, лепш паслязаўтра я вам пазваню. Дамовіліся?
Лагун выйшаў з кабінета бокам, з апушчанай галавой. Але паспеў уважліва разгледзець яе. І ў сваю чаргу падумаў: “Дык вось ты якая, палюбоўніца бацькі! Але як жа яна так здорава трымаецца! Ну і вытрымка ў яе. Нібы нічога не ведае. Яна ж ні рысачкай сябе не выдае”. Мог бацька ў такую закахацца? Здраджваць з такой? Мог. Магла такая пазваніць і тым самым забіць? Магла. Ці… не магла?
Гэта быў зусім новы паварот яго думак.
Цяпер, пасля сустрэчы і размовы з Інгай, яго ўпэўненасць у яе віне пахіснулася. Можа, выпадкова? Мо яна не хацела? Мо яна ўвогуле не вінаватая? І не ведае да гэтага часу нічога? “Нават таго, што бацькі ўжо няма на свеце”, – падумаў ён. І потым: бацьку ж зусім неабавязкова было расказваць ёй сваю біяграфію ці нават называць сваё прозвішча – ён мог назвацца кім заўгодна. І яна проста не здагадваецца, што я яго сын. Было і яшчэ сёе-тое. Падалося яму, што заўважыў ён у яе вачах той самы, такі знаёмы яму, агеньчык. Няўжо і яна? Як усе?
Вось як далёка зайшоў у сваіх думках Лагун.
Неахвотна, праз сілу, ён зрабіў кароткі званок-справаздачу дзеду Вечку; сказаў, што хвалілі, перазвоняць.
– Дык гэта ж здорава! Ты правільна робіш усё. Памятаеш, я казаў: сцэнарыст – самая бяспраўная істота? А з табой вунь як носяцца. Усё ідзе па плане.
“Па чыім?” – падумаў Лагун.
А ў Інгі тым часам, хаця і больш пытанняў, чым адказаў, засталося пасля знаёмства, саспела канчатковае рашэнне. Яна, вядома, дасць яму першае месца. Заставалася толькі атрымаць подпіс гендырэктара Хрушчанкі – фармальная працэдура,
– Баюся, я памылілася. Ты меў рацыю – гэты хлопчык сапраўды аўтар. Я вырашыла даць яму першае месца.
Яна расказала пра сустрэчу, прамаўчаўшы, што ездзіла да яго.
– І як ён табе? Спадабаўся? – раптам спытаў муж панылым голасам.
– Перастань. Ён сціплы. Бедны. Сімпатычны. Сірата. Я нават ездзіла да яго, – усё ж не вытрымала.
– Ты ездзіла? Навошта?
– Я ўжо шкадую, што сказала табе. Зрэшты, можа хоць такім чынам дачакаюся ад цябе рэўнасці.
На самой справе Інга пацвельвала яго. Надта ж спакойныя, ідылічныя, руцінныя былі адносіны паміж імі, і ў гэтую стаячую ваду калі-небудзь хацелася кінуць камень. Хай хоць так раўнуе; рэўнасць, асабліва ў пачатку, гэта домыслы, фантазіі, гіпотэзы, – творчасць, словам. Тым больш, калі шчыра, што прычыны для рэўнасці былі. Хлопчык сапраўды ёй спадабаўся; больш за тое – ёй нават падалося, што і яна яго цікавіць больш, чым сцэнарый.
Не, не – нічога лішняга. Калі б, не дай бог, штосьці здарылася, гэта была б катастрофа. Вельмі лёгка ўсё страціць. А траціць было што. Жылося ёй добра, нават вельмі добра і лёгка. Дом, утульнасць, супакой, усё такое ціхае, знаёмае, і ад таго ўпэненасць, што і далей будзе так, як заўсёды. Сняданкі і вячэры, добры, разумны, хоць і надакучлівы муж.
Тады аб чым яна цяпер марыла? Ці не пра вясну? Не пра маладосць? Не пра каханне? Час быў самы спрыяльны – красавік, сярэдзіна месяца, сонца, трава, дзьмухаўцы.
Яна ўздыхнула і падумала, як увогуле цудоўна было б жыць, каб не алергія, а яшчэ больш – каб не гэтае адчуванне незавершанасці, няскончанасці, недаведзенасці да канца: і на кінастудыі, і дома, і ў душы. Увесь час як бы не хапала нейкай адной маленечкай драбязы, але без якой усё складвалася не так.
Гэтае адчуванне было з ёй заўсёды, вось як нібыта маланка бліснула, і чакаеш грому, ужо нават адкрыўшы рот, каб не аглухнуць ад раптоўнасці. А грому ўсё няма.
12
У адным рамане іранічна, паказваючы абсурд сітуацыі, была апісана ўніверсітэцкая кафедра французскай мовы і літаратуры, загадчык якой меў цікавую асаблівасць: ён ніколі не размаўляў па-французску і не любіў і не разумеў французскай літаратуры. Менавіта так, толькі зусім не ў гратэскна-іранічным плане, і гэта была не “цікавая асаблівасць”, а панылая заканамернасць, адбывалася і на нашай г. зв. нацыянальнай кінастудыі.
Гендырэктар “FilmBellа” Хрушчанка быў пераведзены ў кінавытворчасць са сферы ідэалогіі, у якую ў сваю чаргу патрапіў з сельскай гаспадаркі. Так рабілі знарок, бо лічылася, што вузкія спецыялісты-прафесіяналы замыльваюцца, а чалавеку збоку відней, таму ён лепш і хутчэй разбярэцца. Апынуўшыся на кінастудыі, Хрушчанка імгненна зразумеў, якія тут правілы, што ад яго патрабуецца, і старанна, нават апантана пачаў выполваць усё нацыянальнае. Ужыванне белмовы ў фільмах ён дапускаў толькі адмоўнымі персанажамі. Для станоўчых рабіў адзіную саступку: замест отец – бацька, замест ребята – хлопцы. Яшчэ была ў яго звычка: віншаваць любога, у тым ліку якогась зусім малавядомага рускага акцёра ці рэжысёра, нават не з круглай датай, а проста з будзёным днём нараджэння, і цалкам ігнараваць сваіх тутэйшых кінадзеячаў, не віншуючы іх нават з юбілеямі. З гэтай яго звычкі дабрадушна пасмейваліся і, сярод іншага, лічылі яе бяскрыўднай. Вось да гэтага чалавека выправілася Інга, каб атрымаць подпіс. З тонкай папкай у руцэ яна зайшла ў прыёмную. Сакратарка папрасіла пачакаць, бо ў гэты момант гендырэктар даваў інтэрв’ю па тэлефоне. У прачыненыя дзверы, на якіх вісела прыгожая, выгравіраваная вітымі прапіснымі літарамі таблічка, чулася: