Трошкі далей ад Месяца...

Караткевіч Уладзімір Сямёнавіч

Наташа. З горам сваім носішся? Хіба гэта па-мужчынску?

Сяргей. Мужчына я ці не мужчына – гэта я хутка давяду. Але зразумей і ты мяне. Усё, чым я жыў дагэтуль, што лічыў сваім, – усё гэта фальш. Любоў бацькі да мяне, шчасце маці і Янкі, бясхмарныя апошнія дні Альжбеты, мая будучыня, мае мары – усё будавалася на хлусні.

Наташа. Сяргей, ты ўсё ж любіш мяне.

Сяргей. Я цябе не люблю.

Наташа. Тое, што ты мне сказаў, не можа быць падставай

для разрыву. Калі сапраўды кахаеш. Я не хачу цябе пакрыўдзіць. Ты вельмі добры – я ведаю. Але мае думкі, трывогі, – чаму ты аб іх не думаеш? Чаму не думаеш, – як цяжка мне?

Сяргей. Кожны здыхае сам-насам. Кампанія для гэтага – без патрэбы.

Наташа. Громкія словы... Сярожа, ты ўсё адно лепшы за ўсіх. (Устае і сядае да яго.) Якія мне справы да таго, што яны скажуць, якімі вачыма паглядзяць? З табою мне паўсюль будзе добра. Ты светлы. У цябе разумны лоб, прамыя вочы. З табою – хоць у багну. Я ж буду ведаць, хто ты.

Сяргей. Я не хачу, каб ты... у багну. I што мне да таго, што ты будзеш ведаць.

Наташа. Сярожа, харошы мой.

Сяргей (амаль у непрытомнасці). Я не хачу! Пакінь мяне і ніколі, ніколі больш... Я не люблю цябе.

Наташа. Сяргей!.. Добра, Сяргей. Ты прыцярпіся, звыкні. Я абавязкова буду поруч.

Сяргей. Кожны здыхае сам-насам. Ідзі.

Альжбета (у дзвярах). I крычыць, і крычыць. Няўжо гэта нельга ціха? Сярожа, там да цябе гэтая халтама.

Сяргей. А, Анэля. Ну што ж, чым горш, тым лепш.

Наташа. Ёй нельга сюды. Зрабіць дому такое – і яшчэ прыходзіць.

Сяргей. Які дом, які сын гаспадара – такія і госці.

Альжбета. Хадзем, Наташачка, пакуль да мяне. Хай ён сабе тут, дурань, адзін куражыцца. Э-ех, Сяргей. Разумны ты, а галава ў цябе дурна-ая, накшталт гарбуза на градзе... За такія адносіны да дзяўчат цябе перад рэвалюцыяй проста застрэлілі б з пісталета на законнай падставе. Бывалі такія выпадкі. (Абдымае Наташу за плечы і ўводзіць яе.)

Сяргей. З пісталета на законнай падставе... I Наташу пакрыўдзіў. Усё ідзе да аднаго. Нават цікава... якой свіннёю можна стаць.

Анэля (уваходзячы). Адзін. Сумны стары хлопец. Добры вечар, Сяргей.

Сяргей. Добры вечар. Сядай у крэсла. Глядзі на агонь. Маўчы.

Анэля. Сяду. А маўчаць не трэба.

Сяргей. Усё адно нічога разумнага мы не скажам. Будзем лухту вярзці.

Анэля. Caballero, нельга сказаць, каб вы былі ветлівы.

Сергей. Я не іспанскі гранд, каб быць ветлівым. Радаслоўная не тая.

Анэля. Пакутваеш усё. Не думала,

іначай маўчала б.

Сяргей. Першую добрую справу зрабіла і шкадуеш.

Анэля. Бачыш, нават ты, Сяргей, праўды не любіш. Эх, дарагі, плюнь. Жыццё такое кароткае. (Устае, ходзіць па пакоі, напявае ціхутка, з мімікай. Сяргей з цікавасцю, як за невядомай жывёлай, назірае за ёй.) На ўсякае глупства звяртаць увагу – некалі будзе жыць.

Сяргей. А што такое “жыць”?

Анэля. Смяяцца, кахаць... і не думаць над рознымі праблемамі. Людзі заўсёды аднолькавыя, і іх не пераробіш.

Сяргей. I далей...

Анэля. Усё было на свеце (Сядае.) Насваволяць людзі, наробяць дурыкаў – катастрофа. А потым зноў пачынаюць развівацца і грашыць.

Сяргей. Вось я і гляджу, што ў цябе паводзіны, як перад патопам.

Анэля. Усё адно ўратуюцца сем пар чыстых і сем пар нячыстых. Ты лепей глядзі, якая ў мяне сукенка новая.

Сяргей. Вузкая занадта. Плаваць нязручна будзе.

Анэля. Нічога, тонуць цяжкія рэчы. А я проста вясёлкавы мыльны шарык. I не хачу іншай быць.

Сяргей. I занадта лёгкі, каб на ім уратавацца.

Анэля. Па-сапраўднаму пакутваеш, Сярожанька?

Сяргей. Каму да гэтага справа?

Анэля. Мне. Цяпер ты ведаеш жыццё. I ведаеш, што розныя там Наташы ў цяжкі момант адступяцца. I толькі тая, хто ўсё даруе, застаецца з чалавекам.

Сяргей. Наташа зараз тут. Ты памылілася – яна не адступіцца. Але на гэта ніколі не пайду я. Розныя ў нас дарогі.

Анэля. Пэцкаць не хочаш? А я нічога такога не баюся. Гэта для тых, хто ўсё падзяляе на белае і чорнае.

Сяргей. I я такі.

Анэля. Бедны асколак. Вельмі кахаеш яе? Не варта. Гонару зашмат.

Сяргей. Я цябе аб адным толькі прашу, Анэля, не руш гэту дзяўчыну. Яна чыстая, яна – светаносная. І не п'aра мне.

Анэля. I не п'aра нам з табой.

Сяргей. Я і так вельмі абразіў яе. Лішняя прычына для таго, каб не паважаць сябе.

Анэля. Сяргей, як ты ставішся да мяне?

Сяргей. Ніяк. Мая крама зачыняецца.

Анэля (з раптоўнай шчырасцю). Сярожа, ты яшчэ не ведаеш, як мне балюча за цябе. Ты вельмі ўражаны. Я думала, што ты лёгка прымірышся з усім. Божа, як я памылілася! Каб я ведала, каб я толькі ведала! Няўжо ты думаеш, што я згадзілася б з тым, каб зрабіць табе балюча?! Мне хочацца, каб гэтыя вочы былі заўсёды яснымі, каб рот смяяўся, каб табе было добра... Мне так часта было дрэнна ў жыцці. Я хачу, каб хоць табе...