80000 кіламетраў пад вадой
Шрифт:
— Ці доўга жывуць гэтыя жывёлы? — запытаўся Кансель.
— Па тысячы гадоў, — не задумваючыся, адказаў канадзец. — Адкуль вы гэта ведаеце, Нэд?
— Так кажуць.
— А чаму так кажуць?
— Таму, што гэта вядома кожнаму.
— Не, Нэд, гэта нікому не вядома, але гэтак толькі думаюць. Вось адкуль пайшлі гэтыя думкі. Гадоў чатырыста назад, калі ўпершыню пачалі паляваць на кітоў, гэтыя жывёлы былі куды большыя за цяперашніх. Таму натуральна было дапусціць, што меншы памер сучасных кітоў абумоўліваецца тым, што яны не дасягнулі яшчэ свайго поўнага развіцця. Гэта і дало падставу Бюфону заявіць, што кіты могуць і павінны жыць па тысячы год. Зразумела?
Але Нэд Лэнд не слухаў і не чуў мяне. Кіт набліжаўся, і ён пажыраў яго вачыма.
— Ах, — ускрычаў ён раптам, — гэта не адзін кіт! Іх тут дзесяць… дваццаць… Цэлы статак! А мы нічога не можам зрабіць! У гэткую хвіліну быць звязаным па руках і нагах!
— Але, дружа мой Нэд, чаму-б вам не папрасіць у капітана Нэма дазволу зрабіць паляванне? — запытаўся Кансель.
Кансель яшчэ не скончыў сваёй фразы, як Нэд Лэнд ужо рынуўся ўніз на пошукі капітана.
Праз некалькі хвілін яны разам з’явіліся на палубе.
Капітан Нэма пачаў разглядаць статак кітоў, якія гулялі на паверхні вады не больш за адну мілю ад «Наўтылуса».
— Гэта паўднёвыя кіты, — сказаў ён. — Гэтым статкам можна было-б абагаціць цэлы кіталоўны флот.
— Дык як-жа капітан, ці не дазволіце вы мне папаляваць на іх, хаця-б для таго, каб я не забыўся на сваё рамяство гарпуншчыка?
— Навошта забіваць жывёлін дарэмна? — адказаў капітан. — Нам зусім не патрэбна ворвань.
— Аднак, капітан, у Чырвоным моры вы дазволілі мне паляваць на дзюгоня, — настойваў канадзец.
— Дзюгонь павінен быў даць нам запас свежага мяса для камбуза. Цяпер-жа вы просіце дазвол на забойства дзеля забойства. Я добра ведаю, што гэта ўласціва чалавечай натуры, але я не хачу патураць гэтай варварскай забаве. Знішчаючы паўднёвага кіта, бяскрыўдную і добрую істоту, містэр Лэнд, вы і вашы аднадумцы робіце чорную справу… Яны ўжо знішчылі ўсё жывое ў Бафінавай затоцы, а зараз хочуць знішчыць да апошняга гэтых карысных жывёлін. Дайце-ж пакой гэтым няшчасным кітам. У іх і без таго досыць натуральных ворагаў — кашалотаў і мечаносцаў.
Уявіце сабе выраз твару канадца ў час гэтага нечаканага навучання! Чытаць такую лекцыю прафесіянальнаму паляўнічаму — гэта значыла дарэмна марнаваць час.
Нэд Лэнд глядзеў на капітана Нэма і, відаць, проста не разумеў, пра што той гаворыць.
Аднак капітан меў рацыю. Бязглуздае драпежніцтва кіталоваў хутка зробіць тое, што з акіяна знікнуць апошнія кіты.
Нэд Лэнд прасвістаў скрозь зубы матыў «Янкі дудль» [53] , засунуў рукі ў кішэні і адвярнуўся да нас спіною.
53
«Янкі дудль» — паўночна-амерыканскі патрыятычны спеў эполі барацьбы за вызваленне ад улады Англіі.
Між тым капітан Нэма, па-ранейшаму назіраючы кітоў, сказаў мне:
— Я меў рацыю, калі толькі што казаў, што акрамя чалавека, у кіта досыць натуральных ворагаў. Вось гэтаму статку прыйдзецца зараз сустрэцца з сільным супраціўнікам. Ці бачыце вы, спадар прафесар, там далёка, за восем міль пад ветрам, рухаючыяся чорныя кропкі?
— Бачу, капітан, — адказаў я.
— Гэта кашалоты, страшэнныя жывёліны… Мне даводзілася сустракаць цэлыя зграі іх — у дзвесце і трыста штук! Вось гэтых лютых і шкодных жывёлін сапраўды варта знішчаць.
Канадзец жвава абярнуўся пры гэтых словах.
— Што-ж, капітан, — сказаў я, — можа ў інтарэсах кітоў можна дазволіць містэру Лэнду…
— Не варта рызыкаваць, — перапыніў мяне капітан. — «Наўтылус» сам раскідае кашалотаў. Ён узброены сталёвым біўнем, які пэўна не слабейшы за гарпун містэра Лэнда!
Канадзец пагардліва паціснуў плячыма. Яго выгляд выразна гаварыў: «Як гэта можа быць, каб палявалі з карабельным біўнем на кашалотаў?»
— Пачакайце, спадар прафесар, — сказаў капітан Нэма, — мы пакажам вам паляванне, якога вы яшчэ ніколі не бачылі. Ні кроплі літасці гэтым драпежнікам, у якіх толькі ёсць пасць ды зубы!
Суцэльная зубастая пасць — цяжка было даць лепшае вызначэнне велікагаловаму кашалоту, які дасягае часам дваццаці пяці метраў у даўжыню. Вялізная галава гэтага кітападобнага займае больш трэці цела. У адрозненне ад пасці кітоў, якая мае толькі рагавую пласціну «кітовага вуса», пасць кашалота ўзброена трыццацю дзевяццю — пяцюдзесяццю двума вострымі зубамі, вагай па два фунты кожны.
У задняй частцы чэрапа кашалота ёсць дзве злучаныя паміж сабою камеры, запоўненыя трыма-чатырмастамі кілаграмамі масляністай вадкасці — спэрмацэты, якая дорага каштуе ў продажы. Кашалот, пэўна, самая нязграбная і брыдкая істота ў свеце.
Вялізная, даўжынёй у пяць і вышынёй у тры метры, галава яго здзіўляе сваёй асіметрычнасцю. Так, з двух насавых палавін ёсць толькі адна, а левае вока значна меншае за правае, ад чаго ў ранейшы час паляўнічыя нападалі на яго заўсёды з левага боку.
Тым часам драпежнікі набліжаліся. Яны ўжо заўважылі кітоў і рыхтаваліся напасці на іх. Можна было загадзя прадбачыць, што ў гэтай няроўнай барацьбе кіты будуць пераможаны, і не толькі таму, што кашалоты дужэйшыя за кітоў і лепш узброеныя, але і таму, што яны могуць больш заставацца пад вадою, не падымаючыся на паверхню для дыхання.
Час ужо быў ісці на дапамогу кітам. «Наўтылус» апусціўся ў ваду. Кансель, Нэд Лэнд і я занялі месцы перад вокнамі салона. Капітан Нэма прайшоў у штурвальную рубку, каб асабіста кіраваць суднам у гэтай яго новай ролі знішчальніка.
Рух вінта павялічыўся, і «Наўтылус» паімчаўся поўным ходам.
Бойка паміж кашалотамі і кітамі ўжо пачалася, калі падаспеў «Наўтылус». Капітан Нэма накіраваў свой карабель з такім разлікам, каб раздзяліць надвое статак кашалотаў. Спачатку кашалотаў мала непакоіла з’яўленне новага супраціўніка, але неўзабаве яны зразумелі сваю памылку.