Блакіт і золата дня
Шрифт:
І пацалавала каменную разумную морду.
Ён стаяў каля бялеючага ў змроку сфінкса.
– А гэта ты , - сказаў ён.
І яго рука з трапяткою пяшчотай пагладзіла мармуровую
галаву.
Потым яны перасеклі шасэ і ўвайшлі ў гай. Холадна свяцілі ў імгле белыя, як дзявочыя рукі, ствалы бяроз.
Была ціша і спакой.
Ён бачыў, што яе вочы з чаканнем глядзяць на яго. Ён адчуваў, што так больш нельга, што яна выклікае яго на канчатковае рашэнне.
І ён рашуча сеў на пень.
– Слухай, - сказаў ён, -
– Не ведаю. Але ты быццам хацеў давесці нешта...
– І не давёў.
– У чым справа? Ты сёння такі дзіўны. Ты не можаш мне дараваць мінулага? А я ж...
– Глупства, - сказаў ён, - ты проста нічога не ведаеш. А між тым я скончаны чалавек. У мяне ангіна пекторыс. І незвычайна моцная.
– Што гэта?
– спытала яна. У самых гуках гэтых слоў падалося ёй нешта пагражальнае.
– Гэта хвароба. Грудная жаба. Яна звычайна ў старых. Зрэдку-зрэдку ў маладых, якія не па сіле пряцявялі і шмат перанеслі... І мне такая радасць.
– Ён памаўчаў, потым дадаў: - Страшна. І сам гіпнатызуеш сябе...
– Як гэта?
– Пакуль у кішэні лекі - прыпадкі радзейшыя. Але варта забыць іх дома і толькі прыгадаць, як страх, - і амаль заўсёды прыпадак... Часам у пакоі не хапае паветра. Хочацца выбіць вокны. Напэўна, гэта адна секунда, але здаецца - вякі.
– Родны мой, - яна апусцілася перад ім на калені, - гэта ўсё я вінаватая.
– Пры чым тут ты?
– Але ж я зараз зусім, зусім не тая.
– Не трэба, - сказаў ён.
– Не думай, што я складаю лапкі. Я адчайна змагаюся, я вельмі, вельмі хачу жыць...
Ён маўчаў, і дзяўчыне на хвіліну здалося, што твар яго светтітпта знутры нейкім дзіўным святлом.
– Я Тольку і іншым гэтага дня ў Архангельскім не дарую, -сказаў ён.
– Але ты забываеш , што я з табою... Я ж кахаю цябе.
– А я не магу, таму што таксама кахаю. І смерць. І ты - удава. І, напэўна, нездаровыя дзеці...
– Але ж я цябе кахаю.
Яна гаварыла гэта так, быццам хацела пераканаць
– Я павінен прядявадь, - сказаў ён.
– Я і так амаль загубіў жыццё. За два гады - калі мне іх літасціва дадуць - я зраблю ўсё і тады з лёгкім сэрцам... Я не магу страціць яшчэ і гэта.
Твар дзяўчыны застыў.
– Любая мая, іначай нельга. Я памыліўся. Не трэба было, каб ты прыходзіла, не трэба Архангельскага, алей, гэтага дня. Не трэба было гэтага. Але што я мог зрабіць? Мне хацелася хоць адзін дзень, як усе, а потым... Я змаладушнічаў.
– А мы маглі б...
– Не.
І, быццам баючыся самога сябе, ён устаў і пайшоў гаем да аўтобуснага прыпынку. Ён пачуў ззаду - ці гэта яму здалося - слабы вокліч.
Потым яна дагнала яго і моўчкі пайшла поруч.
Яны сядзелі на лаўцы, а паўз іх раз-пораз з рэвам праляталі грузавікі, вырываючы з небыцця і зноў агортваючы змрокам ствалы і шаты бяроз.
– В-ву-у, в-ву-у, в-ву.
Потым прыйшоў аўтобус. Пусты. І яны
Ёй на хвіліну стала страшна сам-насам з гэтым хлопцам.
Усю дарогу яны ехалі моўчкі. І маўчанне было цяжкім. Першай не вытрымала яна:
– Ды кажы ж ты што-небудзь.
І ён стаў задаваць пытанні, не чакаючы адказаў:
– Ну як жывеш? Як працуецца?
Гэты голас усё яшчэ гучаў у яе вушах, калі яны стаялі на прыгараднай платформе Яраслаўскага вакзала. Ён вырашыў праводзіць яе.
Але лёс, здавалася, апошні раз пайшоў ім насустрач: з рэпра-дуктара данёсся браскучы змрочны голас:
– Грамадзяне пасажыры! Па тэхнічным прычынам адыход прыгарадных цягнікоў затрымліваецца. Тым, хто можа дабрацца гарадскім транспартам, раім скарыстаць гэту магчымасць.
– Пачакаем, - упарта сказаў ён.
– Дарагі мой, - ціха сказала яна, - чаму ты адмаўляешся ад кахання, чаму ты так лёгка адмаўляешся ад мяне? Я зраблю бясхмарнымі твае дні, я зраблю так, што табе будзе стакрат лягчэй. Я ўліла б у цябе ўсё сваё жыццё. Я ж кахаю. Я кахаю цябе.
– Ты загубіш сабе жыццё, - сказаў ён.
– А я не хачу гэтага. Та-му што кахаю. Кахаў нават тады, калі мне трэба было б ненавідзець.
Т агасветны голас з рэпрадуктара:
– Грамадзяне пасажыры. Па тэхнічных прычынах... раім выкарыстаць гэту магчымасць.
– Дарагі мой, мы паедзем адсюль. Будзе цёплае мора. Яно будзе цалаваць ногі. Мае і твае... І ты пабачыш, ты пабачыш, табе стане лягчэй.
– Не трэба, - ціха сказаў ён, - не заваблівай, не дабівай.
– Грамадзяне пасажыры... раім скарыстадь гэту магчымасць.
Яны стаялі так каля гадзіны, упарта чакаючы цягнікоў, якія не
пойдудь. І яна гаварыла, гаварыла, верачы ў магію слоў, якія ўжо нічога не маглі змяніць. І словы яе гучалі ў яго вушах пад жалобны, нечалавечы голас з рэпрадуктара:
– Грамадзяне пасажыры... грамадзяне пасажыры... раім скарыстадь гэту магчымасць... раім скарыстадь...
І раптам ён сказаў, гледзячы ёй проста ў вочы:
– А ты мне не верыш. Ты думаеш, я проста не кахаю цябе пасля таго, што было.
Яна пільна паглядзела на яго:
– Не... цяпер веру.
– Грамадзяне пасажыры, - бразгацеў голас у рэпрадуктары.
І тут хлопец паглядзеў на дзяўчыну, быццам упершыню заўважыўшы яе. Убачыў, як яна ўся дрыжыць ад холаду. І востры, ні з чым не параўнальны жаль разануў яго па сэрцы.
– Едзем да мяне. Мы сёння не дачакаемся цягніка. Пераначуеш у мяне.
І амаль бягом павёў яе да прыпынку таксі, прэч ад перона.
Калі яны ўвайшлі ў пакой, дзяўчына бяссільна апусцілася ў крэсла. Ён пстрыкнуў выключальнікам - і за акном адразу ўвесь свет агарнуўся змрокам і непрытульна падямнелі ствалы напалову голых дрэў.