Эр ки?и уонна дьахтар

Неймохов Егор

– Биллэн турар, Ксенья, ообун эйиэхэ рн кытта биэрэбин, – диэбитэ.

Сарсыныгар, Ксенья иккистээн уопсайга кэлбитигэр: «Мин киээ аайы хайаан да хаамыахтаахпын», – диэн Дина Сайсары клгэ диэри атааран биэрбитэ. Атахтарын тыаа хаачыргыырын быыыгар дьгэтэ тугу этэрин кытта барытын сблээн иэрэ:

– Оону бэйэбит араспаанньабатынан суруйтарыахпыт… Бэргэнэбис диэн буолуо… бииги хоту ананныбыт, оччоо ооун р кэмэ крбт буолуо…

– Саатар эрэ, кинини мин хаан да оом диэн эиэхэ санатыам суоа, кини скээн хаалыыта эдэр сааым алаа буоллун, ким сыыспатаа баарай…

– Эн, Дина, ыалдьыбаккын, доруобайгын, онон оо да доруобай, чэгиэн-чэбдик буоларыгар адьаын саарбаалаабаппын…

Кыргыттар арахсалларыгар куустуан сыллаан

ылбыттара, Дина тннргэр, р кэмэ ыарык буолан санныттан ыга дьаакырдаабыт кыалата ааан, олус чэпчээн хаалбыт этэ, оону тэртэрэ сатыыр кыалаттан тахсан, нааа рэн-ктн иэрэ, туолбут ыйдаа туналан сырдыгар тунал хаарынан сабыллыбыт сир-дойду, дьиэ-уот олус кэрэтийэн кстбтэ. Дьыла диэн эр кии уонна дьахтар тбэиэх тгэннэриттэн, крслэриттэн турар, арай Руслан атын рейсинэн кппт буоллун эбэтэр, чэ, саатар, биир да смлккэ эрээри, атын кириэилээ олорбут буоллун, оччоо бу айдаан, ыксал, кэлиэх-барыах сири булбакка, муннугу-ханныгы кэйии хаан да тахсыа суох этэ. Оттон билсэн баран, дьолбун бу буллум, барыта иннибэр кэрэттэн кэрэ буолуо диэн ыраланыыта олус хаыстык, холустук лт барбыта. Кии олоруон да баарбат курдук ыар кннэр тирээн ааспыттара…

Чэ, хата, барыта этээ быаарыллар суолга киирдэ. Хааман иэн, кыыс бэйэтэ бэйэтиниин кэпсэтэ испитэ:

– Таара баар эбит, оом эрэйдээи, хата, чгэй дьон, бэйэм доотторум ылар буоллулар…

11

Ханна эрэ Хаты рэххэ бкпт коттедж ат эккирэтэр киэ куукунатыгар олорон, Дина ону-маны эргитэ саныыр кэмигэр, Бэргэннээх, ыалга кыбыстан аанньа ааабатах дьон, иккиэйэин эрэ арыычча батар куукуналарын дуомугар сылбархай чэйинэн дьулурутан арыылаах килиэби мэлии саахардаан сиэтилэр. Онтон Бэргэн соотох киэ хосторугар – саалаа киирэн, остуолга олорон, кэргэнэ биэрбит кинигэтин – Чехов кэпсээннэрин ааан барда. Ксенья икки чааскыны сайаата уонна оотун Эллээйчиги хайыы-йэ ахтыбыт курдугун, сарсын сарсыарда турда да Бэргэн таайа аахтан аалардыы быаарынна уонна куукунаттан тахсан, Эллээйчик хоугар киирэн уоту уматта. Манна оолорун ороно, остуола, эркиэ боксерскай бэрчээккилэр ыйаммыттар, кылааынан тспт хаартыскалара уонна бэйэтэ сурунааллартан кырыйан ылан сыыарбыт ойуулара – Виктор Цой, Шварценеггер, Костя Цзю, кып-кыыл нх омук матассыыкыла… Остуолун рдгэр саамай киэн туттар баайа – икки кассеталаах дьоппуон омук магнитофона. Итини хоту олорон, продснаб тойонун кытта ньымааттаан, бэрт эрэйинэн ылбыттаахтара, оо, ону бэлэхтээбиттэригэр Эллээйчиктэрэ рдэ да этэ! Хаан да трппттэригэр ымманыйбатах бэйэтэ, ийэлээх аатын иккиэннэрин иэдэстэриттэн сыллаталаан ылбыта. Ксенья умса тэн сыттыгы сытыралаата – срэи-быары ортотунан сайа охсор оотун сыта баар, ол иин этиэхтэн ураты р кутун-срн долгута халыйда, сыттыгы тээр туппутунан олордо. Срэин чопчута кырачаанын лт тэрэн кэбииэм диэбиттии, сэрэнэн аан манай ктхпт, т сыттаах быллайбыт сирэйиттэн сыллаабыт сайыы кнн йдт…

Кини Бэргэнниин бэс ыйыгар рэхтэрэ бтэн, дипломнарын ылан, ону бэлиэтиир банкекка сылдьан бараннар, куоракка хаалбыттара. Дина атырдьах ыйыгар оолонуохтааа, ону кэтээн, бары сиэрин-силигин ситэрэн, докумуонун толорон, оону бэйэлэрин анныларынан суруйтаран, анаммыт сирдэригэр хоту лэлии тиийэр баалаахтара. Дьиэлээх хааайыннара Дьарааын кинилэр эбии сс икки ый олорор санаалаахтарын истэн утарбатаа, бу оолору иэ-дьаа суохтарын, дьону мунньубаттарын уонна куортамнаар харчыларын уталыппакка, болдьоун аарбакка тлн иэллэрин иин сблрэ.

Оттон Бэргэннээххэ бэйэлэригэр туспа тбк-садьык буолбута – Дина оото улахан буолан, эрдэттэн балыыаа харыстаныыга киллэрбиттэрэ, онон кн ахсын кэриэтэ баран крсллр, т аылык, кефир, дьаабылыка эин илдьэллэрэ. Эт-арыы олох аччаабыта эрээри, хата, фрукта чааа дэлэйэ – Кавказ ыччаттарын итии дойдуга нэр отонноро быстыбата, бинэгирээтигэр, ананаыгар тиийэ мэлдьи баара. Сахалар фруктаа рэммэтэх буолан, эбиитин сыаната да бас быстар ыараханыттан уонна бырааынньыкка эрэ амсайар кнд ас курдук санааннар, улаханнык тууугурбаттар этэ, биирдэ эмэтэ рлээх тгэннэргэ эрэ ылаллара.

Ксенья хантан эрэ: «Оо ийэтин иигэр сылдьыаыттан барытын йдр , онон кинини тр илигиттэн кэрээ ууйуллуохтаах», – диэни истэн, рэх министиэристибэтиттэн хоту баралларыгар ылбыт борогуоннарын харчытын харыстаабакка, срдээх сыаналааын рднэн, улуу худуоунньук Левитан туунан чаылхай ойуулардаах улахан альбом-кинигэни атыылаан, Динаа илдьибитэ. Сиэстэрэ кыыынан утахтарын, мииннэрин кытта кинигэни ыыппытын, Дина: «Хаан ааыам буоллаай, эчи ыйааына да ыарахана бэрт», – диэн суруйан тннрбтн, Ксенья: «Бэлэхтиибин, хайаан да аах, саатар ойууларын кр, ооо наада», – диэн хардаран, сиэстэрэттэн хаттаан илдьэн биэрэригэр крдсптэ.

Дьэ онтон биирдэ трр дьиэ аанын атыллаат, гэстэринэн, аллара эркиэ кстлээх сиргэ ыйаммыт ким саа трбтн суруйар испииэктэригэр: «Петрова Дина, уол, 4 кг. 800 гр.» диэни аааат, Ксенья ртттэн саа аллайбыта уонна аттыгар турар Бэргэнин кууа тсптэ. Кэмниэ-кэнээс ктлээх оолоро кн сирин крбт эбээт! Уонна оо нааа улаханын схпттэрэ, манайгы оо диэтэххэ дьэ срдээх эбит!

Икки апельсинтан ураты туга да суох кннр билсэ кэлбит буоланнар, сонно тннн, кх бааарга тэбиммиттэрэ. Онно сиэх быаас ырбаахылаах, килэрийбит-молоруйбут грузин дуу, армян дуу киититтэн србэ биэс солкуобайга ктх муунан сибэкки атыыласпыттара. Грузин уол оо трбтн истэн: «О, багатырь будэт!» – дии-дии сыалаан туран, элбэх сибэккини биэрбитэ. Дина тртнэ, сэниэ киллэрэригэр наада буолуо диэн, барыта толуонунан хаарчахтаммыт кэмэ Ксенья эрдэттэн Дьарааынтан крдн, куурусса этэ булларан хаааммытын, холодильнигыттан таааран мииннээбитэ, уулаах отонтон муорус оорбута, эбии фрукта атыыласпыттара.

Итинник оостон, трр дьиээ иккистээн тиийбиттэрэ. Кинилэр уруйдаан-айхаллаан, ээрдэлээн, Динаа, оотугар бары тн бааран, клмрдэс аккырыыккаа суруйбуттарын кэнниттэн, кумааы лоскуйугар харда кэлбитэ: «Махтанабын, эигини эмиэ ээрдэлиибин. Оом нааа улахан буолан, кыайан трбкк эрэйдээн баран, хата, этээ быыанныбыт, билигин иккиэммит туруга чгэй, туох да мээйдэспэтэинэ, балыыаттан кэмигэр тахсарбыт буолуо».

Арыгы эмиэ толуоа эрэ кстрнэн, Бэргэн таайыттан крдн, биир бытыылка кыылы аалан, дьиэлэригэр иккиэн бэлиэтээбиттэрэ. Бэргэн сотору-сотору: «Уол трт, дьэ бу дьол, хоту дойду булда-аа дэлэй, улааттаына мин батыыннара сылдьыам, иккиэн бултуохпут», – диэмэхтиирэ.

– Ким диэн ааттыыбыт? – диэн Ксенья ыйыппыта.

– Саха аймаы трттээбит ытык кырдьаас Эллэй аатын бириэххэ диэн мин уруккуттан ыраланабын.

Ииттэрин-хомуостарын хомуйан баран, илиилэрин хардары-таары санныларыгар ууран куустуан, тннгнэн одуулаан олорбуттара. Ыаллара Дьарааын эмиэ тугу эрэ суумкатыгар ыадаччы сгэн кэлэн, дьиэтигэр киирбитэ.

– Кымырдаас курдук лэит кии ээ, – диэбитэ Ксенья, хайыыра-сирэрэ биллибэттик.

– Оттон ол иин кэм сэниэлээхтик олорон эрдээ, – Бэргээ бгн кии барыта олус чгэй, туох барыта сырдык эрэ сыдьаайынан сандаарыйан кстр.

Дьарааынтан ураты тэлгээ иигэр тыынар тыыннаах биллибэт этэ, арай барабыайдар сирилээн кэлэн, ыылла тэн, хадьымал трдттэн аылык крдн туора-маары сырсан догдоноспуттара, кии ити чыычаахтары баардылаабат, хамсыыр харамай эрэ быыытынан сыаналыыр, оттон кинилэри – дьону эмиэ эттэн аллара крр улуу рдк кс кикиниир киэ халлааа баара буолуо дуо? Улуу й дуу, кс дуу баар буоллаына, тоо бу кинилэри оолонор дьолтон матарда? Туох буруйу оорбуттарын иин? Чэ, ону кннрр кыах суох, ол иин биир эрэ нрн-нргйэн крд баар – кн анныгар бгн кэлбит оолорун аыннын, харыстаатын… Эбэтэр Таара сиргэ баар хас да миллиард кии кыалатын биирдиилээн кыайан ситэн крбт дуу, оччоо итээйээччилэр бука бары тоо кннэтэ малыыппа ааалларый? Арааа, антах олох атын кээмэй, ким баарар крдтн арааран истэр албас, сирдээи кннр кии тбтгэр сатаан батан киирбэт улууканнаах билии-кр баар буолан эрдээ…