Эр ки?и уонна дьахтар

Неймохов Егор

– Оттон тоо саата суох батыан иэин, ыырыаххын?

– Дьон истиэ дии, хаыытыы-ыыытыы сырыттахпыный.

Бэргэн тугу да утары саарбакка, дьиэтин диэки барда, Ксеньята кинини хонноун анныттан тутуан, оргууй аай хаамыстылар.

– Динабыт дьэ тиэрэ байбыт дии, – диэтэ Бэргэн кэмниэ-кэнээс.

– Ханныгын да иин, бииги олохпутугар чиэинэйдик байар кии баара буолуо диэн мин саарбахтыыбын, – диэтэ Ксенья.

– Тоо? Холобура, Дина эрэ Карп эргинэн кммт ээ, оттон ол чиэинэй байыы буолбатах дуо?

– Мин саныахпар, ханнык эрэ научнай арыйыы оорон эбэтэр ити артыыстар курдук улахан гонорардарга ыллаан-туойан байыахха сп, оттон бииэхэ сирэйэ-хараа суох норуот бас билэрин былдьааын буолла, ол курдук «приватизация» дуу, «прихватизация» дуу диэн тылынан саптан, судаарыстыба баайын-дуолун –

элбэх дьиэни-уоту, техниканы буор-босхо чааынайга олордон ыллылар, аны эргинэбит диэн онтон-мантан тиэйэн аалбыт табаардарын сыанатын хас эмэ бк ыаратан атыылаан байаллар… Мин ону чиэинэй байыы диэхпин кэрэйэбин…

– Чэ, аны ол ылбыттарын сааттан рблссйэ да оордоххуна тннрр саарбах, билигин ити дьону эргиэнтэн ураты харчы лрр салааларынан – тутуунан да дьарыктана, суолу да ооро сырыттахтара.

– Ити эйгэлэргэ «откат» диэн йдбл олус кскэ киирбит дииллэр.

– Ону бииги сурах эрэ хоту истэбит, ким да «откаттаан» ылбытын крбппт суох, ханныгын да иин, туспа уаайбалаах дьиэлэрэ чгэйэ бэрт дии, хаарыаны, бииэхэ итинник баара буоллар… – Бэргэн ымсыырбытын кистээбэтэ.

– Атын кииэхэ ымсыырымыахха, этэргэ дылы, хас биирдии кии дьылата э быалаах кинигээ суруллан турдаа эбээт. Оттон уаайбалаах дьиэ чааынан… Кр эрэ, ити туунан улуу гуманист-суруйааччы Чехов чгэй баайытык эппит эбит ээ, мин сибилигин дьиэбэр тиийэн баран эйиэхэ крдрм, бииэхэ кинигэтэ баар, саардыы аахпытым.

Сулбу-халбы хаамсан дьиэлэригэр кэллилэр, подъезд иигэр лаампа уотугар кураанах бытыылкалар ыылла сыталлар, бппрскэ трдгэстэрэ рлммттэр, кыын кэлэн эрэр тыына биллэн, ыччаттар хахха сир диэн, бэл маннык кыараас подъезка киирэн, тн пиибэлииллэр. Тугу да харыстаабаттар, ыаллар-тооллор, оттон бу чааынай дьиэлэрэ эбитэ буоллар, итинник дьаабыланыа суох этилэр.

Ааннарын аан квартираларыгар киирэллэрин кытта, Ксенья саппыкытын туурута тэбиэлээт, сонун устан ыйаата уонна тута саалаа ааан, долбуурга кырылаабыт кинигэлэри: «Манна баара…» – диэн ботугуруу-ботугуруу кыастаста, Бэргэн кэнниттэн киирэн дьыбааа олордо. Ксенья кмс суруктаах, от кэ хахтаах кинигэни хостоон таааран арыйталаата уонна Бэргээ хайыста:

– Бу кэллэ, дьэ иит эрэ улуу гуманист Чехов куорат таыгар дьиэлээх-уоттаах дьон туунан тугу диирин – «Принято говорить, что человеку нужно три аршина земли. Но ведь три аршина нужны трупу, а не человеку. И говорят также теперь, что если наша интеллигенция имеет тяготение к земле и стремится в усадьбы, то это хорошо. Но ведь эти усадьбы те же три аршина земли. Уходить из города, от борьбы, от житейского шума, уходить и прятаться у себя в усадьбе – это не жизнь, это эгоизм, лень, это своего рода монашество, но монашество без подвига. Человеку нужно не три аршина земли, не усадьба, а весь земной шар, вся природа, где на просторе он мог бы проявить все свойства и особенности своего свободного духа».

Ксенья кинигэтин сапта уонна кэргэниттэн ыйытта:

– Хайа хайдаый?

– Ким билэр, Чехов саана атын йэ буоллаа уонна аан дойду барыта наада диэбит дии, оттон бииги бэ-харчыта суох буоллахпытына, былааы тутан олорооччулар кэккэлэригэр тахсыбаппыт, оччоо хантан аан дойдуну баылыыбыт?

– Сарсын тураат да, Эллээйчикпин аала барыам, хайыы-йэ ахтыбыт курдукпун, – диэтэ Ксенья, – кини ттнэн ити лгэрдээх баай дьоо ыырылыннахпыт буолуо диэн сэрэйэбин.

– Ити эрээри оотун туунан Дина биирдэ да ыйытан крбт дии, – Бэргэн бэркиээбит быыынан баын быа илгииннэ. – Оттон Эллээйчик трппт ийэтэ манна аттыгар сылдьарын срээ сэрэйэрэ буолуо дуо?

– Трппт ийэтэ да буоллун, Эллээйчик – мин оом!

10

Ыалдьыттар барбыттарын кэнниттэн Дина саалаттан куукунаа иити-хомуоу таан, хайа курдук кыстаммыты сууйан, р баайы тэпсэнээн олус сылайда. Билиардаабыт хосторун дьыбааныгар улаханнык хотторбут эрэ утуйан хаыыратар. Кини дьон крргэр эрэ харчынан харса суох ыыахтанарын, киэптиирин, схтррн сблр. Ыалдьыттар баалларыгар, бааалыста – «сулус» ырыаыттар диэн, ресторантан наймыламмыт официаннар диэн. Онтон бырааынньык бттэ, киээ буолла да – хайдыбыт хоруудаа т буолар, Карп кэппиэйкэни да ордук ороскуоттаабат, инньэ гынан дьиэни-уоту крр-истэр лэит дьахтар туунан истиэн да баарбат. Дина бырааынньык кэмигэр хотун бэйэтэ, бырааынньык бтэн, дьон тараста да, иити уонна дьиэни сууйааччы хамначчыт дьахтар таымыгар тэ охсор. Нааа сылайар да хайдах гыныаый, кини туох да тутуура суох, этэргэ дылы, турар бэйэтэ бу кыыл кмс килиэккээ кэлэн киирдээ. Килэйбит-халайбыт этээстээх дьиээ-уокка кэлэригэр биир эрэ чымадаан баайдааа, онтон атын кини кэрэхсэтэрэ диэн туох кэлиэй, иирэ талахтыы дьылыгырас быыыта-тааата, номоон мсснэ да бу баайга-дуолга тэнээр кыаа суоа. Тойоно санаата алдьаммыт кнгэр ону биллэриэн, хайа баарар сирэй-харах анньыан да сп. Аны, Карп бэйэтэ этэринии – «деловой партнердарын», быата, п-харчы ылсар-бэрсэр тэнээхтэрин эрэ кытта крсхтээх, намыах таыма турааччылары билиммэт, бу сырыыга Ксеньялааы мааны ыалдьыттары кытта тээ ыырбытын улаханнык сблээбэтээ. Бииргэ рэммит, нааа исти дьгэм диэн нэиилэ тылын ылыннарбыта. Онтуката ханна баарый – дьоно бастакы остуолга нэиилэ олороот, адьас атын йдх-санаалаах, п-харчы, баай-дуол ттнэн букатын ураты эйгээ сылдьар дьону кытта хайдах да тэник туттан кэпсэтэр-ипсэтэр кыахтара суох эбитин йдн, саата-иэтэ суох эрдэ тыас хомуммуттар, барбыттарын билбэккэ да хаалбыт. Этэргэ дылы, Ксеньялаах икки этээстээх дьиээ квартира дуомнаахтар, кннэтэ оптуобуска анньыалаан кэлэллэр-бараллар, харчылара хамнастан хамнаска тиийэр буоллаына баыыба. Оттон кини эрин эйгэтин дьонун тыла-: коттедж, лимузин, Куршавель, бутик…

Дьгэтэ ааы, арааа, сыыа ыырбыт, куоракка манай крс тспччэ, соуйбучча кэлэ сылдьы диэн кэбиспитэ, мэйиитин хайа эрэ улаатыгар трппт оом бу кн сиригэр баар диэн йдблэ ааспакка-арахпакка сылдьар быыылааа. Ол иин кинини иитэр дьону крт, дэлэй-былас бардаа. Эмиэ да оолооум туунан Карп биллэинэ киэ айдаан, улахан иирээн тахсыа диэн, Ксеньялааы бэйэтигэр чугаатан, кинилэри албыннаан, ону-маны ордугу-хоуну кэпсии сылдьыбатыннар диэн ньымааттаар быыыта эбитэ дуу? Эрим эрэ билбэтэр диэн баалаах, ол иин клгттэн да дьаарханар курдуга, барыттан бары дьулайыы, дьи санаатын кистии-саыара сатааын, быата, элбэх айа тардыллыбыт хонуутугар сылдьар курдук ртн куттанар, сэрэнэр-сээбэниир дьик-дьах турук олус сылатар уонна доруобуйаны да кскэ айгыратан эрдээ…

Дина кгэйэр кннэригэр элбэх уол срэин долгуппут, бэйэтэ да хардары таптал таарымтатыгар ылларбыта балачча буолуохтааа. Сорохтору кытта арахсыы хаан да оуо суох курдук сыран бааы скэттэ диэн ытааын-соооун, айманыы-сайманыы да баара, ол эрээри барыта ааар, сыл-хонук г оорор, ити курдук Русланныын урукку уохтаах-омуннаах кылгас тапталларын олох да умнуох быыылаах эбит да, Ивановтары соуччу крс уонча сыл кэтээр хаалбыты олус сытыытык санатта, оото эрэйдээи йдтт, Эллээйчик ити икки этээстээх кыараас дьиэ быыкаайык кирдээх-хохтоох, тымныы-хамныы квартиратыгар сылдьаахтаатаа. Эллээйчик… Соуччу крс тспт Русланыныын олус да омуннаахтык, таарымта киирбитин курдук тапталга ылларыы туоута уонна тмгэ буолан, кини скээн хааллаа, эээхэй эрдэиттэн ыла биирдэ кр илик кырачаана, этин-сиинин, срэин тэбиитин сорото…

Дина ср кскэ р тыынна, илиитигэр кинигэ тутан олорор да, ааарыттан биир да тыл тбтгэр кыайан киирбэт, ол оннугар университеттааы сылларыттан кннэр-дьыллар ууктан, субу хараын иннигэр элэнэстилэр.

Оччолорго кини кыыс оото, басты рэхтээх устудьуонка буолан кынтаыйа сылдьара, суруйбут дакылаата университекка бастаан, научнай кэмпириэнсийээ Москваа ктр буолбута, Дьокуускайтан соотох этэ. Пассажирдар соччо элбээ суохтара, смлккэ киирэн миэстэтин булан олороот, эрээттэр икки ардыларынан хааман иэр рдк ууохтаах, ркйбт куудара баттахтаах, бааынайдыы ыраас хааннаах уолга хараа хатана тсптэ. Чох хара арылхай харахтардыын харахтара харса тээтин, хайдах эрэ соуйбута, кинини хаан эрэ чуолкай ханна эрэ крбтэ. Уол ханна олоруохтааын крдр быыылааа, кини эрээтигэр кэлэн тохтообута: «Манна эбит», – диэн ботугураабыта уонна кириэилээ киирэн иэн, куударатын р анньыммытыгар, сонно йгэр чаылан кэриэтэ сандаарыс гыммыта – «Лоокуут уонна Ньургуун» испэктээкилгэ Лоокууту оонньоон сценаа хааман-сиимэн дьыралдьыта сылдьан, ити курдук ураты имигэстик баттаын р анньынара. Норуодунай тыйаатырдары кргэ хантан эрэ хотуттан кыттыбыт оройуон туруорбут испэктээкилэ этэ. сс онно: «Маннык бэртээхэй уолаттар тыаа, буолаары буолан хоту бааллар эбит дии», – диэн санаан аарбыттааа ээ.