Эр ки?и уонна дьахтар

Неймохов Егор

– Срэххитигэр чэпчэки, сиэпкитигэр ыарахан буоллун! – диэн тост ктхтрд.

Кини этиитин сблээтилэр, ким эрэ: «Тугунан дьарыктанаын?» – диэн ыйыппытыгар, Бэргэн хоноччу туттан баран, дороонноохтук эттэ:

– Кэргэним оскуолаа биэлсэр, оттон мин харабылбын, дуоунас кирилиэигэр боростуой норуоту кытта баарбыт уонна онон киэн туттабыт! Кэргэним наар оолору кытта бодьуустаар, ити курдук ким эрэ материальнай уйгунан, оттон ким эрэ дьоо духуобунай баайы иэриинэн дьарыктанар, – диэтэ.

– Оннук-оннук, – кылгас хаалтыстаах, маччаар сэ, кэннин диэки тарааммыт уун баттаа хайдах эрэ кэриэйдии дьннр кии биирээн санныга таптайда, – оону кытта лэлиир – ытык дьыала.

Баар эр дьон бары тыл эттилэр,

баарыан сценаа ыллаабыт артыыстара киирэн эмиэ ырыанан кччттлэр, ол тухары Бэргэннээх илиилэрин-атахтарын кумуччу туттан олорорго кэлиннилэр, хоту олорон бэйэлэрин тэнээхтэрэ – геологтары, эмчиттэри кытта бырааынньыктыыллара, оттон манна адьас атын хампаанньа, этэллэрин курдук, «саа сахалар, нууччалар», хаан да билбэтэх баай дьоно, птэрэ-харчылара ллэнэс, кыахтаахтара таынан быгыахтыы сылдьар, аан дойду атахтарын анныгар сытарыныы сананан эрдэхтэрэ.

Сынньалаа бу киэ уораайга дьахталлар туспа бгэн, бэйэ-бэйэлэрин уруккуттан билсэр буолан, сонуннарын кэпсэтэн хобугунастылар, эр дьон билиардыыр хоско киирэн, шариктары кий мастарынан охсуолуу кэйиэлээн оонньообутунан бардылар. Бэргэн урут оонньуур буолара да, дьоно харчыга киирсэллэр эбит, ол иин дьулайда, онон крчч эрэ буоларыгар тиийдэ. Били кылгас хаалтыстаах кии остуол кх сукуна сабыытыгар быардыы сытан, буугунуу-буугунуу кыаата уонна ыраах шаригы «ытан» тас гыннарбыта сурулаан тиийэн охсуллан, халты ыстанан, лууканы сиирэ-халты саайыллаат, тттр тэйэн, остуол ортотугар эргичийэ-эргичийэ тохтоото.

– Халынык ыллы, – диэтэ хааайын Карп бэйэтин маын туппутунан хантан охсуохха сптн крр, кынанаан кыаан кр-кр, остуол тула тэпсэнии сылдьан.

Ол кэмэ «Бэргээ-эн», – диэн сипсиэри истэн, уол эргичис гыммыта – Ксеньята турар.

– Хайыыбыт, дьиэбитигэр барабыт дуо? – диэтэ кыыс сибигинэйэ былаан.

Бэргэн кинини трйэн, тааараа хоско таыстылар.

– Чэ, сп, ол эрээри Динаа этиэххэ.

– Ээй суох, ыытымаары гыныаа, саата суох, бырааайдаспакка, английскайдыы барыахха.

– Чэ, буоллун.

Кинилэр таанан эрэллэрин крн, хата, официант уол олбуор таыгар атааран, сс массыынаа олордон биэрдэ итиэннэ суоппарга:

– Илдьэн биэр, хааайка ыалдьыттара, – диэтэ.

Онон, чаас ааарын иинэн дьиэлэригэр баар буоллулар. Ксенья массыынаттан тахсаат да, тууйулла сылдьыбыт санаатын тута кэпсээбитинэн барда:

– Ити билбэт дьахталларым аттыгар турбахтаан баран ыксаан куоттум, кинилэри кытта кэпсэтэр да кыаым суох эбит диэн санаатым, кэлин аыйах ыйга ким туох дьиэни, массыынаны атыыласпытын, хайа дойдуларынан сылдьыбытын куоталаар курдук ырытыан бардылар. Бииги йэбит тухары харчы мунньунан массыына дуу, саынньах дуу ыллахпытына рхпт, оттон кинилэр аыйах ый иигэр! Ити гынан баран, ылар да, биэрэр да иээ суох, туох да санаата-оноото суох сылдьыы – мин санаабар, ханнык да баайга бэриллибэт саамай улахан дьол!

Бэргэн хардарбата, ол эрээри кыараас аан хоско таастарын уста туран крднэ, Диналаах коттеджтарын кэнниттэн, оо, квартиралара мунаах кыра да эбит! Утуйар хоу, сааланы, оолорун хоун да холбоотоххо кыараас. Хоско Ксенья тааын уларытта киирдэ, оттон икки кии кыайан ааыспат куукунатыгар Бэргэн киирэн хаадьаалыыр мас олоппоско олордо уонна улам кыйыттыах курдук кыынньан барда. «Коммунизмы тутааччы моральнай кодексын» тутан абыраннаа бу! Ыт уйатын саа «чыбы» квартираны бас билбиттэриттэн рбтэ – онто ханна баарый, Диналаах ааардас бильярдыыр хосторо кини квартиратын дуомуттан икки-с бк киэ. Кии кииэхэ тиийбэтэ, тээ суох буолара диэн срдээх да эбит! Кэлин аыйах ыйга саа дьиэ, сонун массыына атыылааллар, Дина «биир трттээх-уустаах, бары тэ» дьоммут диирэ хантан кэлиэй?!

Бэргэн йэтигэр туох да куааны оорбокко, бэл биирдэ да итириэр диэри арыгылаабакка, мэлдьи илэ йнэн, этэллэригэр дылы, «туох да куаан тахсыбат киитэ» аатыран, кбс-кнтк, сыыа-халты хамсаммакка сылдьыбыта. Оттон Дина кртн-нартан маппатын, клэйтэн да туора туран хаалбатын тмгэ буолан, Эллээйчик скээн хааллаа, кииэхэ албыннаттаа диэн нааа аыналлара, ол бэйэтэ «Лан крузер» массыынатын мииммитин курдук, хайдахха дылы саа ммт олох ахсым атыгар «лап» гына олорсон, сааырбыт да буоллар, лаппа кыахтаах кииэхэ эргэ тахсан, байыы-тайыы суолунан иннин диэки ыраах барбытын крн сн. Бииргэ рэммиттэрэ да икки ардылара сир уонна халлаан курдук тэйэн, баай-дьадаы буола охсубуттар, кинилэрдиин тэнээр аны кыаллыбат, суол ортотугар хааллахтара… Санаа-оноо йэ-хаайа тутар, суох, маннык сатаан олоруо суох, таырдьа тахсан хаамыталыы тэн кэллэинэ сатаныыы…

Бэргэн сонун брнэ быраынна да, таырдьа баар буолла. Хайыы-йэ харааран эрэр. Кинилэр дьиэлэрэ дэриэбинэ кытыытыгар баар, онон тута хонууга тахсан, кн сиринэн сирэйин хоту салланаата, иннигэр туох да кстбэтин рднэн, дьр сэппэрээк да ммэтэх киллэм хонуунан хааман иэрин билэрэ, халлаан ичигэигэр соторутааа диэри бадараанынан баылла сыппыт суол кэллэ, хата, томут, онон лгрэс буорга ктэнэн эрэйдэммэккэ туораата. Балачча хаамта, кэннин хайыстаына, дэриэбинэ чаыл уоттара ср сытыытык тырымнааллар. Тэйиччи массыына тыаыыр, то хонууга кини атаын тыаа бтэитик лгрр, ол курдук дэриэбинэттэн балачча ыраах тэйдэ. Ити курдук кудуххай хаамыынан баран иэн, Бэргэн туох эрэ крэ анньылынна, сс тимир. Ээй, бу диэки ааас хонуу ортотугар дьоннор ууохтара блхсэн кстллр, онно тиийэн хаалбыт.

Хаптаын ыскамыайка баарын булан олордо, аата, кэлбит да сирэ баар дии, туох эрэ куааны биттэммиккэ дылы. Эмиэ да ити баай дьоо ыалдьыттааын кэнниттэн манна кэлии туох эрэ ситимнээххэ дылы. Биирдэ санаан крдхх, хайдахтаах да бэйэлээх кии тлх да кннээбитин-кнэхтээбитин, киэбирбитин-киэптээбитин иннигэр, олоун суола манна кэлэн тмктэнэр. Кннээи сиир килиэби атыылаар харчыта да эрэйинэн кстр кыала дьуоатыгар тахсыбаттыы батыллыбыт, ас-таас чааынан эстибит да кии буоллун эбэтэр халлаан хабараларынан хаалбытыныы, муора тобуктарынан дьаратыйыбытыныы саныыр хаыытыыр харчыны халынык харбаабыттарынан ннр баай-талым олохтоох да буоллун – манна кэлэр иэдээн тмктэн син биир куоппаттар. Тиэх чэрчи – биир, ити кэнниттэн сытыах бэйэтэ буоллаа кии барахсан, бэйиэт эппитинии – «тоо, сытыйа, оо, ычча!..» Оттон кннэтэ ол хаан да кэлиэ суоунуу олороохтуубут, дьиэр дьоннор бу дойдуга букатын кэлбэтэхтэрин мэлдьи саныыллара буоллар, чиэс-суобас диэни умнубакка, арыый атыннык, эйэ дэмнээхтик сылдьыахтара эбитэ дуу…

Ол эрээри туох да диэбит иннигэр, Дина уонна кини эргимтэтэ ырааппыттар, ааардас ити коттеджтарыгар да т п ороскуоттаммыта буолуой? Судургутук ааан крдхх, дэриэбинээ биир улахан ооу тутарга тыыынчаа тиийэ кирпииччэ ороскуоттанар дииллэрэ, оттон ити икки мэндиэмэннээх дьиээ хас да снэн тыыынча кирпииччэ киирдээ. Ырыынакка биир кирпииччэни уон солкуобайтан итээс атыылаабаттар, оччоо ааардас кирпииччэтигэр хас да млйн тлбт буолан тахсар. Ол – дьиэ кдй эрэ, ис-тас тэриэбэлэрэ, таынааы дьиэлэр, олору барытын малынан-салынан толоруу, оо, аата-ахса биллибэт харчы ороскуоттаммыт…

Бэргэн бу олорон ким эрэ кэнниттэн хааман сурдуратан иэрин кр тстэ. Тыый, бачча харааа ким бу уун ууларын утуйбут дьоннор дойдуларыгар кэлэн истээй? Хайыа, Ксенья эбит, эс, кини тоо манна кэллэ?!

Ити икки ардыгар кэргэнэ саата-иэтэ суох кини аттыгар турунан кэбистэ.

– Эн тоо манна кэлли? – диэн Бэргэн соуйбучча толоос соустук ыйытта.

– Ааа кхсгн эрэ крн хаалбытым, салгын сиэри таыстаа диэн, бииргэ хаамса тээри кэннигиттэн эккирэтэн бараммын таырдьа стэрэн кэбистим, ханна да баары биллибэт, тохтоон атаы тыаын ииллээтим – то буорга лргрн истэн, онон сирдэтэн бу батыан кэллим. Аата, кылабыыаа буолан, чэ, кэбис, тннххэ…