Крыніцы
Шрифт:
— Што ты мітынгуеш? — абурана перапыніў яго сакратар па зоне. — Ты думаеш, адзін ты працуеш! Адзін ты ўсё зрабіў!
— Не перашкаджайце, — сказаў Жураўскі ca смехам у голасе. — Дайце чалавеку выказацца…
Міністр кінуў на сакратара нездаволены позірк. Яму таксама хацелася, каб яшчэ адна МТС была ў ліку перадавых, каб пра яе пісалі, гаварылі ў дакладах, а тут знайшоўся нейкі дзівак-самакрытык.
Зухаў зрабіў выгляд, што яго не цікавіць гэтая размова, што гэта — унутраная справа, а ён — госць, але хітра матаў усё на вус, разглядаючы праз акно краявід.
Адзін з карэспандэнтаў
— …Напішуць, што ў перадавікоў — усё ідэальна. А інакш — якія ж перадавікі, калі ў МТС няма сталоўкі, не хапае месц у інтэрнаце, няма клуба. Кадры цякуць… Нам прыйшлося наймаць хату, каб арганізаваць сталоўку, а гэта — за кіламетр ад сядзібы…
Рашчэня, адчуваючы небяспеку, не вытрымаў, замітусіўся.
— Мікалай Мікалаевіч, Касцянок не ў настроі. Мы тут перад вашым прыездам паспрачаліся з-за дробязі.
— Не з-за дробязі, а з-за трактара.
— Ага, помета дырэктару, — пажартаваў міністр. — Вы кім працуеце, малады чалавек?
Сяргей не адказаў — дзесяць мінут назад яны знаёміліся, i ён называў сваю пасаду.
— Галоўным інжынерам, — падказаў нехта.
— Галоўным інжынерам? — як бы здзівіўся Мікалай Мікалаевіч i адразу змяніў тон. — Ну, што ж, тады паказвайце свае ўладанні. Але ведайце, гэта небяспечна — не жадаць быць перадавым.
— Вы няправільна зразумелі мяне. Я жадаю не менш другіх, але — сапраўдным…
— Ага, вось гэта шчыра: пакуль што перадавікі несапраўдныя!
У дзвярах Рашчэня ў роспачы прашаптаў:
— Ну, што ты нарабіў! Эх, Сяргей Сцяпанавіч!
А на двары, калі абыходзілі гразь, размешаную гусеніцамі, Сяргея затрымаў Жураўскі, узяў за локаць.
— Ты чаго разышоўся?
— А куды мы спяшаемся, Раман Карпавіч? Мы не сталі на ногі, не замацавалі першы невялічкі поспех, не ведаем, як будзе ў полі… Нямнога яшчэ зрабілі ў калгасах. А нас пачнуць праслаўляць. Навошта? Сапсуюць людзей, i ў першую чаргу гэтага славалюбівага старога, — кіўнуў ён на Рашчэню.
— Зазлуе ён на цябе.
— Нічога, паладзім, — усміхнуўся Сяргей.
Камісія хадзіла доўга. Аглядалі майстэрню, правяралі машыны, гутарылі з людзьмі. Вядома, шмат што ім падабалася, але ніхто, акрамя карэспандэнтаў, не выказваў сваёй ухвалы. Маўчаў міністр, маўчалі яго падначаленыя. Рашчэня засмуціўся: «Усё загінула, усе намаганні i надзеі. Чаго ён дабіваецца, гэты Касцянок? Што яму трэба? Ненавіснік! У яго на душы кошкі шкрабуць, дык ён хоча, каб нікому радасці не было».
Рашчэня нямала пастараўся i праявіў вынаходлівасці, каб правесці камісію міма трактара, які заставаўся для паўторнага рамонту. Здавалася, намаганні яго далі поспех: камісія адыходзіла ад павеці, каля якой стаяў гэты злашчасны трактар. І раптам — зноў Касцянок:
— А вось гэту машыну затрымалі. ІІатрабуецца паўторны рамонт.
Рашчэня ад роспачы ажно застагнаў: «Зар'ілаў, сукiн сын, канчаткова».
Міністр, які дагэтуль нічога не запіснаў, дастаў i кішэні складзены ў дзве столкі вучнёўскі сшытак і нешта занатаваў.
— А цяпер у калгасы. Апранацца не будзеце? звярнуўся ён да Касцянка.
— А я не паеду. У мяне — экзамен.
— Якi экзамен?
— Група вучняў старэйшых класаў
— Сяргей Сцяпанавіч, а можа, адкладзём? — папрасіў Рашчэня, баючыся, што адмова Касцянка суправаджаць начальства канчаткова сапсуе ix уражанне i тады ўжо не толькі ў перадавыя не трапіш, але i сярод адсталых месца не будзе.
— Я паведаміў ужо ў школу.
— Шкада, што часу мала, — сказаў Жураўскі.
— Што ж, гэта справа цікавая, заставайцеся, — літасціва дазволіў Касцянку Мікалай Мікалаевіч з кіслай мінай на твары. Але ні ён, ні нават карэспандэнты не пацікавіліся гэтым новым i сапраўды цікавым пачынаннем. «Ну, i ліха з вамі,— падумаў Сяргей услед ім. — Без вас хлопцы спакайней сябе адчуваць будуць».
— Цяжкі чалавек твой інжынер, — ca спачуваннем сказаў Мікалай Мікалаевіч Рашчэню, калі машыны выбраліся на дарогу.
— Працаваць, відаць, не хоча, — дадаў загадчык абласнога кіраўніцтва.
Каб без гэтага дадатку, Рашчэня, магчыма, i згадзіўся б, што сапраўды цяжкі, але тут, будучы чалавекам сумленным, не мог не запярэчыць:
— Хто? Касцянок працаваць не хоча? Што вы! Залаты чалавек! Залатыя рукі! Ды ён, калі хочаце ведаць, МТС выцягнуў.
Кіраўнікі здзіўлена пераглянуліся паміж сабой: нічога зразумець нельга — той яўна «тапіў» дырэктара, а гэты, дзівак, хваліць яго.
— Проста ў яго настрой дрэнны. Гора перажыў чалавек! Пяць год, — невядома навошта Рашчэня перабольшыў,— кахаў жанчыну. Ды як кахаў! Урача нашага. A яна нядаўна за другога выйшла, за дырэктара школы.
— Пяць год? — раптам усе зацікавіліся гэтым рамантычным выпадкам, нават маўклівы шафёр. — Не можа быць!
— Клянуся вам. Усё на маіх вачах было.
— Пяць год за нос вадзіла! Фу, чорт! А што яна — прыгожая?
— У-у! Жанчына — агонь! — узрадаваўся Рашчэня, што разварушыў Мікалая Мікалаевіча, узняў настрой у загадчыка абласнога кіраўніцтва. — Але нясмелы чалавек Сяргей… Працаўнік, ведаеце, такі. Пакуль завочна акадэмію скончыў… Я яму колькі разоў гаварыў, як сыну, ён мой выхаванец: Сяргей, не цягні, прамаргаеш… І вось — калі ласка…
— Ого, бабы не любяць нясмелых! — мудра заключыў шафёр.
— А дырэктар гэты, мабыць, донжуан?
— Ды не, здаецца, таксама добры чалавек.
— Але, брат, вось якія яшчэ гісторыі здараюцца — па пяць год кахаюць, — чамусьці з жалем уздыхнуў Мікалай Мікалаевіч, успомніўшы, відаць, нешта сваё.
І ўсе па-чалавечаму зразумелі Сяргея Касцянка.
Лемяшэвіч прыйшоў у МТС разам з вучнямі. Ён не мог не пайсці, бо гэта ж яго ідэя — гурток па вывучэнню сельгасмашын. Ён абавязаны давесці пачатую справу да канца. Так, у прыватнасці, ён сказаў Наташы, калі тая выказала сваю боязь. Але, шчыра кажучы, сам ён таксама крыху баяўся: а што, калі i пры вучнях Сяргей не будзе размаўляць з ім? Што рабіць тады? Але мацней за гэтае пачуццё была ўпэўненасць, што Сяргей павядзе сябе разумна i ніякай бестактоўнасці ў прысутнасці вучняў не дазволіць. A калі ўсё абыдзецца добра — гэта будзе крокам да ix прымірэння. На экзамене яны мусяць пра нешта гаварыць паміж сабой. Нельга ж маўчаць бясконца.