Кырыыстаах таас

Егоров Василий Юрьевич

– Дьэ, ол Сиридикээн буора ханна да куотуо суоа. Кн сир ириитэ хаспыккыт ордук буолуоа. Билигин миэхэ окко лэлээн бары. чгэйдик лэлээтэххитинэ борооскулаах ынаы биэриэм. Оччоо баар Сэйимчэээ хаалан ойохто ылан ыал буолу. Кыргыттары да булан биэриэм, – диэн барыны бары биэриэх буолан арахсыбакка хаайбыта.

Дьон били кыын хостообут кумахтарын сууйан, тмгн билэ охсор баалаахтар этэ да, тойон тылын ылымматахха, ол кэлин иэстэбиллээх буолара чахчы. Хайыахтарай, буор аата буор, тойон этэринии кэ диэри ктэригэр тиийэр, онон хааларга сблэспиттэрэ.

Кнск омуран буолан отчуттар рэх рдгэр ойуччу турар отууларын диэки хаамыстылар. Чаылхай кн уотунан сырайар. Кыра да салгына суох бтэй куйаас бркээтэ.

Бориска этэ кймстн суунаары быа рэххэ киирдэ. рэх трдгэр тумустаан турар эмпэрэ тааы эргийэ хаамта. Бокуойа суох сототун ортотугар диэри ууга киирэн ыраас, тымныы уунан дуоуйуор диэри, тыбыыра-тыбыыра суунан булумахтанна. Кытыыга тахсан ырбаахытын ээринэн сирэйин сотто туран, хараын кырыытынан эмпэрэ тэллээр кыстана сытар хараа нх туох эрэ ойуулаах чараас билиигэ таастары дьиибэргии крд. Биир обургу чараас кууогу сулбу тардан ылла. Таас рдгэр элбэх баайы кулахыттан эрэ обургу туох эрэ ннэрэ лаглаай курдук, рт рдлэригэр кэлимсэ тааыран хаалбыттар. Дьинээх муораа скр, хаалаах ннэр курдук дьураалаахтар, тумустаахтар. Барыта чуолкай баайы ырылыччы кст сылдьаллар. Тоо дьиибэтэй? Атын таастары ылан крбтэ, эмиэ биир кч элбэх ннээхтэр. Бориска урут манныгы кр илигэ да, сорох таастарга ннэр баар буолалларын бириискээ сылдьан истэрэ. Ол былыргы муора олохтоохторун уу тгээр сн хаалбыт тобохторо муора ксптн кэннэ хас эмэ уонунан, снэн млйн сыллар усталарыгар сир анныгар улахан дириэ кмллэн тааыран хаалаллар . Ону кэлин рс уута хайа охсон суурайан, сир рдгэр тахсар дииллэрэ. Оннук ннэр хайа кэмэ ск сылдьыбыттарынан сылыктаан, сири рэтэр аналлаах рэхтээх дьон ол таастар саастарын быаараллар . Србэттэн тахса сыллааыта Черскэй диэн рэхтээх кии Халыма устун кэлэн ааспытын туунан Сэйимчээн олохтоохторо кэпсээбиттэрин санаан кэллэ. Ол кии бука маннык таастары эмиэ булбута эбитэ буолуо. Бориска хас дааны кууок тааы ылан дьонугар крдр илдьэ барда. Миитэрэй чаанньык оргута охсубут. Сафейка отуу клгэр аын бэлэмнии сылдьар.

– Кр эрэ, мин тугу булбуппун, – Бориска сэрэнэн таастарын дьонун иннигэр кэккэлэтэ уурда.

– Бу туохтарый, ннэр дуу? Хайдах маннык тааыран хаалбыттара буолуой? – Сафейка таастарын ылан, олбу-солбу чинчийэ олордо. Миитэрэй куттаммыт киэ харахтарынан Борисканы уорбалаабыттыы кртэлээтэ.

– Тыый, бу таастары хантан ыллы?

– рэх трднээи эмпэрэ анныттан. Туохха миигин уорбалааты, Миитэрээй?

– Оттон бу кыын Тысхаан ойуун тааырдыбыт ннэрэ кч манныктар этэ дии.

– Тугу, тугу саараын, Миитэрээй? Кии йдр гына кэпсиэххин, – Бориска соуйан ркйэ тстэ.

– Ээ… бу кыын Сэйимчэээ биир кии таарымталанан ыалдьыбыта. Ону ойуун эмтээбитэ.

– Но, хайдах эмтээбитэй? – Сафейка сэргээлээн ыйытта.

Миитэрэй аны ким эмэ истиэ диэбиттии эргим-ургум крннэ. Сибигинэйэ былаастаан аргыый кэпсээн барда. Кини хараар кыыы хараа киээ кыракый балаан иигэр, лыык курдук мустубут дьон ортотугар Тысхаан ойуун кыыран дьулэнэ турара бу баардыы кннэ. Кэтээриин ороо ыарыах кии ууутаан кэбиэ-кэбиэ, мхсн р эргичинии сытар. Кыыран бтэригэр ойуун рдгэр саба барыйан туран абааыларын ыыран алаан, крдн баран чыпчырына-чыпчырына былаайаынан дрн тосуйбутугар, ииттэн таас тэн кэлбитэ. Ол тааы рэн-ктн ыарыахха лтэн крдр-крдр, кэиэхтээх с куолаынан кутуран ордоотуу, биир сиргэ бэдьэнии, битийэ турбута.

Дьэ, нохойдоон,Тостубат тоноостоох,Тэстибэт стээх,лбт ооуулаах,Уун йэлээхУол ооОдьунааа эбиккин.Кр бу!Хайахтаах хара быаргарХам хатананХара хааынХарса суох уулаабытХара куйукта ннэриБиири да ордорбоккоСуптурута оборон,Ылаан ыламмын,Хаан дааны тиллибэтХара бэлиэ буоллунар диэмминСымара тааскаХам симэнТааырдан кэбистим.

Онтон дьон диэки эргиллэн иччитэ суох дьэкир харахтарынан ннээбиттии диэличчи кртэлээт, салгыы сааран барбыта.

Бу тааыХаардаах уулаахХаыл рэхХалыан элбэхХара тааынХалы дьапталатыгарХаан эмэКрр буоллаххытынаХалты хаамаары,Харбаан ыллаххытынаХаттаан эргийиэ.Ону оройдоо, одууласпат буолу,Толкуйдаа, туппат буолу, –

диэн эсилгэннээхтик энэлийэн, суостаахтык суоуранан олорор дьону тртэ кртэлээт, ннээх тааы крдр-крдр, эргиччи хаамыталаабыта.

– Ол тааа ннн-крдьээлиин кч бу балар курдук этэ. Эн бостуой бу таастары ылбыккын, – Миитэрэй кыайан кннрллбэт ыар алас тахсыбытыттан хараастан нэиилэ саарда. – сс ким бу тааы илиитигэр ылбыт, тарбахтара такыччы тардыа, ннэрэ тиллэн бэйэтигэр к, – диэн эппитэ.

Борискалаах Сафейка бэркиээбиттэрэ бэрдиттэн туох да диэн этиэхтэрин булбакка, бэйэ-бэйэлэрин крсн кэбистилэр. Саата суох аыы олордулар. Миитэрэй айаар туох да кууогун ылбакка кытыйалаах чэйин блэ курдук с тарбаын рдгэр крэччи тутан, биир сири тобулу крн олорон, тугу эрэ саныырдыы, чараас уостарынан чаастатык сыпсырыйбахтыыр.

– Тууй-сиэ, срдээх да киитэрэй оонньор эбит. Бу албыннаатаа срн! Булугас йн иин мин кинини сс ытыктыах курдукпун, – Сафейка сн икки ньилбэгин тыастаахтык охсунна. Кхсн этитэн, саа аллайда. Бориска сблээн саата суох мчнээн ылла, тбтн кэинэттэ. Онтон сонньуйбуттуу эбэн эттэ.

– Ойуун йнэээр дьон хараата, кэнэнэ киини схтрр. Ону таба туанан талбытынан албыннаан, дьаайан эрдээ дии.

– Бээрэ, эиги тугу-тугу саараыт? Ким тугу албыннаабытын этэит? Хайа мээнэ тыллааргыт сэттээх-сэлээннээх буолаарай? Эчи, куттаммаккыт дааны бэрдэ, – дьоно ити лгэрдээх улахан аньыыны оорон баран, сс элэктээх кэпсэтиилэриттэн Миитэрэй кыйаханыах курдук буолан барда. Сафейка тугу эрэ этээри р хонойон эрдэинэ, Бориска саба сапсыйан кэбистэ. Бэркэ дуоспуруннанан Миитэрэйи утары крн олорон, хас тылын барытын ыаранатан, сааран барда.

– Миитэрээй, бу айыла бэйэтэ айбыт таастара. Былыр хаан эрэ олус рдтэ бу бииги олорор сирбитигэр муора ск сылдьыбыт буолуохтаах. Кэлин кини ксптн кэннэ тгээр сн хаалбыт ннэр гс млйннэн сыллар усталарыгар тааыран хаалбыттар. Маннык ннээх таастар атын сирдэргэ эмиэ бааллар, онон бу ннэргэ эиги ойууут туох да сыыана суох. Кини ол тааы сиртэн булан баран, ону эиги билбэккитинэн туанан, бэйэтин дьыалатыгар туттубут.

– Ама, хайдах оннук буолуой, срэ бэрт дии?

– Чахчыта оннук, Миитэрээй. Ойуун эппитинэн буоллаына, мин бу таастары булан, илиибинэн тутан аалбыт кии, тарбахтарым такырыйыа этилэр. Эбэтэр бу ннэр тиллэн миэхэ кхтээхтэр этэ. Ханна баарый, бу тааырбыттара тааырбытынан сылдьаллар дии, – Бориска кыайан туттумуна клм аллайда.

– Бээрэ, ол эмтээбит киитэ трбтэ дуо?

– трэн. Билигин олох, харахтан сыыы ылбыт курдук, чэгиэн бэйэлээхтик сыддьар. Ойууа махтанара срдээх.

Конец ознакомительного фрагмента.