Сон на кургане
Шрифт:
(Як шалёны, злятае з тапаром з ганка.)
Чорны
Ха-ха-ха-ха!..III. Пажарышча
Досвітак. Непадалёку ад пажару. Пасяродку стаіць дзікая груша. Валяецца колькі галавешак. Далей — трохі ўправа — пачынаецца палаючая вёска: з некаторых хат засталіся ўжо толькі печы ды каміны, а па баках ляжыць асмалеўшае бярвенне. Пажар падбіраецца пад другі канец вёскі. Калі-нікалі ўзрываецца вецер і даносіць снапы іскраў.
І-ы пагарэлец (цягнучы лаву)
Скуль і як яно ўзялося? 3 чыёй хаты занялося?.. Сплю, як толькі спяць уночы, Чую, лезе дым у вочы; Усхапіўся, паглядаю: Мора полымя гуляе; Сам не знаю, ў што ўчапіцца… Ну, за лаву — прыгадзіцца.(Ідзе далей.)
2-і пагарэлец (з андаракам і каптаном бабскім)
…Мы з сваёй яшчэ не спалі: Дзіцянятка калыхалі… Раптам — відна… Я у дзверы, Ды не ў дзверы, а ў кут змерыў. Сяк-так выскачыў за хатку… Бачу, косіць ад пачатку Агонь вёску, як памора; Зноў я ў хатку… ах ты, гора! Сам не знаеш, што ўхапіці; Крычу жонцы: бяры дзіце! Сам хапаю сёе-тое… Чуць з душою, чуць з душою…3-і пагарэлец (з матком і шпулькамі)
Я так крэпка сплю на печы: Ажно тут — штурхель у плечы! Глядзь: аж нехта качаргою Мяне цягне, як дугою. Ўжо ўстаю, ужо буджуся, Злазіць з печы ўжо лаўчуся… Бух аб землю, як сноп жыта, Проста бокам аб карыта!.. Хтось крычыць: барджэй жа, тата!.. Ломяць, цягнуць усё з хаты… Я — хвацель маток і шпулькі… (Глядзіць за пазуху.) Ну, а люлька… няма люлькі.Дзяўчынка (з хлопчыкам, меншым ад сябе; абое ў адных зрэбных кашулях)
Як маланкай, пайшла хатка, Чаравічкі і апратка.Хлопчык (праз слёзы, разглядаючыся)
А дзе ж татка? а дзе мама?Дзяўчынка
Ціха, братка: я таксама Вось з табою іх шукаю, Дзе ж падзеліся — не знаю. Ў гэты бок няслі кадушку.Хлопчык
Падсадзі — сарву я грушку; Хачу вельмі піць і есці.Дзяўчынка (падсаджвае хлопчыка, з павагай)
Вось уздумаў грушы трэсці. Тутка гэткае няшчасце,— Не дзівота і прапасці. А ён, бач, з сваёй ядою!Хлопчык (саскочыў і грызе сарваную дзічку)
Пабяжым цяпер затое.Дзяўчынка
Не лезь толькі ў вочы з плачам: Татку, мамку недзе ўбачым.Хлопчык (з радасцю адбягаючы з дзяўчынкай)
Недзе знойдзем, недзе ўбачым!1-я кабета (цягнучы саху, заплакаўшыся)
Што за ночка! што за ночка! Не пакінуў і ламочка! Як сярпом, зжынае, голе… А стары прост сходзіць з поля, Галаву саўсім губляе — Сам не знае, што хватае; То у хлеўчык матанецца, То ля пуні апынецца… Ні прыстання, ні куточка… Што за ночка! што за ночка!!2-я кабета (з дзіцянём у калысцы)
Чуць паспела, чуць з душою Гэта выхваціць малое; Засталася ступа, дзежка, I пасудак, і адзежка. Мой паехаў з кума братам — Папрасіў — паехаў сватам,— I не бачыў, і не ведаў, Як гарэла ўсё да следу, Мо б што больш уратавалі… Так, саўсім, саўсім прапалі…3-я кабета (цягнучы на руках ягнё)
…Цягнем з хаты мы ламоцце, Зірк на хлеўчык — страху коце. Я у хлеўчык — гнаць кароўку: Як прывязана вяроўкай — Ані з месца… тут авечка 3 хлева ў полымя, як печку,— Я ягнятка хваць за воўну, А тут дыму ужо поўна… Чуць у дзверы, чуць папала, А ўжо хатка дагарала.Яўрэй (з багамоллем і ліхтарамі; за ім жонка яго і чацвёра дзяцей)
I стадола, і камора Так яшчэ стаялі ўчора, А сягоння, як у яму, Паваліліся і з крамай. (Да жонкі.) Знаеш, чуў я, у Агаты Дзіцянё згарэла з хатай.Яўрэйка (з падушкай і халаю)
Мне казалі на прыгумні: Чалавек звуглеў у пуні.