Так сказаў Заратустра. Кніга ўсім і нікому
Шрифт:
Але будзь уважлівы той, хто хоча быць першым, — каб не прыйсці апошнім! І там, дзе праяўляюцца заганы бацькоў вашых, няма чаго строіць з сябе святых!
Калі бацькі вашыя правялі жыццё, палюючы на вепраў, ладзячы папойкі і ўсякія свінствы ў кампаніі жанчын, ці не будзе бязглуздасцю паўстрымлівасць ваша?
Яна будзе бязглуздасцю! Наадварот, я думаю, што той з вас, у каго ёсць адна, альбо дзве, альбо ўсяго толькі тры жонкі, дасягнуў нямала ў параўнанні з бацькам сваім.
А калі ты будуеш кляштары і пішаш
Самому сабе заснаваў ты папраўчы дом і сховішча — што ж! На здароўе! Толькі не веру я ў гэта.
Бо ў адасабленні расце тое самае, што чалавек прыносіць: узрастае і быдла, якое ён носіць у сабе. Таму многім трэба пазбягаць адасаблення.
Ці было дагэтуль на зямлі што-небудзь больш бруднае, чым пустэльнікі? Не адзін толькі д'ябал апантана кружляў вакол іх — але і свінні.
Часта бачыў я, як нясмелыя, збянтэжаныя, нехлямяжыя, быццам тыгр, якому не ўдаўся скачок, пракрадваліся вы бачком, о вышэйшыя людзі! Бо няўдала вы кінулі гульнёвыя косці.
Але, гульцы, ці варта засмучацца праз гэта! Вы не навучыліся яшчэ як след гуляць і смяяцца з рызыкі! Ці не сядзім мы заўсёды, так ці інакш, за вялікім гульнёвым сталом, за якім так многа смяюцца?
І калі не ўдалося, ці азначае гэта, што вы самі не ўдаліся? А калі вы самі не ўдаліся, ці азначае гэта, што не ўдаўся Чалавек? А калі не ўдаўся Чалавек: ну, якое ж тут рады дасі!
Чым высакароднейшае, тым больш рэдкае. Вы, вышэйшыя людзі, што пазбіраліся тут, ці ж не ўсе вы не ўдаліся?
Хай так — ну і што? Не падупадайце духам! Яшчэ шмат што можна! Навучыцеся смяяцца з сябе, смяяцца як след!
Няма нічога дзіўнага, што вы не ўдаліся альбо ўдаліся толькі напалавіну, вы, напалавіну разбітыя! Хіба не б'ецца, не пульсуе ў вас чалавечая будучыня?
Уся глыбіня і далячынь, уся зорная высь і пачварная сіла: ці не падымаецца ўсё гэта пенаю ў катле вашым?
Якое дзіва, што многія катлы лопаюцца! Вучыцеся смяяцца з сябе, смяяцца як трэба! О, яшчэ многа можна, о вышэйшыя людзі!
І праўда, як многа ўжо ўдалося! Якая багатая зямля ад дасканаласці невялікіх, але прыгожых рэчаў, што сапраўды хораша ўдаліся!
Абстаўляйце сябе гэтай дасканаласцю, вышэйшыя людзі! Яе залатая сталасць ацаляе сэрца. Усё дасканалае вучыць спадзявацца.
Які грэх, учынены тут, на зямлі, да гэтага часу сама цяжкі? Ці не словы таго, хто сказаў: «Гора тым, што смяюцца!»
Няўжо ён не знайшоў на зямлі, з чаго пасмяяцца? Значыцца, ён блага шукаў. Прычыны знаходзіць нават дзіця.
Мала любові было ў ім, інакш ён палюбіў бы ўсіх, што
Ці трэба адразу праклінаць, калі не любіш? У мяне гэта — дрэнны густ. Але менавіта так рабіў ён, гэты нецярпімы. Ён выйшаў з чэрні.
Мала ў ім было любові — інакш ён не гневаўся б, што не любяць яго самога. Усякая вялікая любоў жадае нелюбові, яна прагне большага.
Ухіляйцеся ад такіх нецярплівых! Гэта парода хворых і няшчасных, гэта — чэрня; кісла глядзяць яны на жыццё, ліхім вокам глядзяць на зямлю.
Ухіляйцеся ад такіх нясцерпных! У іх цяжкія ногі і прыгнечаныя сэрцы: не ўмеюць яны танцаваць. Як жа зямля можа быць ім лёгкаю!
Крывымі дарогамі ідуць усе добрыя рэчы да сваёй мэты. Яны выгінаюцца, як каты, муркаюць ад блізкасці шчасця: усе добрыя рэчы смяюцца.
Ці ідзе ўжо чалавек па сваёй дарозе, а ці не — гэта выдае паходка ягоная: зірніце, як іду я! Ну, а той, які ўжо блізкі да мэты сваёй, той танцуе!
І сапраўды я не стаў помнікам і не зрабіўся нерухам, тупым, скамянелым слупам: я люблю шпарка бегаць.
Хоць ёсць на зямлі і багны, і гразкі смутак, усё роўна той, у каго лёгкія ногі, прабягае нават па глеі і танцуе на ім, як на падмеценым лёдзе.
Братове мае, падымайце сэрцы вашыя ўсё вышэй і вышэй! Але не забывайцеся і пра ногі! Вышэй, як спорыя танцоры, падымайце вашыя ногі, а яшчэ лепей — стойце на галаве!
Гэты вянок таго, хто смяецца, вянок з ружаў, я сам усклаў на сябе і сам асвяціў свой смех. Больш нікога не знайшоў дастаткова моцным на гэта.
Заратустра — танцор, Заратустра — лёгкі, ён махае крыламі і гатовы ў лёт, ён кліча за сабою ўсіх птушак, увішны і шчасна лёткі.
Заратустра — прарок, Заратустра, які вяшчае ісціны смехам, цярплівы, цярпімы, улюбёны ў скачкі і авантуры, сам усклаў я на сябе гэты вянок!
Братове мае, падымайце вашыя сэрцы вышэй і вышэй! Не забывайцеся і пра ногі! Вы — заўзятыя танцоры, вышэй падымайце вашыя ногі, а яшчэ лепш — станьце на галаву!
Бываюць звяры, цяжка-важкія нават у шчасці сваім; ёсць няўклюды ад нараджэння. Гэтаксама пацешна глядзець на іхнія намогі і высілкі, як на слана, які спрабуе стаяць на галаве.
Але лепей з'ехаць з глузду ад шчасця, чым ад няўдач, лепей няўклюдна танцаваць, чым хадзіць кульгаючы. Вучыцеся ж маёй мудрасці: нават у горшай рэчы ёсць некалькі добрых другіх бакоў,
— нават у горшай рэчы дастаткова моцныя ногі на танец: навучыцеся ж, вышэйшыя людзі, стаяць на сваіх нагах!
Забудзьце спевы скрухі, забудзьце паныласць чэрні! О, якімі панылымі сёння бачацца мне гэтыя блазны, што весяляць натоўп! Але ўсё сённяшняе належыць натоўпу.