Тры таварышы
Шрифт:
— Вось такі метад, — сказаў я.
— Вось такі метад, — як папугай, паўтарыў ён. — Адзіны метад, дзіцятка вы маё! Калі б я паспрабаваў супернічаць з ім цяпер, я нашкодзіў бы сабе на потым. Не, дарагі навічок, трэба зычліва, спакойна чакаць.
Зрабілася душна і цяжка дыхаць. Пат закашлялася. Я заўважыў, што яна са страхам зірнула на мяне, і я зрабіў выгляд, што нічога не чуў.
Бабуля, абвешаная жэмчугам, сядзела, ціха паглыбіўшыся ў сябе. Час ад часу яна рэзка рагатала. Потым зноў імгненна супакойвалася і сядзела
Я глянуў у залу. Там стаялі сталы спартсменаў, там — здаровых грамадзян, там сядзелі французы, ангельцы, галандцы, у мове якіх працяглыя склады напаміналі пра лугі і мора. А паміж імі ўсімі прымасцілася за столікам маленькая калонія хваробы і смерці — ліхаманкавая, прыгожая, закінутая.
Лугі і мора… Я зірнуў на Пат… Лугі і мора… пена і пясок і курганне… ах, падумаў я, мой каханы вузкі лобік! Мае каханыя рукі! Любімае жыццё, якое можна любіць, а ўратаваць — нельга.
Я ўстаў і выйшаў за дзверы. Мне зрабілася горача ад горычы і бяссілля. Я паволі пайшоў па дарозе. Мяне працінаў халодны вецер, што дзьмуў з-за дамоў. Я сціснуў кулакі і доўга ўзіраўся ў нерухомыя белыя горы, мяне гнялі дзікая бездапаможнасць, злосць і боль.
Па вуліцы, бомкаючы шаргункамі, праехалі сані. Я пайшоў назад. Насустрач мне выйшла Пат.
— Дзе ты быў?
— На свежым паветры.
— У цябе дрэнны настрой?
— Ды не!
— Каханы, весяліся! Весяліся сёння! Дзеля мяне. Хто ведае, калі я выберуся зноў на баль.
— Выберашся, і не адзін раз.
Яна прыхіліла галаву да майго пляча.
— Калі ты кажаш, то так і будзе. Хадзем, патанцуем. Мы ўпершыню танцуем з табой.
Мы пайшлі танцаваць. Цёплае мяккае святло было літасцівае, яно скрадвала ўсе цені, якія паклала на твары глыбокая ноч.
— Як ты адчуваеш сябе? — спытаў я.
— Добра, Робі.
— Якая ты прыгожая, Пат.
Яе вочы загарэліся.
— Цудоўна, што ты мне так гаворыш.
Я адчуў шчакой дотык яе цёплых сухіх вуснаў.
…Калі мы вярнуліся ў санаторый, было ўжо позна.
— Толькі зірніце на яго выгляд, — захіхікаў скрыпач і неўпрыкмет паказаў на расейца.
— У вас выгляд гэткі ж самы, — злосна сказаў я.
Ён разгублена глянуў на мяне.
— Ну пэўна, вы ж здаравіла! — з'едліва сказаў ён.
Я падаў расейцу руку. Ён кіўнуў мне і пяшчотна падтрымаў маладую гішпанку, калі яна падымалася па лесвіцы. У слабым святле начных лямп здавалася, што яго шырокая прыгорбленая спіна і худзенькія плечы дзяўчыны нясуць наверх цяжар усяго свету. Дама-шкілет цягнула па калідоры свайго сябра, які нешта верашчаў. Антоніа пажадаў нам добрай ночы. Было нешта прывіднае ў гэтым амаль нячутным развітанні, прамоўленым шэптам.
Пат здымала сукенку праз галаву. Яна
— Мусіць, ужо пара прыйшла, — сказаў я.
— Нічога, — сказала Пат. — Мне ўжо, пэўна, не спатрэбіцца.
Яна паволі склала сукенку і не павесіла яе ў шафу. Яна паклала яе ў чамадан. На яе твары раптам адбілася стома.
— Зірні, што ў мяне ёсць, — хутка сказаў я і з кішэні паліто выцягнуў бутэльку шампанскага.
— Цяпер мы крыху пасвяткуем адны.
Я прынёс фужэры і наліў. Яна ўсміхнулася і выпіла.
— За нас, Пат.
— Так, мой каханы, за наша цудоўнае жыццё.
Як нязвыкла было ўсё гэта: пакой, цішыня і наша журбота. Ці не жыццё панавала за дзвярыма, бясконцае, з лясамі, рэкамі і моцным дыханнем, цвітучае і неспакойнае? Ці не сакавік абуджае ўжо зямлю?
— Ты застанешся са мной, Робі?
— Так, пойдзем у пасцель. Мы будзем так блізка, як толькі могуць быць людзі. А фужэры паставім на коўдру і будзем піць.
Віно. Залаціста-смуглявае цела. Чаканне. Бяссонне. Цішыня і ціхія хрыпы ў грудзях каханай.
XXVIII
Зноў стала вільготна і ветрана. Парывісты імжысты цёплы вецер шалеў у даліне. Снег размяк. Са стрэх пацякло. Крывая тэмпературы пайшла ўверх. Пат мусіла ляжаць. Лекар прыходзіў праз кожныя дзве гадзіны. Яго твар рабіўся ўсё больш заклапочаны.
Аднойчы я палуднаваў, калі з'явіўся Антоніа і сеў каля мяне.
— Рыта памерла, — сказаў ён.
— Рыта? Вы пра расейца?
— Не, Рыта, гішпанка.
— Гэта неверагодна, — сказаў я і адчуў, як кроў застыла ў жылах. Становішча Рыты было менш пагрозлівае, чым у Пат.
— Тут не такое магчыма, — адказаў меланхалічна Антоніа. — Яна памерла сёння раніцай. Да ўсяго яшчэ дадалося запаленне лёгкіх.
— Запаленне лёгкіх… гэта іншая справа, — сказаў я з палёгкай.
— Васемнаццаць гадоў. І такая цяжкая смерць.
— А расеец?
— А, не пытайцеся. Не можа паверыць, што яна мёртвая. Сцвярджае, што гэта летаргічны сон. Сядзіць каля яе ложка, і ніхто не можа вывесці яго з пакоя.
Антоніа пайшоў. Я глядзеў у акно. Рыта памерла. А я сядзеў і думаў: «Не Пат, не Пат…»
Праз шкляную перагародку я ў калідоры ўбачыў скрыпача. Не паспеў я ўстаць, як ён быў каля мяне. Выгляд у яго быў жудасны.
— Вы паліце? — сказаў я, каб толькі нешта сказаць.
— Вядома! А чаму не? Цяпер? Зараз усё роўна!
Я паціснуў плячыма.
— Вам, мусіць, смешна, дабрадзею? — пакпіў ён.
— Вы звар'яцелі, — сказаў я.
— Звар'яцеў? Ды не, я хібіў. — Ён налёгся на стол і дыхнуў мне ў твар каньяком. — Я хібіў. Яны мяне ўхандохалі. Усе свінні. І вы таксама, вы — дабрачынная свіння.