Тры таварышы
Шрифт:
Густаў быў удачлівы чалавек. Бацька яго дзяўчыны не толькі гадаваў доберманаў — ён быў яшчэ гаспадаром шынка «Новая келля». Сама нявеста трымала плісіровачную майстэрню. Густаў жыў прыпяваючы. У цесця ён бясплатна еў і піў, а нявеста мыла і прасавала яго кашулі. Ён не спяшаўся жаніцца. Тады ўсе клопаты леглі б на яго плечы.
Я заявіў Густаву, што доберман — не тое, што трэба. Ён завялікі, а характар у яго — ненадзейны.
Густаў на хвілінку задумаўся.
— Пайшлі, — сказаў ён. — Пойдзем паглядзім. Ёсць ідэя. Толькі
— Добра.
Ён падвёў мяне да невялічкай крамы. У вітрыне былі выстаўлены акварыумы, парослыя водарасцямі. У скрынцы сядзела некалькі сумных марскіх свінак. Па баках віселі клеткі, у якіх нястомна лёталі чыжыкі, гілі і канарэйкі.
Насустрач нам выйшаў крываногі чалавек невысокага росту ў карычневай вязанай кофце. Вадзяністыя вочы, азызлы твар, замест носа — бліскучы паяльнік… відаць, што аматар піва і гарэлкі.
— Скажы, Антон, як пажывае Аста? — спытаў Густаў.
— Другі прыз і ганаровы прыз у Кёльне! — сказаў Антон.
— Якая подласць! — заявіў Густаў. — Чаму не першы?
— Першы яны аддалі Уда Бланкенфэльсу, — буркнуў Антон.
— Ну што ты скажаш! Прайдзісветы!
У глыбіні крамы цяўкалі і вішчалі шчаняты. Густаў пайшоў туды. Ён прынёс, ухапіўшы за каршэнь, двух маленькіх тэр'ераў: у левай руцэ чорна-белага шчанюка, у правай — светла-карычневага. Непрыкметна пагайдалася рука з карычневым. Я глянуў на яго: добра.
Шчанюк быў прыгожы, як цацка. Ногі былі роўныя, тулава — квадратнае, галава — чатырохкутная, разумная і нахабная. Густаў адпусціў іх, і яны пабеглі.
— Смешны мяшанец, — сказаў ён, паказваючы на рудога. — Адкуль ён у цябе?
Антон, з яго слоў, атрымаў яго ад нейкай дамы, якая з'ехала ў Паўднёвую Амерыку. Густаў зарагатаў, не паверыўшы. Антон пакрыўджана паказаў генеалагічнае дрэва, якое даходзіла аж да Ноевага каўчэга. Густаў пагардліва адмахнуўся і зацікавіўся чорна-белым. Антон за рудога прасіў сто марак. Густаў даваў пяць. Яму не падабаўся прадзед. Ён раскрытыкаваў хвост і вушы. Вось чорна-белы — гэты быў у парадку. Я стаяў паводдаль і слухаў. Раптам нехта схапіў мой капялюш. Я ў здзіўленні азірнуўся. У кутку на жэрдзі сядзела малпа, крыху скурчыўшыся. У яе была жоўтая поўсць і сумны твар, чорныя, круглыя вочкі і заклапочаная складка каля рота, як у старой жанчыны. Яе жывот аблягала скураная дзяга, да якой мацаваўся ланцуг. Маленькія, чорныя ручкі жахліва напаміналі чалавечыя.
Я стаяў спакойна. Малпа паволі рухалася бліжэй да мяне. Яна ўвесь час пазірала на мяне, без падазронасці, а нейкім дзіўным утаропленым позіркам. Нарэшце яна асцярожна працягнула мне ручку. Я падаў ёй адзін палец. Здавалася, што бедны, нямы чалавечак, загнаны ў згорбленае цела, хоча вызваліцца адтуль. Нельга было доўга глядзець у смяртэльна сумныя вочы.
Засопшыся, Густаў зноў вынырнуў з лесу радаслоўных дрэў.
— Дык дамовіліся, Антон, ты атрымаеш за яго шчаня — добермана ад Герты. Найлепшы гешэфт у тваім жыцці! — Потым ён
— За колькі?
— Задарма. Мяняемся на добермана, якога я табе падарыў. Так, Густаву можна верыць! Густаў — чалавек будзь здароў!
Мы дамовіліся, што я забяру сабаку пазней, пасля работы на таксі.
— Ты ведаеш, што ты нажыў? — спытаў мяне Густаў на вуліцы. — Рэдкасць! Ірландскага тэр'ера! Вышэйшы клас! Без ніводнай заганы! Ды яшчэ радаслоўнае дрэва. Ты не павінен нават глядзець на яго, а перш чым загаварыць з жывёлінай, пакланіцца.
— Густаў, — сказаў я, — ты зрабіў для мяне вельмі добрую справу. Пайшлі вып'ем зараз найлепшага каньяку, які толькі дастанём.
— Але не сёння! — заявіў Густаў. — Сёння ў мяне павінна быць цвёрдая рука. Я вечарам іду ў таварыства гуляць у кеглі. Паабяцай мне пайсці са мной калі-небудзь! Там бываюць выключна прыстойныя людзі, нават адзін паштовы обер-сакратар.
— Прыйду, — сказаў я. — Калі б там не было нават обер-сакратара.
За некалькі хвілін да шасці я вярнуўся ў майстэрню. Мяне чакаў Кёстэр.
— Сёння пад вечар тэлефанаваў Жафэ. Патэлефануй яму.
На хвіліну ў мяне заняло дыханне.
— Ён што-небудзь сказаў, Ота?
— Не, нічога асаблівага. Толькі тое, што ён прымае да пяці. Потым будзе ў бальніцы святой Даратэі. Значыць, тэлефануй туды.
— Добра.
Я пайшоў у кантору. Было цёпла і душна, але мяне калаціла, і слухаўка дрыжала ў маёй руцэ.
— Глупства, — сказаў я і цвёрда абапёрся локцем на стол.
Да Жафэ доўга не ўдавалася датэлефанавацца.
— У вас ёсць час?
— Ёсць.
— Тады зараз жа прыязджайце да мяне. Я тут буду яшчэ гадзіну.
Я хацеў спытаць, ці не здарылася нешта з Пат. Але не змог.
— Добра, — сказаў я. — Праз дзесяць хвілін буду.
Я павесіў слухаўку і адразу патэлефанаваў дадому. Слухаўку падняла служанка.
Я спытаў пра Пат.
— Не ведаю, ці ёсць яна, — буркліва прамовіла Фрыда. — Зараз гляну.
Я пачакаў. Галава мая быццам распухла і распалілася. Час цягнуўся бясконца. Потым я пачуў шоргат і голас Пат:
— Робі?
Я на хвіліну заплюшчыўся.
— Як справы, Пат?
— Добра. Я ўвесь час сядзела на балконе і чытала. Кніга хвалюючая.
— Значыць, хвалюючая… — сказаў я. — Цудоўна. Я хацеў толькі сказаць, што я сёння прыйду дамоў крыху пазней. Ты ўжо дачытала кнігу?
— Не, дачытала да сярэдзіны. Яшчэ хопіць на некалькі гадзін.
— Ну, да таго часу я вярнуся. А цяпер чытай…
Я нейкі час яшчэ пасядзеў. Потым устаў.
— Ота, — сказаў я, — можна ўзяць «Карла»?
— Вядома. Калі хочаш, і я паеду. Мне тут няма чаго рабіць.
— Няма патрэбы. Нічога страшнага. Я ўжо патэлефанаваў дадому.
«Якое святло! — падумаў я, калі «Карл» выскачыў на вуліцу. — Якое цудоўнае вячэрняе святло над дахамі! Якой асалодай напоўнена жыццё!»