Тры таварышы
Шрифт:
Мы спыніліся. Дзяўчына пакорпалася ў сумачцы і падала мне пяцьдзесят марак. Я паціснуў плячыма.
— На жаль, не магу размяняць.
Падышоў швейцар.
— Колькі з мяне? — спытала дзяўчына.
— Марка семдзесят.
Яна звярнулася да швейцара:
— Можа, заплаціце за мяне. Я разлічуся з вамі каля касы.
Швейцар адчыніў дзверы, і яны пайшлі да касы. Потым ён вярнуўся.
— Вось…
Я пералічыў.
— Тут марка пяцьдзесят.
— Не нясі лухты… ці ты яшчэ зялёны? Дваццаць пфенігаў швейцару за тое, што вярнуўся.
Былі рэстараны, дзе таксісты давалі швейцару «гасцінца». Але яму давалі тады, калі ён прыводзіў пасажыра, а не за прывезенага наведніка.
— Не такі я зялёны ў гэтых справах, — сказаў я. — Я атрымаю свае марку семдзесят.
— Ты можаш атрымаць у нюхаўку, — прабурчаў ён. — Давай, хлопец, зматвайся адсюль… Я тут больш ведаю, чым ты…
Справа была не ў дваццаці пфенігах. У мяне не было жадання заставацца дурнем.
— Не залівай мне, а аддавай рэшту, — сказаў я.
Швейцар ударыў так хутка, што я не паспеў засланіцца. За рулём і ўхіліцца не было куды. Я ўдарыўся галавой аб руль. Разгублены, я выпрастаўся. Галава гудзела, як барабан, з носа пайшла кроў. Швейцар стаяў нада мной.
— Хочаш яшчэ раз, тапелец?
Імгненна я ацаніў свае магчымасці. Нічога не зробіш. Хлопец дужэйшы за мяне. Яго палажыць можна было б толькі знянацку. Седзячы, я не мог ударыць, не было развароту. А перш чым я вылезу з машыны, ён мяне ўложыць тройчы. Я зірнуў на яго. Ён дыхаў мне ў твар півам.
— Яшчэ адзін раз, і твая жонка — удава.
Я глядзеў на яго. Я не варушыўся. Я ўтаропіўся ў гэты шырокі, здаровы твар. Я паядаў яго вачыма. Я бачыў, куды трэба ўдарыць, я ад злосці ўвесь сцяўся ў халодны камяк. Але я не варушыўся. Я бачыў звышблізка, звышвыразна, як праз павелічальнае шкло — кожны валасок на барадзе, чырвоную, тоўстую, порыстую скуру…
Бліснула каска паліцэйскага.
— Што тут здарылася?
Швейцар паслужліва выскаліўся.
— Нічога, пан паліцэйскі.
Той глянуў на мяне.
— Нічога, — адказаў я.
Ён паглядзеў на швейцара, потым на мяне.
— У вас жа кроў.
— Стукнуўся.
Швейцар на крок адступіў. У яго вачах свяцілася ўхмылка. Ён думаў, што я баюся скардзіцца на яго.
— Праязджайце, — сказаў паліцэйскі.
Я націснуў на газ і паехаў на стаянку.
— Ну і відок у цябе, — сказаў Густаў.
— Толькі нос, — адказаў я і расказаў, як было.
— Зойдзем са мной у забягалаўку, — сказаў Густаў. — Недарма я быў санітарным яфрэйтарам. Якое свінства — біць, калі ты сядзіш.
Ён завёў мяне ў кухню забягалаўкі, папрасіў лёду і з паўгадзіны апрацоўваў мяне.
— Нават сіняка не будзе, — заявіў ён. Нарэшце ён закончыў.
— Ну, як галава? Нармальна? Тады не будзем траціць часу.
Прыйшоў Томі.
— Высокі швейцар з «Вінеты»? Вядома, што ён любіць даць волю кулакам. На жаль, сам не паспрабаваў лупцоўкі.
— Зараз паспрабуе, — сказаў Густаў.
— Паспрабуе, але ад мяне, — удакладніў я.
Густаў паглядзеў на мяне, асуджаючы.
— Пакуль
— Я ўжо прыдумаў прыём. Калі мне не ўдасца, тады ўмяшаешся ты.
— Выдатна.
Я надзеў шапку Густава, мы селі ў яго машыну, каб швейцар не ўнюхаў, у чым справа. Ён і так не шмат убачыць — вуліца была цёмная.
Мы пад'ехалі. На вуліцы не было ні душы. Густаў з паперкай у дваццаць пяць марак у руцэ выскачыў з машыны.
— Ліха матары, няма дробных. Швейцар, вы можаце размяняць? Марка семдзесят з мяне? Заплаціце, калі ласка.
Ён зрабіў выгляд, што ідзе ў касу. Швейцар, кашляючы, падышоў да мяне і сунуў мне марку пяцьдзесят. Я трымаў працягнутую руку.
— Валі, — прабурчаў ён.
— Рэшту сюды, сабака, — закрычаў я.
На секунду ён як акамянеў.
— Слухай, — сказаў ён потым ціха і аблізаў вусны, — ты потым месяц будзеш шкадаваць…
Ён размахнуўся. Удар адбіў бы мне памяць. Але я падрыхтаваўся. Я адвярнуўся, прыгнуўшыся, і кулак з усяго маху гакнуў па вострым сталёвым канце пускавой ручкі, якую я трымаў напагатове ў левай руцэ. Швейцар зароў, адскочыў назад, замахаўшы рукой. Ён ад болю шыпеў, як паравоз, і ўжо стаяў расслабіўшыся, безабаронны.
Я выскачыў з машыны.
— Ці пазнаеш? — выдыхнуў я і ўдарыў яго ў жывот.
Ён зваліўся.
— Раз, — пачаў лічыць Густаў ад касы, — два… тры…
На «пяць» швейцар знясілена падняўся. Я, як і нядаўна, бачыў перад сабой яго твар, вельмі выразна, гэты здаровы, тупы, шырокі, подлы твар; усяго гэтага здаровага, дужага хлапца, гэтую свінню, якая ніколі не захварэе на лёгкія, і я раптам адчуў, як вочы і мазгі зацягнула чырвонай плеўкай. Я падскочыў і ўдарыў. Я біў па ўсім тым, што скапілася ўва мне за гэтыя дні і тыдні, біў у гэты здаровы, шырокі твар, які мэкаў… пакуль мяне не адцягнулі…
— Адумайся, ты ж заб'еш яго, — усклікнуў Густаў.
Я азірнуўся. Швейцар, увесь у крыві, прыхіліўся да сцяны. У яго падкасіліся калені, ён упаў і паволі папоўз на карачках, як вялізнае бліскучае насякомае, у сваёй ліўрэі.
— Цяпер ён не будзе біцца, — сказаў Густаў. — Але пайшлі, уцякайма, пакуль нікога няма. Гэта ўжо цяжкае цялеснае пашкоджанне.
Мы кінулі грошы на зямлю, селі ў машыну і паехалі.
— У мяне таксама ідзе кроў? — спытаў я. — Ці гэта ад швейцара?
— Зноў з носа, — растлумачыў Густаў. — Ён усмаліў табе левай.
— Я і не заўважыў.
Густаў засмяяўся.
— Ведаеш, — сказаў я. — Мне цяпер значна лепш.
XVIII
Наша таксі стаяла каля бара. Я зайшоў, каб змяніць Ленца і ўзяць ключ і паперы. Готфрыд выйшаў разам са мной.
— Як выручка? — спытаў я.
— Так сабе, — адказаў ён. — Ці зашмат таксі, ці замала людзей ездзяць на таксі. А ў цябе?
— Дрэнна. Прастаяў усю ноч і нават дваццаць марак не зарабіў.