Тры таварышы
Шрифт:
Яна флегматычна павярнулася.
— Спачатку кажуць мне прышпіліць, а потым — не трэба…
— Ты ёй сказала? — спытаў я ў Пат.
Яна кіўнула.
— Табе перашкаджае святло знадворку? — спытаў я.
Яна пахітала галавой.
— Лепш, каб ты мяне сёння выразна не бачыў…
— Пат! — сказаў я, спужаўшыся. — Табе ж нельга размаўляць! Але калі толькі гэта прычына…
Я адчыніў дзверы, і пакаёўка нарэшце знікла. Я вярнуўся. Я ўжо не быў разгублены. Я нават быў рады, што сутыкнуўся з пакаёўкай. Яна дапамагла мне справіцца ў першы момант. Усё-такі як жудасна было бачыць Пат
Я прысеў каля ложка.
— Пат, — сказаў я, — ты скора паправішся…
Яна сказала аднымі вуснамі:
— Заўтра…
— Заўтра яшчэ не, але праз некалькі дзён… Тады ты ўстанеш, і мы паедзем дадому. Нам нельга было ехаць сюды, паветра занадта вільготнае для цябе…
— Не, — прашаптала яна, — я ж не хворая, Робі. Гэта толькі няшчасны выпадак.
Я глянуў на яе. Няўжо яна сапраўды не ведае, што хворая? Ці яна не хоча ведаць? Яе позірк блукаў.
— Не бойся, — прашаптала яна. Я не адразу зразумеў, што яна мела на ўвазе і чаму было так важна, каб менавіта я не баяўся. Я толькі бачыў, што яна хвалявалася, у яе вачах быў незвычайна пакутлівы, пранізлівы выраз. І раптам у мяне з'явілася думка. Я зразумеў, пра што яна думала. Ёй здалося, што я баюся яе, бо яна хворая.
— Божа мой, Пат, — сказаў я. — Магчыма, па гэтай прычыне ты мне ніколі не гаварыла нічога дакладнага?
Яна не адказала, але я ўбачыў, што так і было.
— Чорт вазьмі! — сказаў я. — Кім жа ты мяне лічыш?
Я нахіліўся над ёй.
— Паляжы хвілінку моўчкі, не варушыся.
Я пацалаваў яе. Вусны былі сухія і гарачыя. Калі я выпрастаўся, я ўбачыў, што яна плача. Яна плакала бязгучна, з шырока адкрытымі вачыма. Яе твар быў нерухомы. Толькі слёзы каціліся з вачэй.
— Пабойся бога, Пат…
— Я такая шчаслівая, — сказала яна.
Я стаяў побач і глядзеў на яе. Было сказана адзінае слова, але гэта было слова, якое для мяне так ніколі не гучала. Я ведаў жанчын, але звычайна гэта былі беглыя сустрэчы, прыгоды, часам — вясёлая гадзіна ці самотны вечар, уцёкі ад самога сябе, ад адчаю, ад пустэчы. Я і не жадаў нічога іншага, бо я быў навучаны, што ні на што іншае нельга разлічваць, як толькі на самога сябе і сама болей — на таварыша. Цяпер я раптам убачыў, што і я магу нешта значыць для чалавека, проста сваім існаваннем, і што ён шчаслівы ад таго, што я побач з ім. Калі так проста вымавіць, то гучыць зусім звычайна, але калі задумацца — робіцца бясконца жудасна. Гэта нешта такое, што можа канчаткова разбіць чалавека і змяніць яго. Гэта — каханне, і ўсё ж — нешта іншае. Нешта, дзеля чаго можна жыць. Дзеля кахання мужчына не можа жыць. Дзеля чалавека — можа.
Я хацеў нешта сказаць, але не змог. Цяжка знайсці словы, калі сапраўды ёсць патрэба штосьці сказаць. І нават знайшоўшы адпаведныя словы, саромеешся вымавіць іх. Усе гэтыя словы — з мінулых стагоддзяў. Наш час яшчэ не мае слоў для сваіх пачуццяў. Ён можа быць толькі нахабным, усё астатняе — несапраўднае.
— Пат, — сказаў я, — мой добры адважны сябра…
У гэты момант увайшоў Жафэ. Ён адразу ж зразумеў сітуацыю.
— Казачны вынік, — прабурчэў ён. — Я так і думаў…
Я хацеў яму нешта запярэчыць, але ён проста выштурхнуў мяне.
XVII
Гэта
Быў цёплы хмурны дзень. Воблакі, нібы вата, стаялі нерухома ў небе, гарачае паветра дрыготка пералівалася над дзюнамі, алавянае мора разлеглася ў светла-іскрыстай смузе.
Готфрыд з'явіўся пасля полудня. Я ўжо здалёку заўважыў яго бялявую галаву, якая замільгала над агароджамі. Толькі калі ён звярнуў на дарогу да вілы фраў Мюлер, я ўгледзеў, што ён быў не адзін… побач з ім крочыла нешта падобнае на аўтагоншчыка ў мініяцюры: вялізная кепка ў клетку, казырком назад, вялізныя засцерагальныя акуляры, белы камбінезон і два вялізныя вухі, чырвоныя, як бурак.
— Божа, гэта ж Юп! — здзіўлена сказаў я.
— Уласнай персонай, пан Локамп, — з усмешкай пацвердзіў Юп.
— А касцюм! Што здарылася?
— Ты ж бачыш, — з задавальненнем заўважыў Ленц, паціскаючы мне руку. — Ён рыхтуецца стаць аўтагоншчыкам. Ужо восем дзён я займаюся з ім. Ён мяне ўпрасіў узяць сёння з сабой. Удалая магчымасць зрабіць першую самастойную дальнюю паездку.
— Усё будзе ў парадку, пан Локамп! — радасна пацвердзіў Юп.
— І яшчэ як! — Готфрыд усміхаўся. — У жыцці не бачыў такога апантанага гоншчыка. У першы ж дзень вучэбнай паездкі ён спрабаваў на нашым старым добрым таксі перагнаць «мерседэс». Закляты малы чорт!
Юп ад шчасця аж упацеў і, нібы молячыся, глядзеў на Ленца.
— Здалося, што я ўтру нос фарсуну, пан Ленц! Хацеў абысці на павароце, як пан Кёстэр.
Я не стрымаўся, каб не засмяяцца.
— Ты нядрэнна пачынаеш, Юп.
Готфрыд з бацькоўскім гонарам пазіраў на свайго вучня.
— А цяпер хапай чамаданы і вязі іх на вакзал.
— Адзін? — Юп як не ўзарваўся ад хвалявання. — Можна праехаць да вакзала зусім аднаму, пан Ленц?
Готфрыд кіўнуў, даючы згоду, і Юп рынуўся ў дом.
Мы здалі чамаданы. Потым забралі Пат і паехалі на вакзал. Мы прыехалі на чвэрць гадзінкі раней, перон быў пусты.
Стаяла толькі некалькі малочных бітонаў.
— Едзьце, — сказаў я, — а то позна даберацеся дадому.
Юп, які сядзеў за рулём, з крыўдай глянуў на мяне.
— Такія словы табе не падабаюцца, праўда, Юп? — спытаў яго Ленц.
Юп выпрастаўся.
— Пан Локамп, — сказаў ён з папрокам, — я ўсё разлічыў. У восем гадзін мы спакойна будзем у майстэрні.
— Правільна! — Ленц паляпаў яго па плячы. — Пайдзі з ім у заклад, Юп. На бутэльку сельтэрскай.
— На сельтэрскую — не, — адказаў Юп. — Але пачкам цыгарэт я рызыкну.
Ён з выклікам глянуў на мяне.
— Ты ведаеш, што дарога ў даволі дрэнным стане? — спытаў я.
— Усё разлічана, пан Локамп!
— Ты пра павароты падумаў?
— Павароты для мяне — нуль. У мяне няма нерваў!
— Добра, Юп, — сказаў я сур'ёзна. — Тады іду на заклад. Але пан Ленц машыну не вядзе.
Юп прыклаў руку да сэрца.
— Чэснае слова!
— Добра, добра. Але скажы, што ты так сутаргава заціскаеш у руцэ?