Тры таварышы
Шрифт:
Бюро для закладаў знаходзілася ў даволі прасторным памяшканні. Справа стаяў рабочы кіёск, злева — таталізатар. Уся вітрына была ўвешана зялёнымі і ружовымі спартовымі газетамі і аб'явамі пра скачкі, надрукаванымі на машынцы. Уздоўж адной сцяны цягнулася стойка з двума пісьмовымі прыборамі. За стойкай гаспадарылі тры мужчыны. Адзін увесь час нешта крычаў у слухаўку, другі бегаў туды-сюды з паперкамі ў руках, а трэці, без пінжака, у сарочцы з закасанымі рукавамі і капелюшы на самай патыліцы, запісваў стаўкі, трымаючы ў зубах тоўстую
Яго кашуля біла ў вочы фіялетавым агнём.
На маё здзіўленне, жыццё тут бурліла ваўсю. Тут былі толькі «дробныя наведнікі» — рамеснікі, рабочыя, чыноўнікі, некалькі прастытутак і сутэнёраў. Як толькі за намі зачыніліся дзверы, да нас падскочыў чалавек у брудных шэрых гамашах, шэрым капелюшы і парваным шэрым сурдуце.
— Фон Білінг. Даю парады! Без промаху!
— На тым свеце параіш! — адказаў Густаў, твар якога тут раптам перамяніўся.
— Толькі пяцьдзесят пфенігаў, — не здаваўся Білінг. — Асабіста знаёмы з трэнерамі. З даўніх часоў, — дадаў ён, злавіўшы мой позірк.
Густаў ужо чытаў спісы коней.
— Калі выходзіць Атэйль? — крыкнуў ён у бок стойкі.
— У пяць гадзін, — праквакаў памочнік.
— Філамена, няўклюда, — прабурчаў Густаў. — Казённая кляча… — Ён ад хвалявання пакрыўся потам. — Хто наступны?
— Хопэргартэн, — сказаў нехта каля яго.
Густаў працягваў вывучаць спіс.
— Для пачатку мы з табой паставім па дзве маркі на Трыстана. Ён пераможа, — заявіў ён мне.
— А ты хоць штосьці петрыш у гэтым? — спытаў я.
— Петру? — перапытаў Густаў. — Тут я ведаю кожны капыт.
— І вы ставіце на Трыстана? — спытаў нехта побач. — Старанная Лізхен, сябра, вось адзіны шанец. Я ведаю Джоні Бэрнса асабіста.
— А я, — агрызнуўся Густаў, — сам гаспадар стайні, адкуль Старанная Лізхен. Я лепей ведаю.
Ён крыкнуў чалавеку за стойкай нашы стаўкі. Мы атрымалі квіток і селі ў кавярні, дзе стаяла некалькі сталоў і крэслаў. Міма нас у паветры лёталі розныя імёны. Некалькі рабочых абмяркоўвалі коней у Ніцы, два паштовыя чыноўнікі вывучалі прагноз надвор'я ў Парыжы, а нейкі фурман пахваляўся, што і ён калісьці быў наезднікам. Толькі таўстун з прычоскай-«вожыкам» сядзеў моўчкі за сваім столікам і паглынаў булачкі. А яшчэ два стаялі, прыхіліўшыся да сцяны, і прагна глядзелі на яго. У руках у іх былі білеты, але твары былі такія запалыя, быццам некалькі дзён яны нічога не елі.
Зазвінеў тэлефон. Усе прыслухаліся. Памочнік выкрыкнуў мянушкі коней. Пра Трыстана нічога не было чуваць.
— Ліха яго забяры! — сказаў Густаў, зачырванеўшыся. — Саламон прыйшоў першы! І хто б мог падумаць? Можа, вы? — злосна спытаў ён прыхільніка Стараннай Лізхен.
— Вы таксама аказаліся сярод тых, што «затым прыйшлі»…
Каля нас з'явіўся фон Білінг.
— Панове, каб паслухаліся мяне… я вам сказаў бы: Саламон! Толькі Саламон! Можа, на наступны забег…
Густаў нават слухаць не захацеў. Ён ужо
— Вы разбіраецеся ў конях? — спытаў мяне Білінг.
— Ані ў зуб, — сказаў я.
— Тады стаўце. Стаўце! Але — толькі сёння! — дадаў ён шэптам. — І больш ніколі. Паслухайце мяне. Пастаўце… усё роўна на каго… на Караля Ліра ці на Срэбную Моль, магчыма, на Сінюю Гадзіну. Мне нічога не трэба. Дасцё мне толькі, калі выйграеце. — Ён аж трос барадой ад азарту. Я ведаў заканамернасць з покера: навічкі часта выйграюць.
— Добра, — сказаў я. — На каго?
— Як хочаце… як хочаце…
— Сіняя Гадзіна… гучыць нядрэнна, — сказаў я. — Што ж… дзесяць марак на Сінюю Гадзіну.
— Ці не звар'яцеў ты? — спытаў Густаў.
— Не.
— Дзесяць марак на гэтую здыхляціну. Яе ўжо даўно варта пусціць на каўбасу.
«Старанная Лізхен», які толькі што абазваў Густава жывадзёрам, цяпер падтрымаў яго:
— Во дае! Ставіць на Сінюю Гадзіну! Чалавек! Гэта ж карова, а не конь! Майскі Сон абгоніць яе на дзвюх нагах, толькі так! Ставіце на першае месца?
Білінг заклінальным позіркам глянуў на мяне. Ён рабіў мне знакі.
— На першае, — сказаў я.
— Заказвай труну, — з пагардай параіў «Старанная Лізхен».
— Дзівак! — Густаў таксама глядзеў на мяне, як на нейкага гатэнтота. — На Гірсі стаў… тут ясна і немаўляці.
— Як сказаў, так і будзе: стаўлю на Сінюю Гадзіну.
Цяпер я ўжо не мог змяніць рашэння — гэта было б супроць усякіх правілаў.
Мужчына ў фіялетавай сарочцы перадаў мне квіток. Густаў і «Старанная Лізхен» разглядалі мяне як хворага на чуму. Яны відавочна адсунуліся ад мяне і падаліся да стойкі, каб там, гучна смеючыся адзін з аднаго, але і не хаваючы ўзаемапавагі спецыялістаў, паставіць на Гірсі і Майскі Сон.
У гэты час з ног зваліўся адзін са зняможаных дваіх, што стаялі каля пярэдніх сталоў. Ён ссунуўся па сцяне і гулка стукнуўся аб дол. Два паштовыя чыноўнікі паставілі яго на ногі, а потым пасадзілі на крэсла. Яго твар зрабіўся бледна-шэры. Рот разявіўся.
— А божа! — сказала адна з прастытутак, поўная смуглявая жанчына з гладкай прычоскай і нізкім ілбом. — Прынясіце хто-небудзь кубак вады.
Я здзівіўся, што мала хто звярнуў увагу на непрытомнага. Большасць прысутных толькі зірнулі на яго і зноў засяродзіліся на скачках.
— Гэта здараецца часта, — сказаў Густаў. — Беспрацоўныя. Прайграюць апошні пфеніг. Спадзяюцца на буйныя выйгрышы, ставяць дзесяць, чакаюць тысячу.
Фурман прынёс з кіёска шклянку вады. Чарнявая прастытутка памачыла ў ёй сваю хусцінку і стала церці чалавеку лоб і скроні. Ён уздыхнуў і раптам расплюшчыў вочы. У гэтым было штосьці жудаснае: зусім нежывы твар і гэтыя шырока раскрытыя вочы, як быццам праз дзіркі застылай шэрай маскі з халоднай цікавасцю пазірала нейкая іншая невядомая істота.